In tien uur technisch leren lezen

In tien uur technisch leren lezen
1. Karakteristieken
De reguliere lees- en schrijfcursussen duren vaak lang. Cursisten kunnen hierdoor
gedemotiveerd raken. Dit kan weer tot gevolg hebben dat zij afhaken of dat ze minder snel
vooruitgang boeken. Geïntrigeerd door dit gegeven, en geïnspireerd door de gedachte dat op
andere terreinen (zwemmen, autorijden, vreemde talen) snelcursussen bestaan, ontwikkelde
Joanne Verhulst een methode die cursisten in staat stelt om binnen een week (in vijf keer twee
uur) resultaten te boeken. Na nog eens twintig uur les is de cursist volgens haar in staat om de
krant en een niet al te moeilijk boek te lezen. Schrijven wordt buiten beschouwing gelaten.
2. Wie geven het onderwijs
Joanne Verhulst. Zij is schrijfster en voormalig docente basisonderwijs, NT1, NT2 en Engels.
3. Wie volgen het onderwijs
De methode is bestemd voor échte analfabeten die goed of al redelijk Nederlands spreken en
die noch dyslectisch zijn noch zwakbegaafd. Sommige cursisten konden al wel bepaalde
woorden herkennen, omdat ze die in hun werkomgeving vaak tegen kwamen. Tot nu toe
hebben acht mensen de snelcursus gevolgd, allen bij Joanne Verhulst. Deze acht cursisten
werden via diverse kanalen geworven, zoals een interview van de docente op radio-
Gelderland, een uitzending van het TV-programma ‘Hour of Power’, een artikel in de
‘Strijdkreet’ (blad van het Leger des Heils), en Vluchtelingenwerk.
4. Wie zijn er nog meer bij betrokken
De methode wordt thans getest door Ida Boersma en Marijn de Vlaming, docenten NT1 bij
het Kenniscentrum Alfabetisering Nederlandstaligen van ROC van Amsterdam. Joanne
Verhulst zou haar methode graag laten uitgeven. Aangezien de methode zich er volgens haar
ook goed toe leent om op TV te worden uitgezonden, heeft zij contact opgenomen met ETV.
5. Wat zijn de leerdoelen
Leerdoel van fase 1 (de eerste tien uur) is technisch leren lezen, dat wil zeggen:
- de letters van het alfabet goed leren verklanken,
- woorden leren lezen,
- een begin maken met het lezen van zinnen.
Leerdoel van fase 2 (de volgende twintig uur) is automatiseren en lezen van teksten.
6. Methodiekbeschrijving
De intake, die ongeveer een uur duurt, is van groot belang. Centraal bij de intake staan de
volgende principes:
- Vertrouwen in de docent en in de methode wekken.

- De trauma’s van de cursist benoemen en erkennen.
- Realistische verwachtingen bespreken.
- De docent begint pas met de les wanneer hij er zeker van is dat dat er geen externe
oorzaken in het geding zijn, zoals doofheid, zwakbegaafdheid of mogelijke dyslexie,
en dat het de cursist kan gaan lukken in tien uur.
Het intakeformulier bevat de items ‘oorzaken’, ‘getest’, ‘huidige problemen’, ‘specifieke
problemen met lezen en schrijven’, ‘motivatie’ en ‘resultaten leestoetsen’. De leestoetsen
beginnen met woordrijtjes: zeventig eenlettergrepige woorden, een twintigtal woorden van
twee lettergrepen, en enige woorden bestaande uit meerdere lettergrepen. Vervolgens worden
er zinnen geoefend: een pagina met herhaalde zinnen en een pagina met themazinnen.
Eventueel komt er nog een stukje uit het (door Joanne Verhulst geschreven boek) ‘Het
Sweelinck Mysterie’, en/of een stukje uit een krant.
De leesmethode is gebaseerd op de volgende principes:
- Reductie van het leerproces tot het correct verklanken van losse woorden.
- Afwezigheid van visuele ondersteuning: géén plaatjes, maar benutten van reeds
aanwezige verbale vaardigheden.
- Snelheid: om cursisten te motiveren moeten ze heel snel resultaten kunnen boeken,
veel sneller dan met traditionele methodes. Daarom is het leerproces opgebouwd uit
minimale stapjes, die zorgvuldig op elkaar zijn afgestemd, zodat de cursist al na het
eerste rijtje woorden resultaat ervaart.
- Individueel. Om het taboe te doorbreken en om cursisten elkaar te laten stimuleren zou
echter kunnen worden overwogen om aan twee cursisten samen les te geven.
- Geconcentreerd: in één week tien uur les, zodat, zeker bij oudere cursisten, opgedane
vaardigheid niet kan wegzakken.
- In de tweede fase worden véél zinnen gelezen, meer dan bij andere methoden; dit om
tot automatisering te komen en het leestempo op te voeren.
Grootste verschil met gangbare leesmethodes: De cursist leert aan de hand van het alfabet
eerst veel woorden. Daarna pas worden zinnen aangeboden, die oplopen in lengte en
moeilijkheidsgraad. Vervolgens worden lange en moeilijke woorden geoefend. Dan wordt de
woordenschat uitgebreid aan de hand van thema’s. Tenslotte worden volledige teksten
aangeboden. Om geconcentreerd snelheid te kunnen maken, worden schrijflessen pas in een
later stadium aangereikt.
Na afloop van de snelcursus ontvangt de cursist een getuigschrift. Voor de meeste cursisten
bleek dit het eerste “diploma”, dat trots in een lijstje aan de muur werd gehangen.
Een handleiding voor docenten is beschikbaar. Ook het lesmateriaal is voorhanden, het wordt
thans uitgetest.
7. Dwarsverbanden met andere problematieken of doelstellingen

Het is nog niet duidelijk in hoeverre deze methode effectief kan zijn als remedial teaching
instrument voor dyslectici.
8. Frequentie van de lessen en duur van het traject
Vijf maal twee uur. Verder oefenen met deze methode vergt 20 uur en is uiteraard
noodzakelijk. Vervolgonderwijs werd tot nu toe door cursisten gedaan op ROC’s volgens
gebruikelijke methoden, waarbij ook met schrijven een begin werd gemaakt.
9. Leeromgeving
Bij de cursist thuis, bij de docente thuis, en sinds kort (om de methode uit te testen) op het
Kenniscentrum Alfabetisering Nederlandstaligen van ROC van Amsterdam.
10. Financieringsbronnen
De cursist betaalt de docente in principe het freelance tarief voor remedial teaching. Tot nu
toe is dit tarief echter niet in rekening gebracht, onder meer omdat de docente geen financiële
beperkingen heeft willen opwerpen voor cursisten die rond moeten komen van een laag salaris
of een bijstandsuitkering.
11. Resultaten
Volgens Joanne Verhulst werkt de methode goed: ‘In alle gevallen leerden de cursisten met
deze “kick-start”-methode lezen binnen tien uur. Eén vrouw was nog sneller: zij bereikte
binnen deze tijd fase twee’.
Tot dusver is niet duidelijk hoe de resultaten zich verhouden tot de KSE-niveaus.
De methode wordt thans getest door het KAN (Kenniscentrum Alfabetisering
Nederlandstaligen) van ROC van Amsterdam. Volgens docente Ida Boersma van het KAN
zou de methode, indien effectief, wel eens één tot anderhalf jaar voorsprong kunnen geven op
de door het ROC gebruikte reguliere methodes.
12. Contactpersoon
Joanne Verhulst
Zwammerdampad 3
6843 LT Arnhem
026-3816941
Bronnen:
Formulier voor nominatie ‘Nationale alfabetiseringsprijzen 2005’ plus bijgeleverd materiaal.