Talent

Talent ontwikkelen met wetenschap en techniek
B5 Oplossingen beredeneren
Ontwerpen kun je zien als een doelgerichte manier van denken
en doen om van een probleem naar een oplossing te komen
(Roozenburg & Eekels, 1991). Redeneren speelt hierbij vaak een
belangrijke rol. Je kunt een probleem weliswaar aanpakken door
lukraak wat uit te proberen, maar voor veel problemen is dit niet
erg kansrijk. Ook heeft het geen zin te proberen alle bestaande
oplossingen voor problemen uit je hoofd te leren in de hoop dat
je zo elk probleem aan kunt: er zijn eenvoudig te veel problemen
en oplossingen, en dan ook nog in oneindig veel verschillende
omstandigheden. Er zijn tientallen manieren om een plank op te
hangen of een knoop te leggen: je onthoudt alleen wat je regelmatig
toepast. Je hebt meer baat bij een algemene manier van
Knoop
redeneren van probleem naar oplossing, als die bestaat. Wat zijn
de kenmerken van dergelijk technisch of ontwerpend redeneren (Verkerk, Hoogland, Van der Stoep, De Vries, 2007)
Als je een probleem wilt oplossen dan betekent dit dat je een probleem hèbt. Je bent bijvoorbeeld ergens ontevreden
over, of je realiseert je dat iets beter kan. Dit daagt je uit en zet je aan tot handelen, zodat het probleem in de
toekomst verdwijnt. Dit werkt natuurlijk alleen wanneer je ook werkelijk iets aan het probleem kunt doen. Als het
regent tijdens de sportdag is dat vervelend maar niet op te lossen. Maar als regen tot lekkage in het klaslokaal
leidt,is actie geboden. Regelmatig komen er nieuwe mogelijkheden om bepaalde, voorheen onoplosbare problemen
aan te pakken. Daardoor kan de ontevredenheid en de actiebereidheid toenemen.
Ontevredenheid is niet objectief, maar een persoonijke waardering. Wat de één een groot probleem vindt, vindt
de ander niet erg. Je kunt aan problemen wennen waardoor ze minder erg lijken, maar je kunt je er ook steeds
meer aan gaan ergeren. Of kinderen iets als een probleem zien en in actie komen, hangt dus af van hun waardering,
en deze kan sterk verschillen.
Of het een talent is wanneer je je snel ergert aan problemen valt te bezien. Belangrijker is dat sommige kinderen
beter dan anderen in staat zijn hun onvrede productief te maken, want de woorden van waardering of afkeuring
die we gebruiken om gevoelens uit te drukken zijn lang niet altijd geschikt als startpunt voor een oplossing.
“Het is een bende op het schoolplein met al die fietsen zo”. Dat klopt vast, maar wat ga je daar aan doen
Een belangrijke stap in het technisch redeneren is daarom de overgang van waarderingen en gevoelswoorden
naar concrete doelstellingen. Met de opdracht om een robot te ontwerpen die ‘het leven aangenamer maakt’ kun
je weinig beginnen. Door expliciet te maken wat je met ‘aangenaam’ bedoelt kom je een stap verder en kun je als
ontwerper in actie komen: “De robot moet het huis stofzuigen zonder dat het mensen tijd en inspanning kost”.
Of dit echt een goed doel is, is ook een vraag waarover je kunt nadenken. Misschien wordt het leven wel aangenamer
wanneer iedereen meer lichaamsbeweging krijgt en moet je een stofzuiger ontwikkelen waarmee stofzuigen
aanvoelt als een leuk spel Dit is een andere, even belangrijke wijze van redeneren!
We gaan er nu van uit dat het probleem is vertaald in een concreet doel. Heel kenmerkend voor het technisch
redeneren is nadenken over de middelen waarmee je dat doel kunt realiseren. Als je naar de overkant van de sloot
wilt, kun je een plank neerleggen. Je kunt ook een touw vastmaken aan de tak van een boom en daarmee over de
41