Intake NT1 - website Basisvaardigheden

Kenniskring NT1: 

Voorstellen voor een goede 

intake NT1

Plan van aanpak 

Kenniskring NT1: Voorstellen voor een goede intake NT1 

Datum 28 05 09 

Versie 2 

Opdrachtgever 

Opdrachtnemer 

Contactpersoon 

Auteurs 

OCW / Aanvalsplan Laaggeletterdheid 

CINOP 

Piet Litjens / Mirella Verspiek 

Ellen Pattenier, Carin Spoelstra-Van Dijk, Janneke Roor 

Projectnummer 11777.15 

Unit 

Onderijsinnovatie 

Team 

Aanvalsplan Laaggeletterdheid 

CINOP 

Postbus 1585 

5200 BP ’s-Hertogenbosch 

Tel: 073-6800800 

Fax: 073-6123425 

www.cinop.nl 

© CINOP 2008 

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, op welke 

andere wijze dan ook, zonder vooraf schriftelijke toestemming van de uitgever.

Inhoudsopgave 

Vooraf 1 

Achtergrond .................................................................................................... 2 

1 Visie op intake ............................................................................................. 4 

1.1 De juiste snaar ...................................................................................... 4 

1.2 De intake ............................................................................................. 4 

2 Competenties van een goede intaker .......................................................... 11 

2.1 Competenties .......................................................................................11 

3 Het intakeprotocol .................................................................................... 13 

3.1 Aanmelding .........................................................................................13 

3.2 Uitnodiging potentiële deelnemer ............................................................14 

3.3 Het intakegesprek .................................................................................15 

3.4 Plaatsingsprocedure ..............................................................................17 

4 Nazorg en verlengde intake....................................................................... 18 

4.1 Nazorg: administratief en persoonlijk .......................................................18 

4.2 Verlengde intake ..................................................................................18 

4.3 Begeleiding door docent .........................................................................20 

4.4 Rol intaker/trajectbegeleider...................................................................20 

5 Vragen ter verheldering, een leidraad ........................................................ 21 

5.1 Algemene vragen..................................................................................21 

5.2 Specifieke vragen .................................................................................23 

6 Toetsing .................................................................................................... 25 

6.1 Voor- en nadelen van toetsing bij intake ...................................................25 

6.2 Het toetsen van het schrijven .................................................................26 

6.3 Het toetsen van het lezen ......................................................................28 

Bijlagen 29 

Bijlage 1 Voorbeeld uitnodiging intakegesprek ....................................................29 

Bijlage 2 Voorbeeldbrief plaatsingsafspraak tijdens het intakegesprek ....................30 

Bijlage 3 Voorbeeld van een intakeformulier .......................................................32 

Bijlage 4 Waarborg kwaliteit bij de intake ..........................................................38 

Bijlage 5 Instaptoets Spelling ..........................................................................39 

Bijlage 6 Instaptoets Lezen .............................................................................44 

III

Vooraf 

In het kader van het project Aanvalsplan Laaggeletterdheid is in 2007 gestart met 

vorming van een Kenniskring NT1. Het centrale doel van deze kenniskring is om kennis, 

ervaring, educatieve producten en instrumenten op het gebied van NT1-onderwijs aan 

volwassenen te bundelen. Er is een klankbordgroep samengesteld en er zijn werkgroepen 

gestart. 

Werkgroep 2a heeft zich gericht op het vormgeven van een goede intake voor NT1. Deze 

werkgroep bestond uit de volgende auteurs: Ellen Pattenier, Carin Spoelstra-van Dijk en 

Janneke Roor. De inhoudelijke coördinatie lag bij Kiki van Etten en Itie van den Berg; de 

werkzaamheden van deze werkgroep zijn gemodereerd door Mirella Verspiek. 

Een eerste concept van dit competentieprofiel is voorgelegd aan de Klankbordgroep NT1 

die bestaat uit de volgende specialisten: Ineke van de Craats, Pol Goethals, Pieter de 

Graaff, Anne Kerkhoff, Folkert Kuiken, Fé te Nuijl. De feedback van de Klankbordgroep is 

verwerkt in deze tweede versie. 

We bieden dit digitale instrument aan op de website www.basisvaardigheden.nl. We 

hopen dat dit instrument opleidingsmanagers, docenten en nascholingsinstituten helpt bij 

het vaststellen van scholingsbehoeften en het bepalen van (na)scholingsaanbod. 

We nodigen u uit deze versie te voorzien van aanvullingen en uitbreidingen ter 

verbetering van de beschikbare tekst. Het is onze intentie om jaarlijks op basis van 

aangereikte verbeteringssuggesties dit instrument te reviseren. Uw aanvullingen en 

opmerkingen kunt u richten aan Piet Litjens (plitjens@cinop.nl) of Elle Langens 

(elangens@cinop.nl) onder vermelding van ‘kknt1 (2a) intake’. 

Piet Litjens 

Projectleider Kenniskring NT1 

CINOP – ’s-Hertogenbosch 

25 05 09 

CINOP - Kenniskring NT1: Voorstellen voor een goede intake NT1 – PL/MV – 28 05 09 1

Achtergrond 

Aanvalsplan laaggeletterdheid 

Anderhalf miljoen Nederlanders hebben moeite met lezen en schrijven. Een aantal van 

hen is daardoor onvoldoende toegerust voor de eisen die een moderne kenniseconomie 

stelt aan beheersing van schriftelijke taalvaardigheid. Bovendien kan laaggeletterdheid 

een bron zijn van sociale, politieke en culturele uitsluiting. In 2005 is door de drie 

bewindslieden van het Ministerie van OCW een plan ter bestrijding van laaggeletterdheid 

opgesteld: Van A tot Z betrokken, Aanvalsplan Laaggeletterdheid 2006 - 2010. Dit plan 

heeft als doelstelling enerzijds het voorkomen van laaggeletterdheid en anderzijds het 

terugdringen van laaggeletterdheid. Het plan is aan de Tweede Kamer aangeboden en na 

goedkeuring is begin 2006 de opdracht voor de uitvoering gelegd bij CINOP, Stichting 

Lezen & Schrijven en Expertisecentrum ETV.nl. 

Het Aanvalsplan Laaggeletterdheid 2006-2010 zet in op enerzijds het voorkomen en 

anderzijds het verminderen van laaggeletterdheid. Het voorkomen is er in de eerste 

plaats op gericht om te bevorderen dat (v)mbo-scholen een actief taalbeleid voeren, 

zodat lees- en schrijfvaardigheid daar hoog op de agenda komen te staan. Daarnaast gaat 

het vooral ook om versterking van de competenties die de docenten nodig hebben om 

adequaat om te kunnen gaan met onderwijsdeelnemers met een gebrekkige 

taalvaardigheid en om een adequate ondersteuning te kunnen bieden wat betreft de 

taalontwikkeling van deelnemers. 

Kenniskring NT1: werkgroepen en klankbordgroep 

De Kenniskring NT1 is één van de deelprojecten van het Aanvalsplan waarin de nadruk 

ligt op het verminderen van laaggeletterdheid (zie ook Alfanieuws - nummer 3 – 

september 2008 – p 21 en 22). Het centrale doel van deze kenniskring is om kennis, 

ervaring, educatieve producten en instrumenten op het gebied van NT1-onderwijs aan 

volwassenen te bundelen. In 2008 en 2009 werken we achtereenvolgens in werkgroepen 

aan een aantal NT1-thema’s. Ook is er een klankbordgroep samengesteld en er zijn 

werkgroepen gestart. De Klankbordgroep bestaat uit de volgende materiedeskundigen: 

Ineke van de Craats (Radboud Universiteit Nijmegen), Pol Goethals (ROC Eindhoven), 

Pieter de Graaf (Alfa-projecten), Anne Kerkhoff (Fontys Hogescholen), Folkert Kuiken 

(Universiteit van Amsterdam) en Fé te Nuijl (MBO Raad / Stichting Netwerk). 

In het schema hieronder staan de thema’s die we in 2008 en 2009 uitwerken. We doen 

dat op twee niveaus: op het A-niveau wordt alle informatie – theoretisch en praktisch – 

verzameld en beschreven over een onderwerp. Op het B-niveau ontwikkelen we 

onderwijsmodules met het oog op (na)scholing en training van (nieuwe) docenten NT1. 

Voor de werkgroepen nodigen we zoveel mogelijk praktijk- en materiedeskundigen uit 

van diverse roc’s in het land. Via een digitale werkplaats – SharePoint – werken in elke 

werkgroep drie of vier auteurs aan een thema gedurende een periode van 8 tot 10 weken. 

Deze ontwikkeling wordt vanuit CINOP inhoudelijk gecoördineerd (Kiki van Etten en Itie 

van den Berg) en procesmatig gemodereerd (Mirella Verspiek en Sanne Cocx). De kracht 

van deze werkwijze is dat een goede relatie gelegd kan worden tussen theoretische 

kennis en informatie en goede voorbeelden en toepassingen uit de praktijk. 


Opdrachtgever 

CINOP 

Klankbordgroep 

Secretariaat 

inhoudelijke 

ondersteuning 

Ondersteunend 

onderzoek 

werkgroep 1A: 

competentie 

profiel NT1 

werkgroep 2A: 

Intake 

werkgroep 3A: 

achtergrond van 

cursisten 

werkgroep 4A: 

didactiek NT1 

werkgroep 5A: 

begeleiding 

deelnemers 

werkgroep 6A: 

toetsen en 

rapporteren 

werkgroep 2B: 

onderwijsmodule 

werkgroep 3B: 


werkgroep 4B: 


werkgroep 5B: 


werkgroep 6B: 


In 2008 hebben vier werkgroepen gefunctioneerd (1A, 2A, 3A en 2B). De klankbordgroep, 

waarin vertegenwoordigers uit het NT1-veld en diverse universiteiten zitting hebben, 

denkt mee over de te onderzoeken thema’s, levert feedback op producten die door de 

Kenniskring worden opgeleverd en formuleert onderzoeksvragen. In de vorm van 

onderzoeksstages proberen we zoveel mogelijk universitaire studenten aan deze 

werkgroepen te verbinden. 

We hopen dat opleidingsmanagers, docenten en nascholingsinstituten via de website 

www.basisvaardigheden.nl gebruik kunnen maken van deze producten en instrumenten 

bij het vaststellen van scholingsbehoeften, het bepalen van (na)scholingsaanbod en het 

verzorgen van goed NT1-onderwijs aan laaggeletterden. We nodigen gebruikers in het 

NT1-onderwijs uit deze eerste versies te voorzien van aanvullingen en uitbreidingen ter 

verbetering van de beschikbare tekst. Het is onze intentie om jaarlijks op basis van 

aangereikte verbeteringssuggesties dit document te reviseren. 

In dit document staat de uitwerking van werkgroep 2A: Voorstellen voor een goede intake 

NT1. 


1 Visie op intake 

De intake is cruciaal voor een goede plaatsing van de - potentiële - deelnemer, voor het 

succesvol doorlopen van een NT1-traject en om vast te stellen hoe leerbaar iemand is en 

om een beeld te krijgen van wat de opbrengst kan zijn van een onderwijstraject. Want als 

de beginsituatie duidelijk is, kun je kijken of er aan het eind progressie is geboekt. 

1.1 De juiste snaar 

Als iemand eindelijk, misschien wel na lang twijfelen en jaren van schaamte en 

problemen, de stap neemt om zich aan te melden voor een lees- en/of schrijfcursus, is 

het uitermate belangrijk om hem 1 op de juiste manier te ontvangen. Het allereerste 

contact met de school is al van belang. 

Bij de intake gaat erom de juiste snaar te raken. Omdat deelnemers aan een NT1-traject 

vaak slechte schoolervaringen hebben, is het goed hen op een niet-schoolse manier te 

benaderen. Op herbeleving van ervaringen uit het verleden zit niemand te wachten. De 

eerste kennismaking met het onderwijsinstituut bepaalt in grote mate of de potentiële 

deelnemer daadwerkelijk zal starten. Iemand die zichzelf kan zijn, zal eerder geneigd zijn 

te blijven en eventueel voor een vervolgcursus te kiezen. Wil je een deelnemer 

binnenhalen, dan dient je intake goed te zijn. Een waarborg hiervoor is om een 

gespecialiseerde intaker te benoemen en een intakeprotocol vast te stellen. 

1.2 De intake 

Een intake bestaat uit vijf elementen: 

• Persoonlijke aandacht 

• Kennis van en begrip voor situatie en achtergronden 

• Leervragen, motivatie en niveaubepaling 

• Informatieverstrekking 

• Plaatsing 

Deze vijf elementen zijn alle onmisbaar in een goede intake en lopen deels door elkaar 

heen. De plaatsing is uiteraard het laatste element. 

1.2.1 Persoonlijke aandacht 

Hoewel alle elementen van belang zijn, loopt de persoonlijke aandacht als een rode draad 

door de gehele intake heen. Allereerst moet de intaker in staat zijn zich te verplaatsen in 

de persoon die hij voor zich heeft: hij stelt de potentiële deelnemer op zijn gemak door 

een praatje te maken en bijvoorbeeld iets te drinken aan te bieden. 

Het persoonlijke verhaal van de potentiële deelnemer en diens persoonlijke situatie is op 

dit moment de focus van de intaker. Door echte aandacht te tonen, de juiste 

1 Voor de leesbaarheid van Intake NT1 kiezen wij niet voor het gebruik van de dubbelvorm hij/zij, 

hem/haar, zijn/haar enzovoort. Bij algemene formuleringen hanteren we de mannelijke vorm. 


lichaamstaal 2 en het stellen van de juiste vragen 3 krijgt de deelnemer het gevoel: ‘Er is 

iemand die me snapt en naar me luistert’ (zie paragraaf 5.1 voor voorbeeldvragen). 

Die persoonlijke aandacht probeer je gedurende de hele intake vast te houden. Ook als er 

zakelijke aspecten aan de orde zijn, blijf de intaker aandachtig en alert. Altijd kan zich 

een persoonlijke belemmering of blokkade aandienen waar hij aandacht aan dient te 

besteden. 

1.2.2 Situatie en achtergronden 

Om de deelnemer een passend onderwijsaanbod te kunnen doen, heeft de intaker 

informatie nodig over zijn situatie en achtergrond. Hij vormt zich een goed beeld van zijn 

schoolloopbaan, zijn werken levensverhaal. Hoe meer informatie er bekend is, hoe beter 

het aanbod voor de deelnemer kan worden afgestemd op de situatie. 

Verworven competenties 

Een deelnemer, zeker een volwassene, brengt per definitie zijn levenservaring mee: 

ervaringen op school, op het werk, in hobby en privé. Deze ‘bagage’ heeft ervoor gezorgd 

dat hij zich competenties heeft eigen gemaakt die zeer divers kunnen zijn. De een heeft 

ervaring in een bepaald soort werk en is bijvoorbeeld een goed vakman. De ander heeft 

bijvoorbeeld handigheid verworven in het toepassen van oplossingsstrategieën, heeft 

kinderen opgevoed of heeft allerlei soorten werkzaamheden verricht. Dit zijn de 

zogenaamde eerder verworven competenties. Door deze competenties te expliciteren en 

te (h)erkennen, ontdekt een deelnemer wat hij feitelijk allemaal al in huis heeft. 

Het zal in een intake niet mogelijk zijn om alle verworven competenties in kaart te 

brengen, maar een globale inventarisatie behoort tot de mogelijkheden. Benadrukt dient 

te worden dat deze ervaringen meetellen, ook al zijn het geen diploma’s. Ze kunnen in 

een EVC 4 -traject erkend en mogelijk verzilverd worden. 

Schoolervaringen 

Om een goed beeld te krijgen van de deelnemer is informatie over schoolervaringen 

wezenlijk. De intaker dient te achterhalen hoe het op school ging, waar de deelnemer 

goed in was, wat hij moeilijk vond, wat voor rollen/taken hij op school vervulde. Het gaat 

om de herinneringen aan de schooltijd, zowel negatieve als positieve. Vooral vervelende 

ervaringen kunnen belemmerend werken op het aankomende leerproces. 

De intaker dient te informeren naar ervaringen of eigenschappen die mogelijk van invloed 

kunnen zijn op het leren, zoals ‘altijd achter in de klas moeten zitten’ of een negatief 

zelfbeeld. Mogelijk is bij de deelnemer in een eerder stadium dyslexie of dyscalculie 

gediagnosticeerd. Het is belangrijk dat de intaker dit navraagt. 

De intake is ervoor bedoeld om zo goed mogelijk (negatieve en positieve) leerervaringen 

in kaart te brengen. De intaker kan door dergelijke vragen te stellen heel wat losmaken. 

2 We bedoelen hiermee: een vriendelijk gezicht, een open en uitnodigende houding, naar de 

deelnemer toe gericht, vriendelijke intonatie. 

3 Bijvoorbeeld: open vragen zodat er als antwoord meer komt dan enkel ja/nee, begripvolle vragen, 

praktische vragen en op de juiste momenten doorvragen. Dit laatste is belangrijk. Als intaker moet je 

niet zelf in gaan vullen, vraag de deelnemer zelf om verheldering en laat hem concrete voorbeelden 

geven. 

4 EVC betekent: erkennen van verworven competenties. Wat iemand al weet en kan, kan 

bijvoorbeeld letterlijk verzilverd worden in deelcertificaten op weg naar een diploma. 


Het is belangrijk dat de intaker de deelnemer, als dat nodig is, de ruimte geeft om 

emoties te tonen, waarna de draad weer tactisch opgepakt kan worden. 

Werk, gezin en omgeving 

Ook de werken gezinssituatie kunnen informatie bieden die van belang is voor het 

formuleren van passend aanbod en/of de manier van leren van de potentiële deelnemer. 

De vraag naar mogelijke praktische belemmeringen bij het volgen van een cursus mag 

zeker niet ontbreken; misschien heeft de deelnemer bijvoorbeeld geen kinderopvang, 

werkt hij in ploegendienst of is hij niet in het bezit van eigen vervoer. 

Een ander aspect dat meespeelt in de ontwikkeling en mogelijkheden van de deelnemer is 

dat de omgeving al dan niet bekend is met zijn ‘probleem’. Een omgeving waar een 

motiverende, stimulerende prikkel van uitgaat, vormt een totaal andere 

ontwikkelingscontext voor een deelnemer dan een omgeving die niets mag weten van het 

probleem. 

Kortom, tijdens de intake verkent de intaker de omgeving van de deelnemer door vragen 

te stellen én door goed te luisteren. Tussen neus en lippen door vertelt een deelnemer 

vaak wel het een en ander. 

1.2.3 Leervragen, niveaubepaling en motivatie 

Er zit verband tussen leervraag, niveau en motivatie. Het niveau inschatten van een 

potentiële deelnemer kan de intaker doen op basis van wat hij ziet en hoort, maar ook op 

basis van meetbare gegevens verkregen uit een toets. Het doel is om een deelnemer op 

de juiste plek in de juiste groep te plaatsen. De intaker verkent de leerbehoefte en de – 

vraag en probeert een indruk te krijgen van de motivatie van een deelnemer. Dit is vaak 

een kwestie van aanvoelen. Vaak zal in de loop van een traject blijken in welke mate een 

deelnemer gemotiveerd is. 

Motivatie 

De leervragen die iemand zelf heeft, hangen sterk samen met zijn motivatie om weer 

naar school te gaan. Belangrijk voor het vasthouden van de motivatie is of de cursus de 

deelnemer brengt wat deze wil leren! Een aanbod gericht op de leervraag motiveert 

enorm. Die leervragen kunnen verbreed of versmald worden gedurende het gesprek of 

het wordt duidelijk hoe lang of intensief een traject wordt. 

Het is niet altijd mogelijk om direct tegemoet te komen aan de leervraag tijdens het 

traject dat gevolgd gaat worden; verwachtingen zijn vaak hoog gespannen. Als dat zo is, 

is het goed de potentiële deelnemer te informeren over de weg ernaartoe. Welke 

(tussen)stappen zijn nodig op weg naar realisatie van de leervraag De intaker dient te 

vragen wat de deelnemer ervoor over heeft om zijn leervraag te realiseren. Een 

deelnemer die weet welke stappen nodig zijn om zijn leerdoel te bereiken, is eerder 

bereid die stappen te nemen; ook al kan die weg langer zijn dan verwacht. 

Voorbeeld: De krant kunnen lezen is voor iemand met niveau A1(CEF, zie paragraaf 1.2.3 

CEF-niveaubeschrijving) geen doel waar meteen aan gewerkt kan worden: kernwoorden 

en koppen is vooralsnog een tussenstap waar ook nog eens het nodige aan vooraf zal 

gaan. 


Leervraag 

In een intake is de leervraag leidend: komt de nieuwe deelnemer omdat hij zijn naam wil 

leren schrijven of om zijn hypotheekakte te kunnen lezen en begrijpen Wil hij beter 

functioneren op de arbeidsplek, bij- of nascholen of omzien naar een andere baan Wil hij 

minder afhankelijk zijn van partner of familie bij het regelen van geldzaken Of wil hij 

In het algemeen meer zelfvertrouwen 

Voorbeeld: ‘Ik wil leren schrijven’ is te algemeen, wàt wil iemand leren schrijven en in 

welke mate: een persoonlijke brief is niet hetzelfde als een e-mailtje en een roman lezen 

is niet gelijk aan voorlezen uit Nijntje. 

Met vragen en dóórvragen, kan de leervraag achterhaald worden. Het stellen van de 

zogenaamde wondervraag kan een goed hulpmiddel zijn om de leervraag helder te 

krijgen (zie hoofdstuk 5). Als intaker en deelnemer beiden weten wat het leerdoel is, 

schept dit helderheid over en weer. Bovendien is dit belangrijke informatie voor de 

toekomstige docent(en) om rekening mee te houden. 

Uit bovenstaande voorbeeldleervragen blijkt ten eerste de grote diversiteit en ten tweede 

een samenhang met het niveau van de deelnemer. 

Niveaubepaling 

Voor het bepalen van een goede beginsituatie is het noodzakelijk te weten wat iemand 

kan. De niveaubepaling kan op verschillende manieren tot stand komen: via een 

uitgebreid intakegesprek, via toetsing en/of andere vorm van assessment. De intaker 

stelt binnen de instelling vast welke gegevens echt nodig zijn om iemand te kunnen 

plaatsen. Het is van belang dat nooit getoetst wordt om te toetsen, want - zoals gezegd - 

toetsen kan voor een laaggeletterde heel bedreigend zijn 5 . 

Een intaker kan genoeg hebben aan een uitgebreid intakegesprek. Iemands vooropleiding 

en werk zijn een bron van informatie, maar zijn niet voldoende exact. Toetsen kan soms 

net een bepaalde zekerheid geven, maar de intaker dient zijn eigen deskundigheid niet te 

onderschatten. De intaker maakt dus tijdens het intakegesprek altijd de afweging: ‘ga ik 

wel of niet toetsen’ Zo ja, dan is de vraag: wat laat de intaker iemand lezen en 

schrijven Het is belangrijk maatwerk te leveren en aan te sluiten bij wat de potentiële 

deelnemer wel of niet aan kan. Een eenvoudige instaptoets is zeker een optie om iets 

meer specifieke gegevens over het niveau te krijgen. 

Bijkomend voordeel van een toets is dat de deelnemer deze op een later moment terug 

kan zien en zijn vorderingen (of stagnaties) kan ontdekken. Voor de school geeft dit 

inzage in het leerrendement. 

5 Niet elke instelling vindt toetsen per definitie thuishoren in een intake, vanwege mogelijk negatieve 

‘bijwerkingen’ voor de deelnemer. 


CEF-niveaus 

CEF-niveaus 

Begrijpen 

Spreken 

Luisteren Lezen Productie Interactie 

Schrijven 

B1 

Ik kan de 

Ik kan teksten Ik kan uitingen op Ik kan de meeste Ik kan eenvoudige 

hoofdpunten begrijpen die een simpele manier situaties aan die zich samenhangende 

begrijpen wanneer in hoofdzakelijk bestaan aan elkaar 

kunnen voordoen tekst schrijven over 

duidelijk 

uit hoogfrequente, verbinden, zodat ik tijdens een reis in een onderwerpen die 

uitgesproken alledaagse of aan mijn ervaringen en gebied waar de vertrouwd of van 

standaarddialect werk gerelateerde gebeurtenissen, betreffende taal wordt persoonlijk belang 

wordt gesproken 

over vertrouwde 

zaken die ik 

taal. Ik kan de 

beschrijving van 

gebeurtenissen, 

mijn dromen, 

verwachtingen en 

ambities kan 

gesproken. Ik kan 

onvoorbereid 

deelnemen aan een 

zijn. Ik kan 

persoonlijke brieven 

schrijven waarin ik 

regelmatig tegenkom gevoelens en wensen beschrijven. Ik kan gesprek over mijn ervaringen en 

op mijn werk, in persoonlijke brieven in het kort redenen onderwerpen die indrukken beschrijf. 

school, vrije tijd, 

enz. Ik kan de 

hoofdpunten van 

begrijpen. 

en verklaringen 

geven voor mijn 

meningen en 

vertrouwd zijn, of 

mijn persoonlijke 

belangstelling hebben 

veel radio- of tvprogramma's 

over 

plannen. Ik kan een of die betrekking 

verhaal vertellen, of hebben op het 

actuele zaken of over 

onderwerpen van 

persoonlijk of 

de plot van een 

boek of film 

weergeven en mijn 

dagelijks leven 

(bijvoorbeeld familie, 

hobby's, werk, reizen 

beroepsmatig belang 

begrijpen, wanneer 

reacties beschrijven. en actuele 

gebeurtenissen). 

er betrekkelijk 

langzaam en 

duidelijk gesproken 

wordt. 


A2 

A1 

Ik kan zinnen en de Ik kan zeer korte Ik kan een reeks Ik kan communiceren Ik kan korte, 

meest frequente 

woorden begrijpen 

die betrekking 

eenvoudige teksten 

lezen. Ik kan 

specifieke 

uitdrukkingen en 

zinnen gebruiken 

om in eenvoudige 

over eenvoudige en 

alledaagse taken die 

een eenvoudige en 

eenvoudige notities 

en boodschappen 

opschrijven. Ik kan 

hebben op gebieden voorspelbare 

bewoordingen mijn directe uitwisseling een zeer eenvoudige 

die van direct 

persoonlijk belang 

informatie vinden in 

eenvoudige, 

familie en andere 

mensen, 

van informatie over 

vertrouwde 

persoonlijke brief 

schrijven, 

zijn (bijvoorbeeld alledaagse teksten leefomstandigheden, onderwerpen en bijvoorbeeld om 

basisinformatie over zoals advertenties, mijn opleiding en activiteiten betreffen. iemand voor iets te 

mezelf en mijn folders, menu's en mijn huidige of Ik kan zeer korte bedanken. 

familie, winkelen, dienstregelingen en ik meest recente baan sociale gesprekken 

plaatselijke 

kan korte, 

te beschrijven. aan, alhoewel ik 

omgeving, werk). Ik eenvoudige, 

kan de belangrijkste persoonlijke brieven 

gewoonlijk niet 

voldoende begrip om 

punten in korte, 

duidelijke 

eenvoudige 

boodschappen en 

aankondigingen 

volgen. 

begrijpen. 

het gesprek 

zelfstandig gaande te 

houden. 

Ik kan vertrouwde Ik kan vertrouwde Ik kan eenvoudige Ik kan deelnemen aan Ik kan een korte, 

woorden en 

namen, woorden en uitdrukkingen en een eenvoudig eenvoudige 

basiszinnen 

zeer eenvoudige zinnen gebruiken gesprek, wanneer de ansichtkaart 

begrijpen die mezelf, zinnen begrijpen, om mijn 

gesprekspartner schrijven, 

mijn familie en bijvoorbeeld in woonomgeving en bereid is om zaken in bijvoorbeeld voor 

directe concrete mededelingen, op de mensen die ik een langzamer het zenden van 

omgeving betreffen, posters en in catalogi. ken, te beschrijven. spreektempo te vakantiegroeten. Ik 

wanneer de mensen 

langzaam en 

duidelijk spreken. 

herhalen of opnieuw 

te formuleren en mij 

helpt bij het 

kan op formulieren 

persoonlijke details 

invullen, 

formuleren van wat ik bijvoorbeeld mijn 

probeer te zeggen. Ik naam, nationaliteit 

kan eenvoudige en adres noteren op 

vragen stellen en een 

beantwoorden die een hotelinschrijvingsfor 

directe behoefte of mulier. 

zeer vertrouwde 

onderwerpen 

betreffen. 

1.2.4 Informatieverstrekking 

Als iemand zich meldt voor een intake, betekent dat niet dat hij precies weet wat een roc 

is. Waarschijnlijk komt hij er voor het eerst en heeft hij geen idee wat hem staat te 

wachten. Het is van belang dat de intaker vertelt hoe het roc het onderwijs aan 

volwassenen organiseert en dat een roc het taalonderwijs anders aanpakt dan de 

basisschool. 


Aanbod algemeen en specifiek 

De intaker vertelt over het roc in het algemeen en over het cursusaanbod van de afdeling 

Educatie in bijzonder. Welke cursussen zijn er mogelijk en wat is het doel van de 

afzonderlijke cursussen. Het is voor de potentiële deelnemer belangrijk op de hoogte te 

zijn van alle mogelijkheden van het aanbod van de instelling. 

Tip: als er een folder is over de cursus, neem die dan samen door en geef die vervolgens 

mee. 

De intaker schetst een mogelijk traject: inhoud, duur en lesfrequentie, de kosten. Ook 

vertelt hij over de werkwijze binnen de cursus. In een roc gaat er anders aan toe dan wat 

de deelnemer nog ‘van vroeger’ kent: docenten werken anders, er is cursistbegeleiding en 

ook van deelnemers wordt inzet en eigen initiatief in het leren verwacht 6 . Dit kan positief 

vallen, maar ook tegenvallen. Probeer dit laatste te voorkomen door wederzijdse 

verwachtingen te verhelderen. 

Tot slot worden de huisregels aan de orde gesteld en praktische zaken als plaats en 

tijdstip van de lessen en benodigdheden. 

Tip: check of alle informatie goed is overgekomen en begrepen is. 

1.2.5 Plaatsing 

Tot slot is plaatsing aan de orde, het passende aanbod. 

De intaker geeft aan welk aanbod het beste past bij de leervraag en -doelen en vraagt de 

deelnemer of die keuze aansluit bij zijn wensen. Eventuele andere mogelijkheden worden 

op haalbaarheid bekeken. 

Vul als intaker de keuze niet automatisch in, maar laat de deelnemer zelf een keuze 

maken; hij bepaalt uiteindelijk de eigen leerroute! Markeer dit keuzemoment duidelijk. 

Heeft de nieuwe deelnemer daadwerkelijk een aanbod gekozen, dan kan de intaker 

overgaan tot het maken van concrete afspraken over plaatsing, data, locatie en betaling. 

Het onderdeel afspraken maken is cruciaal voor een goed verloop van het traject. Laat 

duidelijk weten en zo mogelijk zien wat een onderwijsinstelling (trainingsinstituut) precies 

biedt en ook wat er verwacht wordt van de deelnemer. 

Voorlopige plaatsing 

De hierboven beschreven procedure betreft een reguliere intake. Het verdient 

aanbeveling een procedure voor verlengde intake te hanteren: een zogenaamde 

proefperiode. Niet om iemand daarna de deur te wijzen, maar wel om in de gaten te 

houden of iemand inderdaad op de juiste plek, in de juiste groep en in het juiste traject 

zit. 

Een verlengde intake waarborgt een ‘eerste volgen’ van de deelnemer. Na deze periode 

kan met zekerheid vastgesteld worden of een deelnemer goed geplaatst is of dat 

bijstelling gewenst is. 

Een verdere uitwerking van de verlengde intake staat beschreven in hoofdstuk 4. 

6 Bijvoorbeeld: regelmatig verwoorden wát je wil leren. 


2 Competenties van een goede intaker 

Uit het vorige hoofdstuk blijkt dat de intake een cruciaal moment is in iemands 

hernieuwde schoolloopbaan. De functie van intaker vraagt specifieke expertise. 

Algemeen gezegd is een intaker een persoon met empathie, met respect voor de 

medemens. Iemand die de kunst van het vragen en doorvragen verstaat en aan wie enig 

relativeringsvermogen niet vreemd is. Praktisch ingesteld zijn en met beide benen op de 

grond staan, zijn eigenschappen die van pas komen. Het spreekwoord: ‘Spreken is zilver 

en zwijgen is goud’ is voor intakegesprekken een belangrijk motto. De intaker zal 

veelpraters beleefd proberen af te remmen met bijvoorbeeld gerichte vragen en zal 

moeite moeten doen om zwijgzame deelnemers veiligheid te bieden om hen te stimuleren 

om een en ander te vertellen. Een intaker is niet voortdurend zelf aan het woord en waakt 

ervoor het verhaal van de deelnemer al in te vullen gedurende de intake. Hij geeft de 

potentiële deelnemer de ruimte om met zijn verhaal te komen. 

2.1 Competenties 

Hieronder zetten we de belangrijkste competenties op een rij waarover een intaker moet 

beschikken. Allereerst noemen we de competenties met betrekking tot het bepalen van de 

leerbehoefte en de leervragen en vervolgens de competenties die gericht zijn op plaatsing 

van deelnemers. 

Competenties gericht op bepalen van leerbehoeften en leervragen: 

• ervaring met (werken met) de doelgroep; 

• kwaliteiten van laaggeletterden herkennen; 

• inlevingsvermogen; 

• iemand op zijn gemak kunnen stellen; 

• rekening houden met en aansluiten bij de belevingswereld van de potentiële 

deelnemer; 

• aansluiten bij het taalgebruik van de potentiële deelnemer en het eigen taalgebruik 

kunnen aanpassen; 

• feeling hebben voor en aansluiten bij non-verbale communicatie; 

• kunnen luisteren; 

• kunnen doorvragen (de vraag achter de vraag); 

• structuur kunnen aanbrengen in een gesprek; 

• kunnen samenvatten; 

• verwachtingen, motivatie, sturingskracht van de deelnemer in beeld brengen, terug 

kunnen koppelen; 

• motiverend kunnen reageren op verwachtingen. 

Competenties die gericht zijn op plaatsing van deelnemers: 

• kunnen inschatten van de situatie (hoever kan ik gaan: toets afnemen of niet andere 

leervragen boven tafel halen of niet een of meerdere dagdelen ineens aanbieden); 

• kennis van het totale aanbod educatie; 

• kennis van passend aanbod elders (zowel intern als extern); 

• kennis van de sociale kaart (iemand goed kunnen adviseren en doorverwijzen); 


• iemand op de juiste plek kunnen plaatsen. 

Als er sprake is van een opdrachtgever - bijvoorbeeld bij inkooptrajecten - dan is het 

nodig om de specifieke wensen in kaart te brengen. Voor deze specifieke situatie 

onderscheiden we de volgende competenties: 

• Inzicht in concrete leerwensen, uitstroomdoelen en productovereenkomst en kunnen 

inschatten van de haalbaarheid daarvan. 

• Begin- en eindtermen van individuele deelnemers kunnen inschatten, plaatsen en 

indien nodig adviseren. 

• Kunnen communiceren met opdrachtgevers vanuit verschillende disciplines 

(gemeente, welzijnsinstellingen, bedrijfsleven enzovoort). 

• Het schrijven van een trajectplan. 

• De weg kennen binnen de instelling voor zaken als offertes en contracten. 


3 Het intakeprotocol 

In deze paragraaf doen we voorstellen voor een intakeprotocol. De intaker krijgt hiermee 

een overzicht van de gang van zaken rond de intakeprocedure. Tussen aanmelding en 

plaatsing van een deelnemer liggen verschillende contactmomenten. Ze horen allemaal 

thuis in een intakeprotocol. De contactmomenten die we in dit hoofdstuk beschrijven zijn: 

aanmelding, uitnodiging, intakegesprek en plaatsingsprocedure. 

3.1 Aanmelding 

Aanmelding kan plaatsvinden naar aanleiding van mond-tot-mondreclame, een 

advertentie, persbericht, redactioneel stuk in dag- of weekblad, folder enzovoort. 7 

Een informatiestand op markten en in bibliotheken kan ook een bron zijn evenals een tvprogramma 

of tv-spotje. Tot slot is er nog de doorverwijzing of aanmelding via een 

inkooptraject. 

Een potentiële deelnemer kan zich op verschillende manieren aanmelden: 

• telefonisch; 

• persoonlijk aan de balie/receptie; 

• schriftelijk met een bon uit krant/folder; 

• per e-mail; 

• e-mail via de landelijke bellijn 0800- 023 44 44; 

• indirect via werkgever of andere doorverwijzer. 

Tip: het is wenselijk om een aanmelding of een afspraak voor een intakegesprek altijd 

schriftelijk te bevestigen. 

De aanmelding van deelnemers kan een eigen initiatief zijn en dus vrijwillig plaatsvinden 

(zelfmelder), maar kan ook het initiatief zijn van de directe omgeving van een deelnemer 

(hij is gestuurd). Ook komt het voor dat er sprake is van een verplichting. In dit laatste 

geval bedoelen we verplichte deelname die door een werkgever, gemeente of andere 

doorverwijzende instantie (inkooptraject) gevraagd of geëist wordt. 

Indien gewenst kan de receptionist van bijvoorbeeld het roc de eerste informatie 

verstrekken: 

• naam intaker; 

• de tijden dat de intaker bereikbaar is; 

• beschrijven van intakeprocedure; 

• overzicht totale cursusaanbod; 

• openingstijden leslocatie; 

• informatie geven/toesturen: brochure/folder/flyer. 

7 Vermeld altijd de naam van de intaker(s) of contactpersoon in advertenties, flyers enzovoort. Dat 

geeft houvast om te weten naar wie iemand moet vragen. Bovendien voorkom je daarmee dat 

verkeerd wordt doorverwezen en de potentiële deelnemer verstrikt raakt in bureaucratische of 

administratieve handelingen en afhaakt. 


Als een instelling ervoor kiest om de receptionist de eerste informatie te laten 

verstrekken, dan is het van belang dat deze op de hoogte is van: 

• de doelgroep laaggeletterden (taboe en schaamte); 

• cursusaanbod voor de doelgroep; 

• de wervingsactiviteiten; 

• werktijden van de intaker(s). 

Het eerste contact met de potentiële deelnemer is van cruciaal belang voor diens 

beslissing om te starten. De receptionist moet dan bijvoorbeeld ook weten dat een 

aanmelding voor een computercursus in feite een vraag naar een cursus Nederlands kan 

zijn. De baliemedewerker verwijst bij twijfel altijd door naar de intaker. 

Na aanmelding wordt de intaker meteen op de hoogte gebracht, schriftelijk of telefonisch. 

Als dat nodig is, is direct oproepen van intaker een optie. Een en ander hangt af van de 

huisregels omtrent het intakeprotocol. 

3.2 Uitnodiging potentiële deelnemer 

Na aanmelding wordt de potentiële deelnemer zo snel mogelijk - bij voorkeur binnen een 

week - uitgenodigd voor een intakegesprek. Dit is belangrijk, want deelnemers aan NT1- 

trajecten niveau 0-3 lopen vaak al langer met het plan om zich aan te melden. Ze hebben 

hiervoor een hoge drempel moeten nemen. Als niet snel gehoor wordt gegeven aan dit 

initiatief, dan zullen de motivatie en de behoefte weer wegebben of kunnen de angst en 

schaamte opnieuw de overhand nemen. 

Daarom zal een roc een heldere, strakke en haalbare uitnodigingsprocedure moeten 

hebben. Deze procedure is waterdicht en zorgvuldig. Van belang is bijvoorbeeld dat er 

altijd een achterwacht is ingeval een intaker afwezig is. Voorkomen moet worden dat een 

deelnemer moet wachten of voor een gesloten loket komt. 

Afspraken hieromtrent kunnen bijvoorbeeld zijn: 

• een telefonisch of aan de balie gemaakte afspraak wordt schriftelijk bevestigd (zie 

bijlage 1). 

• een aanmelding via de landelijke bellijn wordt verwerkt door de 

intaker/contactpersoon van de instelling; bij voorkeur telefonisch en rekening 

houdend met de wens van de aanmelder. (Dit kan aangetekend staan op het 

aanmeldingsregistratieformulier: schriftelijk – telefonisch oproepen). 

• een schriftelijke aanmelding/aanvraag wordt bij voorkeur telefonisch en anders in een 

schriftelijke uitnodiging verwerkt (zie bijlage 1). 

Hieronder enkele aandachtspunten voor de intaker: 

• Controleer altijd of de potentiële deelnemer zich al eerder heeft aangemeld of al 

eerder op les is geweest. Als dit zo is, vraag dan bij de administratie het dossier op en 

vraag informatie bij de collega die hem lesgegeven heeft. Dit vergemakkelijkt het 

gesprek en de plaatsing. 

• Zorg voor een afsprakensysteem waarbij een collega-intaker, bij eventuele 

afwezigheid van de intaker, de afspraken overneemt of afbelt en zo mogelijk direct 

een nieuwe afspraak maakt, opnieuw gevolgd door een schriftelijke bevestiging. 


3.3 Het intakegesprek 

Bij binnenkomst wordt de potentiële deelnemer vriendelijk en representatief ontvangen 

(receptie/balie): hij wordt op zijn gemak gesteld met een praatje en een kopje 

koffie/thee. 

De plek voor het gesprek is rustig, liefst met een warme uitstraling. De opstelling tijdens 

het intakegesprek doet er ook toe: het is belangrijk dat de intaker nooit plaatsneemt 

tegenover de potentiële deelnemer, gescheiden door een tafel; geprobeerd moet worden 

zo weinig mogelijk afstand te scheppen zonder bedreigend te worden. De intaker zorgt 

dat de deelnemer niet met zijn rug naar de deur zit. Dat kan voor onrust zorgen: een 

deelnemer wil weten wat er gaande is, wie er eventueel binnenkomt. 

3.3.1 Algemeen 

Een gesprek kent drie fasen: de opening, de kern en de afronding. De opening en de 

afronding zijn vrij algemeen van aard. De kern zal altijd een actie-reactie-gesprek zijn: 

informatie krijgen en geven. De kern is in dit geval het inschattingsgesprek met de 

inventarisatie van leervragen. De intaker bewaakt hierbij wel altijd het doel en zorgt dat 

deze drie elementen aan de orde komen: 

• situatie en achtergronden (zie ook paragraaf 1.2.2); 

• leervragen, motivatie en niveaubepaling (zie ook paragraaf 1.2.3); 

• informatieverstrekking (zie ook paragraaf 1.2.4). 

Tip: verpak de gespreksleidraad (hoofdstuk 5) in een bureaulegger of placematmodel, 

waardoor deze tijdens het gesprek onopvallend aanwezig is. 

3.3.2 Fase 1 

De opening 

De intaker neemt de tijd voor het gesprek om de potentiële deelnemer op zijn gemak te 

stellen: hij stelt zichzelf voor en vraag of de reis goed verlopen is, begint over het weer. 

Kortom, hij valt niet met de deur in huis maar begint pas over het eigenlijke doel van dit 

gesprek als de eerste spanning weg is. De intaker schroomt niet de gast indien mogelijk 

aan te spreken in zijn vertrouwde taalgebruik (bijvoorbeeld dialect en geen jargon). Ook 

benadrukt de intaker dat het gesprek vertrouwelijk is, dat alleen die gegevens naar de 

docent gaan waarvoor de deelnemer toestemming geeft (zie ook paragraaf 5.1). 

De intaker legt hierna het doel en de opzet van het gesprek uit en geeft een indicatie aan 

van hoelang het gesprek gaat duren. Hij stelt vervolgens de volgende punten ter sprake: 

• algemene achtergrond van de basiseducatie; 

• globale inventarisatie van leerwensen; 

• algemene informatie over leermogelijkheden; 

• informatie over inschrijfprocedure, eigen eindbeslissingsrecht en verantwoordelijkheid 

van de deelnemer. 

3.3.3 Fase 2 

De kern 

1 Situatie en achtergronden (zie ook paragraaf 1.2.2). 

Inventariseren en vaststellen van vooropleiding, verworven competenties en 

eventuele problemen (dyslexie en dyscalculie). Zie voor concrete vragen de 

gespreksleidraad van hoofdstuk 5. 


2 Leervragen, motivatie en niveaubepaling (zie ook paragraaf 1.2.3). 

Inventariseren van leerwensen/motivatie en beschikbaarheid. Daarnaast beslist de 

intaker hoe hij het niveau gaat bepalen: door gerichte vragen te stellen en/of 

eventueel een instaptoets af te nemen. 

Zoals in hoofdstuk 1 al te lezen is, is het de taak van de intaker om een passend aanbod 

vast te stellen, op het juiste niveau. Dat kan door te vragen en/of te toetsen. Of het 

toetsen gelijk al bij de intake gebeurt, hangt af van de intakeprocedure binnen de 

instelling. De ene school doet dit wel, de andere neemt bijvoorbeeld pas een toets af in de 

eerste les of tijdens de verlengde intake. 

Voor alle onderstaande vakgebieden probeert de intaker - door middel van vragen en 

door voorbeeldsituaties te schetsen - te achterhalen wat leerwens en niveau is. We 

hebben het hier over de intake voor NT1, maar ervaring leert dat potentiële deelnemers 

leerwensen hebben op uiteenlopend gebied. Eenmaal de stap naar school weer genomen, 

blijkt de leerbehoefte groot. Bij de onderdelen rekenen, Engels en digitale vaardigheden 

tast de intaker de behoefte naar meer scholing af. Het kan gaan om cursussen na of 

naast het NT1-aanbod. Het gaat om een globale niveaubepaling voor deze vakken. In 

geval van twijfel bij de intaker over het niveau van de deelnemer is het wenselijk een 

vervolgafspraak (eventueel met de betrokken docent) te maken. 

Lezen en schrijven 

Voor vragen ter verheldering van de leerwens zie hoofdstuk 5, vragen bij lezen en 

schrijven (paragraaf 5.2.1). 

Indien nodig kan de intaker in plaats van een toets af te nemen de potentiële deelnemer 

een stukje laten lezen en schrijven. Observatie tijdens het schrijven van de potentiële 

deelnemer verschaft belangrijke informatie. Als het in zo’n situatie toch nodig is om iets 

uitgebreider te toetsen, lees dan verder bij het hoofdstuk 6: Toetsen. 

Tip: toets tijdens een intakesessie nooit in een groep. 

Rekenen, basis Engels, digitale vaardigheden 

Laat de deelnemer vertellen wat hij moeilijk vindt aan deze vakken, waar hij tegenaan 

loopt (zie paragraaf 5.2 voor voorbeeldvragen). 

3 Na deze leervragen- en niveau-inventarisatie is het laatste element van ‘de kern’ aan 

de orde: Informatieverstrekking (zie ook paragraaf 1.2.4). In dit deel van het gesprek 

geeft de intaker praktische informatie over: 

• cursusaanbod, mogelijkheden en lestijden; 

• kostenaspect, huisregels, administratieve verplichtingen en indien nodig andere 

afspraken; 

• (indien relevant) instellingen of instanties buiten de eigen instelling. 

Tip: wees altijd eerlijk als een potentiële deelnemer vraagt hoelang het scholingstraject 

duurt. 


3.3.4 Fase 3 

Afronding van het gesprek 

In deze fase vertaalt de intaker de wensen van de deelnemer terug in een mogelijk 

aanbod. Hij maakt afspraken over het startmoment en zet ze op papier. Het 

inschrijfformulier wordt ingevuld in het bijzijn van de nieuwe deelnemer of in 

samenwerking. 

De intaker laat, als dat mogelijk is, het leslokaal/-gebouw zien en stel - als daar 

gelegenheid toe is - de nieuwe deelnemer voor aan zijn docent en/of de groep. Dit 

verlaagt wellicht de drempel om de volgende keer binnen te stappen. 

De intaker geeft de nieuwe deelnemer een plaatsingsafspraak mee (zie bijlage 2). 

Indien de potentiële deelnemer wordt doorverwezen, probeert de intaker ook altijd wat 

schriftelijk materiaal mee te geven of een telefoonnummer waarop hij meer informatie 

kan krijgen. 

Niet gekomen 

Als een potentiële deelnemer niet reageert op een uitnodiging, neemt de intaker direct 

opnieuw contact op om te achterhalen wat de oorzaak van het verzuim is. Geef niet direct 

op – een aanmelding is immers een signaal, een vraag om hulp. De intaker helpt de 

aanvrager over de drempel heen en maakt een nieuwe afspraak. Zo nodig kan dit 

nogmaals herhaald worden. Pas na herhaalde pogingen (afhankelijk van de reactie) zal 

een intaker het als verantwoordelijke moeten laten rusten. 

3.4 Plaatsingsprocedure 

Bij voorkeur wordt de deelnemer tijdens de afronding van het intakegesprek direct door 

de intaker geplaatst aan de hand van de verkregen gegevens. Als directe plaatsing niet 

mogelijk is, omdat de intaker eerst wil overleggen met derden (bijvoorbeeld de docent), 

maakt hij een duidelijke afspraak over de verdere procedure en berichtgeving. 

Tussen intakegesprek en startmoment zou idealiter niet meer dan een week moeten 

zitten. Het is een kwestie van ‘het ijzer smeden wanneer het heet is’. Dit om het risico te 

verminderen dat de motivatie en de behoefte bij de nieuwe deelnemer wegebben en dat 

angst en schaamte opspelen. 

Tip: overweeg ook eens de mogelijkheid voor een proefles: laat de potentiële deelnemer 

eerst een les bijwonen en sluit daarna de plaatsingsprocedure af. 


4 Nazorg en verlengde intake 

De nazorg van een aanmelding heeft een administratieve en een persoonlijke component. 

De administratieve afhandeling van de aanmelding en het persoonlijke volgen van de 

deelnemer na plaatsing moeten beide zorgvuldig verlopen. 

4.1 Nazorg: administratief en persoonlijk 

De administratieve verwerking zal bij ieder instelling anders verlopen. Het is zaak dat de 

docent van tevoren op de hoogte wordt gebracht van de plaatsing en dat hij relevante 

gegevens van de nieuwe deelnemer krijgt om zich te kunnen voorbereiden op diens 

komst. We hebben het dan over de juiste NAW 8 -gegevens, het (ingeschatte) niveau van 

de deelnemer en - als de deelnemer is getoetst - de toetsgegevens. 

Na plaatsing is het belangrijk de nieuwe deelnemer niet uit het oog te verliezen. Een 

instelling dient een goede nazorgstructuur te hebben. Bij voorkeur is de intaker ook de 

trajectbegeleider. Het is goed om binnen het roc één of twee personen te hebben waar 

deelnemers met al hun vragen terecht kunnen. 

Er zijn verschillende mogelijkheden om de juiste plaatsing van een deelnemer te 

waarborgen: de verlengde intake, de begeleiding door de docent en de trajectbegeleiding. 

4.2 Verlengde intake 

Tijdens de verlengde intake wordt de nieuwe deelnemer gevolgd gedurende een korte 

periode waarin: 

• hij (hernieuwd) kennis maakt met leren: de deelnemer moet kennismaken met de 

docent en de instelling, kennismaken met de groep en de werkwijze, eigen leervragen 

(h)erkennen en benoemen bij ‘lotgenoten’, (opnieuw) leren leren, motivatie leren 

vasthouden, vasthouden aan regelmaat en leervragen eventueel bijstellen; 

• de docent en cursistbegeleider een beter zicht krijgen op leervermogen, verworven 

competenties en deficiënties van de deelnemer. 

Tijdens de verlengde intake is het beter mogelijk om het juiste niveau te bepalen, zodat 

verkeerde plaatsing van de deelnemer voorkomen kan worden. Er kan getoetst worden, 

leerstijlen worden vastgesteld en definitieve keuzes gemaakt voor een leerweg en 

eventuele leermiddelen of methode. Er wordt gewerkt aan studievaardigheden en 

communicatieve vaardigheden, er is voldoende aandacht voor het uitwisselen van 

ervaringen en problemen, verworven competenties worden nader bekeken en hiaten 

vastgesteld en/of gerelativeerd. Verder is er aandacht voor vormen van samenwerken en 

leren van en aan elkaar. Door het beantwoorden van de volgende vragen kan een - 

tijdens de intake voorgesteld - traject worden vastgesteld of bijgesteld: 

• is het juiste traject gekozen 

• is de juiste groep gekozen 

• is voorkennis juist ingeschat 

• is de echte leervraag helder geworden 

8 NAW: naam, adres- en woonplaatsgegevens. 


De verlengde intake kan op verschillende manieren worden vorm gegeven. We bespreken 

hier twee vormen: de startersgroep en de reguliere groep. 

4.2.1 Startersgroep 

Bij een grote instelling is het vaak mogelijk een aparte groep voor nieuwe deelnemers te 

starten: een startersgroep of wachtkamergroep. In zo’n groep worden alle instromers 

gedurende een door de instelling vastgestelde periode (bij voorkeur 6-8 weken) geplaatst 

om samen aan de eerder genoemde vaardigheden te werken. De deelnemers worden 

voorbereid op de, voor hen vaak nieuwe, manier van lesgeven. 

Voordelen 

De voordelen van deze organisatievorm zijn: 

• De deelnemer krijgt voldoende ruimte om ervaringen te delen: iedereen in de 

verlengde intake heeft dezelfde angsten (onder meer drempelvrees en schaamte). De 

wachtkamergroep biedt de mogelijkheid om hier specifiek aandacht aan te besteden. 

• De deelnemer krijgt voldoende tijd om te wennen: hij went aan de manier van 

lesgeven en kan zijn verwachtingen bijstellen. 

• De reguliere groepen hebben geen last van voortdurende instroom van nieuwe 

deelnemers. 

• Eventuele uitval vindt plaats in de verlengde intake en niet in de bestaande groepen. 

• Vanuit de verlengde intake is het gemakkelijker om de deelnemer in een andere 

groep, een ander aanbod en dergelijke te plaatsen (bijvoorbeeld Opfris Nederlands). 

Nadelen 

De nadelen van deze organisatievorm zijn: 

• met instroom moet gewacht worden totdat er een nieuwe groep start; 

• de deelnemer moet na de verlengde intake (en dus net gewend) weer naar een 

andere groep en opnieuw acclimatiseren. Hieraan zal dan ook speciale aandacht 

geschonken moeten worden. 

4.2.2 Reguliere groep 

Door organisatorische omstandigheden zal vaak gekozen worden voor verlengde intake 

binnen een reguliere groep. Nieuwe deelnemers worden direct in de meest geschikt 

geachte groep geplaatst. Gedurende een door de instelling vastgestelde periode (bij 

voorkeur 6-8 weken) wordt de deelnemer extra gevolgd door de intaker/cursistbegeleider 

samen met de docent. De docent besteedt extra aandacht aan eerder genoemde 

vaardigheden (zie paragraaf 4.2) en houdingsaspecten. De intaker/cursistbegeleider 

informeert op gezette tijden bij de deelnemer en de docent naar ervaringen en 

bevindingen in de groep. Aan de hand van observaties van de docent, toetsgegevens of 

prestaties en gesprekken wordt het definitieve traject vastgesteld. 

Voordeel 

Het pluspunt van deze organisatievorm is dat permanente instroom mogelijk is en dat een 

deelnemer meestal niet meer naar een andere groep hoeft. 

Nadeel 


Minpunt is dat er vaak minder aandacht is voor sleutelvaardigheden 9 (die veelal in 

groepsverband het beste tot hun recht komt) en voor het delen van ervaringen. 

4.3 Begeleiding door docent 

Er moeten duidelijke afspraken gemaakt worden over de voortgangsbewaking van de 

deelnemer. Wie doet wat in dit verband Wat is de taak van de docent en wat van de 

trajectbegeleider 

De docent is na plaatsing de directe contactpersoon vanuit de instelling met de 

deelnemer. De deelnemer moet in eerste instantie altijd terecht kunnen bij zijn docent. 

Deze moet op zijn beurt weten wanneer hij kan/moet doorverwijzen naar de 

trajectbegeleiding. In geval van twijfel kan de docent overleggen met de begeleider over 

doorverwijzing buiten de instelling. 

4.4 Rol intaker/trajectbegeleider 

De rol van intaker en trajectbegeleider kan bij een en dezelfde persoon liggen; de intake 

is als het ware de eerste stap van een traject. De intaker/trajectbegeleider zorgt dat de 

gegevens van de deelnemer goed worden aangeleverd aan de docent. Hij heeft op 

gezette tijden een voortgangsgesprek met de deelnemer en legt nieuwe afspraken vast in 

het dossier. Hij bewaakt het proces van plaatsing, de voortgang, door- en uitstroom. 

Daarnaast heeft hij regelmatig overleg met de docent over de voortgang van de 

deelnemer. 

9 Sleutelvaardigheden zijn studievaardigheden, sociale en communicatieve vaardigheden. 


5 Vragen ter verheldering, een leidraad 

Vragen zijn een hulpmiddel om tijdens de intake een goed beeld te krijgen van de 

potentiële deelnemer. Goede vragen stellen en correct doorvragen is een vaardigheid op 

zich. 

In dit hoofdstuk worden vragen opgesomd die in de praktijk frequent voorkomen: ze 

variëren van ‘social talk’ in het kader van iemand op zijn gemak stellen tot vragen om het 

niveau te kunnen inschatten. 

De hulpvragen zijn per onderdeel geordend. Uit dit hoofdstuk kan de intaker een 

gespreksleidraad samenstellen die bij hem én bij de situatie past. Zo zal bijvoorbeeld de 

‘wondervraag’ niet voor elke persoon geschikt zijn. 

De intaker noteert in steekwoorden de antwoorden van de deelnemer. Het gaat om de 

hoofdlijnen. Het zijn allemaal zaken die ertoe kunnen bijdragen om leerdoel en niveau in 

te schatten. 

Tip: beslis van tevoren of alles in de u-vorm of in de je/jij wordt gesteld. Dit laatste werkt 

drempelverlagend, maar de intaker vraagt altijd even toestemming aan de potentiële 

deelnemer om te tutoyeren. Standaard hanteren van de u-vorm kan een keuze van de 

instelling zijn. 

5.1 Algemene vragen 

Opening van het gesprek 

Kennismaking: de intaker stelt zichzelf voor en laat de deelnemer zich voorstellen. 

Heeft u het makkelijk kunnen vinden 

Heeft u een goede reis gehad 

Wat wilt u drinken 

Hoe bent u aan ons adres gekomen 

Motivatie/leerwensen 

Wat wilt u leren 

Wat zou u willen kunnen lezen of schrijven Kunt u een voorbeeld geven 

Wat zijn uw toekomstplannen 

Wat wilt u aan het eind van de cursus geleerd hebben 

Weet uw omgeving/familie dat u moeite hebt met lezen en schrijven 

Hoe reageren zij daarop 

Hoe vinden ze het dat u naar onze cursus wilt komen 

Doet u het voor hen of voor uzelf 

Zijn er in uw familie meer mensen met lees- en schrijfproblemen 

Wat wilt u na de cursus gaan doen 

Waarom wilt u deze cursus volgen 

• kansen op werk vergroten; 

• ander/beter werk willen; 

• werk willen behouden; 

• opstap naar een andere cursus; 


• meer zelfvertrouwen krijgen; 

• kinderen helpen met hun huiswerk; 

• zinvolle tijdsbesteding; 

• gezelligheid/contacten zoeken/onderhouden via internet; 

• kleinkinderen voorlezen; 

• anders: ……………………………. 

Leergeschiedenis 

Welke scholen heeft u bezocht 

Bent u vaak van school veranderd 

In welke vakken was u goed 

Welke vakken vond u moeilijk Kunt u een voorbeeld geven 

Vanaf welke klas begonnen de problemen 

Bent u wel eens getest Zo ja, had u er wat aan Wie heeft u getest 

Heeft u een eigenschap die invloed kan hebben op uw leren 

Is er iets waardoor u moeilijk leert 

Leerervaring op school of cursus 

Hoe beviel het u op school 

Wat vond u leuk en wat niet 

Heeft u weleens een andere cursus gevolgd Zo, ja welke Hoe vond u dat Heeft u de 

cursus afgemaakt Zo, nee waarom niet (De intaker kan nu misschien voorkomen dat hij 

niet weer in dezelfde situatie belandt.) 

Werkervaring 

Hoe oud was u toen u ging werken 

Heeft u momenteel werk Betaald of onbetaald 

Zo ja, parttime/fulltime/ ploegendienst 

Heeft u lezen en schrijven nodig voor uw werk (kan een extra motivatie zijn) 

Bevalt uw werk Ja of nee, waarom wel/niet 

Kijkt u met plezier terug op uw arbeidsverleden Zo ja of nee, waarom wel/niet 

Vrije tijd 

Heeft u nog hobby’s of doet u vrijwilligerswerk 

Heeft u lezen en schrijven nodig voor uw hobby of vrijwilligerswerk (kan een extra 

motivatie zijn) 

Dagelijks leven 

Komt u vaak in situaties waarbij u moet lezen en schrijven 

Is lezen en schrijven voor u een probleem (Probeer tot de kern te komen.) 

Heeft u kinderen Leeftijden/uitwonend 

Hebben uw kinderen ook last van woordblindheid, moeite met lezen 

Gezondheid 

Heeft u opmerkingen over uw gezondheid, die belangrijk zijn om te weten 

Zijn er volgens u nog belemmeringen om de cursus te kunnen volgen 


Beschikbaarheid 

Op welke dagen/dagdelen 

Wilt u huiswerk maken 

Hoeveel tijd kunt u daaraan besteden 

Wondervraag 

Een andere manier om achter de leerwensen te komen is de zogenaamde Wondervraag: 

“Mag ik u een vraag stellen die misschien een beetje vreemd is. 

Stel dat u straks naar bed gaat en terwijl u slaapt, gebeurt er een wonder: u kunt 

lezen en schrijven. U wordt wakker, wat zijn dan de dingen waaraan u merkt dat er 

een wonder is gebeurd… 

- wat zou u dan allemaal kunnen 

- wat is er anders 

- wat merkt uw partner 

- wat merken uw kinderen 

Geef steeds positieve feedback en vraag door: ”Hoe merkt u dat” 

Vervolgvraag 

Als een deelnemer komt met antwoorden als: ‘ik zou de krant dan kunnen lezen en veel 

beter weten wat er gebeurt in de wereld,’ vraagt de intaker vervolgens: “Wat is de eerste 

stap die u kunt zetten om dat doel te bereiken” 

5.2 Specifieke vragen 

Ook hier noteert de intaker weer in steekwoorden de antwoorden van de deelnemer. Het 

gaat om de hoofdlijnen. Het zijn allemaal punten die ertoe bij kunnen dragen om leerdoel 

en niveau in te schatten. 

5.2.1 Vragen specifiek voor lezen en schrijven 

• Leest u weleens Lukt dat Wat leest u (ondertiteling op televisie en bij films / een 

krant / tijdschrift / reclame / leesboek / stripboek / kinderboek / …) 

• Gebruikt u wel eens een computer (bijvoorbeeld om informatie op te zoeken / 

spelletjes / e-mailen / marktplaatsbezoek/ … )(leerdoelen) 

• Vindt u dat de ondertiteling te snel gaat 

• Leest u weleens de advertenties, kunt u die goed lezen en begrijpen 

• Wat zou u graag kunnen lezen (een krant / tijdschrift / reclame / leesboek / 

stripboek / kinderboek)(leerdoelen) 

• Kunt u werkbriefjes lezen en invullen 

• Vult u weleens een formulier in Zo, ja wat voor formulier 

• De informatie die u thuis krijgt van gemeente en zo, kunt u die goed lezen en 

begrijpen 

• Schrijft u weleens 

• Wat vindt u moeilijk met schrijven 

• Wat zou u graag kunnen schrijven (een brief / kort briefje / kaart / 

boodschappenlijstje / …) (leerdoelen) 


5.2.2 Vragen specifiek voor rekenen 

• Vindt u het moeilijk om uit te rekenen wat u moet betalen als u bij V&D ziet staan 

20% korting 

• Kunt u inschatten wat u moet betalen als u boodschappen doet En kunt u narekenen 

of u genoeg terugkrijgt 

• Kunt u een eigen huishoudboekje bijhouden 

• Kunt u recepten lezen en begrijpt u de informatie daarin 

• Kunt u uitrekenen hoeveel rollen behang u nodig hebt als u gaat behangen / of verf 

als u gaat verven / of stof als u gordijnen wilt maken (vraag afstemmen op de 

persoon) 

• Zou u willen begrijpen hoe uw (klein)kinderen op school rekenen 

• Hebt u rekenen nodig op het werk Zo ja, wat hebt u daar nodig (Denk aan tellen - 

magazijn; meten - hovenierswerk; omgaan met geld - winkel/kassa; wegen – werk in 

de zorg). 

5.2.3 Vragen specifiek voor digitale vaardigheden 

• Heeft u wel eens met een computer gewerkt De (beginners)cursus die wij geven is 

voor mensen die nog nooit met een computer hebben gewerkt. Of kunt u er al wat 

mee Zo ja, wat dan (inschatten of het gaat om een beginnerscursus of een 

verdieping) 

• Weet u waar u overal computers tegenkomt in het dagelijks leven (denk aan 

treinkaartjesautomaat, bibliotheek) en kunt u daarmee omgaan 

• Waar denkt u straks een computer voor te gaan gebruiken 

• Wat hoopt u straks allemaal te kunnen 

5.2.4 Vragen specifiek voor Engels 

• Heeft u al eens Engelse les gehad (de rest van dit aandachtspunt is afhankelijk van 

het aanbod binnen de instelling) 

• De beginnerscursus Engels die wij verzorgen is voor mensen die nog nooit Engels 

hebben gehad. Het begint met dingen als: “Goedendag, hoe heet u en waar woont 

u” 10 

• De gevorderdengroep is voor mensen die al eerder een cursus Engels (hier of elders) 

hebben gevolgd. 11 

• De groep voor mensen die het graag wat rustiger aandoen, begint net als de 

beginnerscursus helemaal bij 0, maar in die groep wordt meer herhaald, er is meer 

aandacht voor begrijpen en uitspraak. Het gaat allemaal wat langzamer. 12 

• Die reclames van tegenwoordig zijn allemaal in het Engels net of we dat allemaal 

vroeger op school hebben gehad. Denkt u ook weleens waar hebben ze het over 

• Om ons heen horen we steeds meer Engelse woorden. Vindt u dat lastig en wilt u 

daar meer van weten 

• Gaat u wel eens op vakantie naar het buitenland Zou u daar graag wat 

gemakkelijker boodschappen willen doen of een kop koffie bestellen 

10 Ter informatie en toelichting: er wordt gewerkt op basis van CEF-niveaus A1, zie paragraaf 1.2.3 

bij CEF-niveaus. 

11 Toelichting voor insiders: er wordt gewerkt naar CEF-niveau A2 en mogelijk voor luisteren, lezen 

en spreken naar B1, zie paragraaf 1.2.3 bij CEF-niveaus.) 

12 (Toelichting voor insiders: deze groep is met name voor langzame leerders/exanalfabeten/mensen 

met een licht verstandelijke beperking - er wordt gewerkt naar CEF-niveau 

A1min – het is een voortraject.) 


6 Toetsing 

Het is van belang om roc-breed of per locatie af te spreken of er wel of niet getoetst zal 

worden tijdens de intake (zie ook paragraaf 1.2.3), roc-breed of per locatie. Toetsen bij 

de intake gebeurt met een instaptoets. Dit is een korte toets waarmee de intaker in grote 

lijnen een niveau kan aangeven. Een dergelijke toets kan men beschouwen als een 

aanvulling of bevestiging van de gegevens die inmiddels verzameld zijn tijdens het 

gesprek. Het is ook denkbaar dat de instelling de intaker vrij laat in deze beslissing. 

6.1 Voor- en nadelen van toetsing bij intake 

De ervaringen over het inzetten van een toets in de intakefase zijn wisselend. De 

voordelen van toetsing gedurende de intake zijn dat het ingeschatte niveau wordt 

bevestigd of bijgesteld. Men kan reeds aanwezige kennis en vaardigheden op het gebied 

van lezen, schrijven of rekenen aantonen. Het geeft de potentiële deelnemer en de 

toekomstige docent zicht op het startniveau. Na een bepaalde periode heeft de intaker of 

de docent NT1 de mogelijkheid om toetsresultaten met elkaar te vergelijken en de 

ontwikkeling te volgen. 

Het kan zijn dat het beheersingsniveau van diverse vakgebieden sterk uit elkaar ligt. Dat 

blijkt dan uit de toets. De deelnemer kan bijvoorbeeld veel beter lezen dan schrijven of 

andersom. De docent kan daarmee rekening houden. De intaker kan met concrete 

resultaten iemand beter indelen in een groep. 

Toetsing kent ook nadelen. Meten is weliswaar weten, maar dit is niet altijd zo 

betrouwbaar als het lijkt. De nadelen van toetsing zijn dat het vervelende of zelfs 

traumatische herinneringen kan oproepen. Potentiële deelnemers hebben vaak een nare 

schoolcarrière achter de rug. Ook is het een gegeven dat toetsen altijd slechts een 

momentopname zijn; de deelnemer kan zijn dag niet hebben. Een volgend nadeel is dat 

het intakegesprek al dermate inspannend kan zijn voor iemand, dat een toets er niet 

meer bij kan. 

Tot slot moet de intaker bedenken dat ieder mens zijn eigen sterke kanten heeft. Die haal 

je niet naar boven door een en dezelfde toets toe te passen op elke deelnemer. Dat kan 

de bedoeling niet zijn. Als de intaker besluit om te toetsen, presenteert hij de toets zo 

positief mogelijk en hij vraagt bijvoorbeeld of er onoverkomelijke bezwaren zijn. Het is 

van belang uit te leggen waarom hij een toets wilt afnemen. De intaker benoemt duidelijk 

dat het gaat om vast te stellen wat iemand allemaal al wél kan in plaats van er fout gaat 

en wat iemand niet kan. Dit om onnodige (en dus saaie) leerstof te voorkomen. Ook kan 

hiermee een te lang traject voorkomen worden: 

• “We gaan kijken wat u allemaal kunt.” 

• “Ik wil graag een beeld hebben van wat u op dit moment weet, dan kijken we over 

een half jaar of u vooruit gegaan bent.” 

De intaker benadrukt dat het de eerste stap is op weg naar het wegwerken van de 

problemen. 


De hieronder beschreven toetsen zijn instaptoetsen. In de bijlagen 5 en 6 hebben we er 

voor de onderdelen spelling en lezen enkele opgenomen. Ze geven duidelijk aan of 

iemand technisch kan lezen en hoe iemand een tekst aanpakt als hij globaal en 

begrijpend leest. In 5 minuten tijd krijg je al een behoorlijk beeld is de ervaring met 

dergelijke toetsen. 

Vervolgtoetsen, diagnostische toetsen en eindtoetsen bij de intake zijn in dit hoofdstuk 

niet aan de orde. 

6.2 Het toetsen van het schrijven 

Hieronder staan twee opdrachten die de intaker de potentiële deelnemer kan laten 

maken. Bij twijfel aan iemands niveau altijd beginnen met opdracht 1. Als het idee 

ontstaat dat iemand analfabeet is, vraagt de intaker gerust of hij moeite heeft met het 

schrijven van zijn naam en/of adres. 

Of, legt het kaartje voor hem neer en vraagt of hij op het kaartje het woord naam/adres 

kan herkennen en of hij dit zou kunnen invullen of bied aan om hem te helpen. De intaker 

laat hem vervolgens zijn naam invullen en kijkt hoe het verder gaat. 

Indien nog niet genoeg gegevens zijn verzameld, moet opdracht 2 ook afgenomen 

worden. Als de intaker tijdens het intakegesprek inschat dat de deelnemer redelijk kan 

schrijven, legt hij hem direct opdracht 2 voor. 

6.2.1 Schrijven, opdracht 1 

Laat de deelnemer zelf zijn naam/adres invullen op het inschrijfkaartje (zie voorbeeld). 

Bekijk gelijk of hij de kopjes naam/adres enzovoorts kan lezen of dat hij raadt. Heeft hij 

problemen met lezen van de kopjes, dan kun je hem qua lezen direct indelen

Gaat dit redelijk of de deelnemer vindt het leuk, laat hem dan vervolgens de zin: Ik heb 

belangstelling voor de cursus, omdat: zelf aanvullen. 

Op basis van de volgende fouten kun je hem indelen in op weg naar A1/op weg naar 

A2/op weg naar B1. 

schema 1: beoordeling invullen gegevens 

op weg naar a1 op weg naar a2 op weg naar b1 

invullen naam fouten geen fouten geen fouten 

invullen adres fouten geen fouten geen fouten 

postcode/woonplaats fouten geen fouten geen fouten 

m/v en c fouten geen fouten geen fouten 

Je ziet dat je tot de globale indeling < A1 en > A1 komt. Of iemand op weg naar A2 of B1 

is, wordt hiermee niet duidelijk. Daarvoor moet er nog even verder getoetst worden. 

6.2.2 Schrijven, opdracht 2 

Laat de deelnemer een briefje schrijven aan de docent over wat hij graag wil leren. Leg 

uit dat je dit briefje daadwerkelijk gebruikt ter informatie voor de docent. Je wilt dus 

graag veel fouten zien. Want als er geen fouten in zouden zitten, hoeft de deelnemer ook 

niet naar de cursus Nederlands te komen. 

Dit briefje gebruiken we vervolgens voor de foutenanalyse om de deelnemer te kunnen 

indelen in de niveaus. 

Je kunt ‘briefje aan de docent’ ook vervangen door ‘tekstje over iets wat zo juist in de 

intake is verteld’: 

• zijn hobby; 

• zijn kinderen/kleinkinderen; 

• zijn vakantie; 

• zijn vrijwilligerswerk; 

• werk; 

• enzovoort. 

Het maakt niet uit waarover iemand iets schrijft, want elk schrijfproduct is geschikt voor 

de foutenanalyse. 

schema 2: beoordeling schrijfniveau 

problemen met < a1 < a2 < b1 

klankzuivere klankletterkoppeling 

ja ja grotendeels 

correct 

open/gesloten lettergrepen ja ja nee 

hoofdletters en punten ja nee nee 

met s/z, f/v enz. ja nee nee 

ei/ij ja nee nee 

interpunctie ja ja grotendeels 

correct 

aaneenschrijven van woorden ja ja ja 

de woordvolgorde van de zin ja grotendeels correct 

correct 

de werkwoordvormen ja ja grotendeels 

correct 


de zinsopbouw geen tot kort korte zinnen langere zinnen 

met voeg- en 

verbindingswoord 

en 

6.3 Het toetsen van het lezen 

De intaker kan voor het lezen allerlei teksten gebruiken om iemands leesniveau in te 

schatten: van de Startkrant of een makkelijk-lezenboekje tot een reclametekstje. Als hij 

eerst schrijven heeft afgenomen, weet hij in ieder geval al of iemand helemaal/bijna 

analfabeet is. 

6.3.1 Inschatting leesniveau 

Laat de deelnemer iets lezen wat op het inschrijfformulier staat. Kijk of hij met je mee 

leest. Laat hem iets lezen uit de advertentie van je roc, het cursusboekje, een flyer of de 

krant. Een tekst uit het lesmateriaal waarmee hij zal gaan werken, is ook een goede 

mogelijkheid. Hoe maak je nu een inschatting van het leesniveau naar aanleiding van het 

gelezen stuk(je) tekst 

Laat de deelnemer terugvertellen wat hij heeft gelezen om een inschatting te maken over 

zijn begrijpend lezen. Om het globaal lezen te testen hoeft hij alleen de grote lijn te 

weten of in het geval van een flyer/folder aan te kunnen duiden welke info je waar kunt 

lezen. Voor technisch lezen let je erop of iemand spellend leest of gokt. Ook het tempo is 

een indicatie voor het niveau. 

Hieronder volgt een richtlijn om iemand in te delen: 

Schema 3: Richtlijnen beoordeling lezen 

< A1 < A2 < B1 

Technisch lezen ja nee nee 

Spellend 

Technisch lezen traag/zeer traag redelijk vlot 

Tempo 

Globaal lezen moeizaam redelijk goed 

Begrijpend lezen moeizaam redelijk goed 


Bijlagen 

Bijlage 1 Voorbeeld uitnodiging intakegesprek 

Gebruik eenvoudig taalgebruik. De instelling kan ook een brief hanteren. 

Het belangrijkste is dat de tekst kort en duidelijk is. 

…………………………………… 

Geachte mevrouw, meneer 

Op ………….dag…………………….om ……………….…uur 

heeft u een afspraak met ……………………………… 

[adres instelling] 

Cinop 

Pettelaarpark 1 

5216 PC ’s- 

Hertogenbosch 

Telefoonnummer 

Email adres 

…………………………………………….(eventuele opmerkingen) 

Kunt u niet, bel dan naar: 

) [telefoonnummer invullen] 

Wilt u inschrijven Neem dan mee: 

geldig paspoort of ID-kaart /pasfoto 


Bijlage 2 Voorbeeldbrief plaatsingsafspraak tijdens het intakegesprek 

plaatsnaam, ... – .... - 2008 

Beste mevrouw ...../ meneer ....., 

Vanaf (dag, datum maand) gaat u een cursus volgen: 

Groep: ....................... 

lestijd : …………… uur tot …………….uur 

Lokaal : ........................ 

Docent: ........................ 

Afbellen: vóór de les ) 

Kosten: 

Cursus per jaar € …,… (zonder boeken) 

Materiaal: € …., …. 

U hebt nog nodig voor inschrijving: 

c Uittreksel gemeentelijke basisadministratie personen (verkrijgbaar bij 

het gemeentehuis) 

c BSN (Burger Service nummer) 

c 1 pasfoto 

c Bank- of gironummer 

c Kopie van een geldig paspoort of ID-kaart 

Zonder deze gegevens kunnen wij u niet inschrijven en mag u 

niet starten! 

Naam intaker ………………………………………………………….. 

Adres …………………………………………………………………… 

Postcode plaatsnaam ………………………………………………… 


)……………. 

Fax …………………………… 

@ …………………….. 


Bijlage 3 Voorbeeld van een intakeformulier 

Dossier Basiscursus Nederlands: 

niv. A1/A2/B1 

Achternaam : 

………………………………………………………………………………………………………………. 

Voornaam : 

………………………………………………………………………………………………………………. 

Adres : 

………………………………………………………………………………………………………………. 

PC + Woonplaats : 

………………………………………………………………………………………………………………. 

Telefoonnummer(s) : 

………………………………………………………………………………………………………………. 

Geboortedatum : te 

………………………………………………………………………………………………………………. 

Geslacht: 0 man 0 vrouw 

Woonsituatie: 

Datum Intake : 

Intaker /Trajectbegeleider : 

Startdatum Traject : 

Verwijzende instantie : 

Contactpersoon : 

Telefoonnummer : 

Betalende instantie : 

Sofinummer: 

Werkgever 

O niet van toepassing 

Naam werkgever: 

Contactpersoon: 

Ingeschreven bij het CWI 

0 nee 0 ja, voor werkzaamheden als: 

Uitkering 0 nee 0 ja, instantie: contactpersoon: 


Uitstroom: 

Datum: 

Reden: 

Resultaat: 


Intakeformulier Basisvaardigheden 

Gegevens van: 

Hoe bent u met onze instelling in contact gekomen 

Gezondheid en beperkingen 

Is er iets m.b.t. uw gezondheid wat de school moet weten (lichamelijke beperkingen, 

ziekte, medicijnen, allergieën) 

Zijn er omstandigheden waarmee de school rekening moet houden 

Toelichting: 

Opleidingsgegevens: 

Opleidingen: 

Van/tot/jar 

en 

Soort school / 

onderwijs 

Vakken examen/niveau 

Bepaalde richting 

Klassen 

Diploma 

Cursussen 

Soort cursus 

Organisatie 

Contactpersoo 

n 

Duur/ datum Doel cursus Resultaat/ 

bewijs 

Eerder volwassenenonderwijs gevolgd 0 ja 0 nee 

vak behaald niveau certificaat 

wanneer 


0 NT2 …….. 0 ja 0 nee 

……………………….. 

0 NT1 …….. 0 ja 0 nee 

……………………….. 

0 anders …….. 0 ja 0 nee 

……………………….. 

Rijbewijs 0 nee 0 ja 

Werkervaring : betaald en onbetaald (vrijwilligerswerk) 

Naam 

bedrijf/instelling 

en plaats 

Periode 

Functie, 

werkzaamheden 

Reden evt. 

opzegging 

Uitstroomdoel: 

Leerwensen, leerdoel: 

Op welke dagen/ dagdelen kunt u niet komen 

Leest u wel eens 

krant 

tijdschrift 

reclame 

stripboek 

kinderboek 

verhaal 

internet 

e-mail 

marktplaats 

regelmatig soms 

nooit 

Schrijft u wel eens 


Wat vindt u moeilijk 

Toetsresultaten intake: 

Datum 

afnam 

e 

Welke 

vaardigheid 

Technisch lezen 

Naam 

toets/ 

niveau 

Resultaten 

Conclusie / advies 

Begrijpend Lezen 

Spelling 

Schrijven 

Rekenen 

Engels 


Computervaardigheden 

Opmerkingen, afspraken, bijzonderheden: 

Vervolg intakegesprek (enkele maanden na startdatum): 


Bijlage 4 Waarborg kwaliteit bij de intake 

Bij deze waarborg gaat het om zaken die je kunt regelen voor en na het 

intakegesprek om dit zo goed mogelijk te laten verlopen en zo veel 

mogelijk kwaliteit te waarborgen. 

Voor het gesprek 

* Procedure 

* Gespreksleidraad 

* Inschrijfformulier 

Goed bekijken of de vragen 

relevant zijn voor je ze stelt 

* Checklist voor tijdens het gesprek 

* Deskundigheidsbevordering: 

- cursus culturele communicatie 

- literatuur lezen 

- cursus gesprekstechniek 

- intervisie (intaketeam) 

* Tolk Nederlandse Gebarentaal 

regelen i.v.m. intake van dove 

deelnemer 

* Duidelijk op de uitnodiging 

vermelden wat het doel is en de 

tijdsduur 

* Er respect voor hebben als een 

kandidaat iemand mee wil nemen 

tijdens het gesprek 

* Zorgen voor een prettige ruimte 

* Zorgen voor een goede ontvangst 

voor het gesprek 

* Afspraken maken wat te doen als 

een kandidaat niet komt (opnieuw 

oproepen) 

Na het gesprek 

* De afspraak opschrijven op een 

kaart en meegeven 

* Plaatsingscheck door docent 

* Bij de docent na ongeveer een 

maand navragen of de plaatsing 

juist was 

* Het regelmatig houden van 

deelnemerbesprekingen met de 

docenten over o.a.: 

- plaatsing 

- uitval 

- absentie 

* Intaketeambesprekingen over o.a.: 

- plaatsing 

- niet gekomen kandidaten 

* Een boekje met informatie over de 

instelling zoals: 

cursusgeld/lestijden/presentieregeling/ 

regels/enz. in 

verschillende talen (om mee te 

geven) 

* Dossier laten aanmaken door de 

administratie 

* Gegevens laten verwerken in de 

computer door de administratie 

* Informatie over de kandidaat 

doorgeven aan de desbetreffende 

docent 

* Criteria van de cursussen helder 

hebben 


Bijlage 5 Instaptoets Spelling 

Niveau A1: toetsblad 1 en 2; Niveau A2: toetsblad 3; Niveau B1: 

toetsblad 4 

Toetsblad 1 - spelling 

Naam: 

Datum: 

--------------------------------------------------------------------------- 

---- 

__________ _____________ _______________ 

________________ 

________________ 

________________ 

_______________ 

___________ 

_________________ 


_______________ 

________________ 

_______________ 


Naam: 

Datum: 

--------------------------------------------------------------------------- 

----- 

1. schrijf na 

man - 

raam- 

loop - 

riem - 

2. dictee 

1. -------------------------------------------------------------------- 

----------------------------- 


2. -------------------------------------------------------------------- 

----------------------------- 

3. -------------------------------------------------------------------- 

----------------------------- 

4. ------------------------------------------------------------------ 

------------------------------ 


Naam: 

Datum: 

--------------------------------------------------------------------------- 

----- 

1 dictee 

1. ---------------------------------- 1. 

---------------------------------- 

2. ----------------------------------- 2. 

---------------------------------- 

3. ----------------------------------- 3. 

---------------------------------- 

4. ----------------------------------- 4. 

---------------------------------- 

1. ----------------------------------- 

2. ----------------------------------- 

3. ----------------------------------- 

4. ----------------------------------- 

2. vul in 

1. Ga je mee naar ons ----------------------- 


2. Doe jij de ----------------------- even dicht 

3. Ik ----------------- dat niet gedaan. 

4. Kom ------------------weer eens langs. 

5. Hij loopt op de --------------------------. 

3 dictee 

1. -------------------------------------------------------------------------- 

--------------------- 

2. -------------------------------------------------------------------------- 

--------------------- 

3. -------------------------------------------------------------------------- 

--------------------- 

4. -------------------------------------------------------------------------- 

--------------------- 


Naam: 

Datum: 

--------------------------------------------------------------------------- 

----- 

1. dictee 

1. ------------------------------------------------------------------------------------------- 

2. ------------------------------------------------------------------------------------------- 

3. ------------------------------------------------------------------------------------------- 

4. ------------------------------------------------------------------------------------------- 

5. ------------------------------------------------------------------------------------------- 

6. ------------------------------------------------------------------------------------------- 

7. ------------------------------------------------------------------------------------------- 


2. zelf schrijven 

q ----------------------------------------------------------------------------------------------- 

----------------------------------------------------------------------------------------------- 

----------------------------------------------------------------------------------------------- 

----------------------------------------------------------------------------------------------- 

----------------------------------------------------------------------------------------------- 

----------------------------------------------------------------------------------------------- 


Bijlage 6 Instaptoets Lezen 

Toets 1 niveau A1 

Toets 2 niveau A2 

Toets 3 niveau B1 

Leestoets 1 

Naam: 

Datum: 

Oefening 1 man lees dik 

boot zes ijs 

bal fijn taart 

trein gas ziek 

pop haast tuin 

poes vuur raam 

boom worst je 

klok 

mus 

Oefening 2 

Het is 10 uur. 

Ik doe mijn jas aan 

en ga de deur uit. 

Ik loop naar de bus. 

Daar komt de bus al. 


Oefening 3 

lopen 

vrolijk 

voeten 

woning 

muren 

vogeltje 

ratten 

zeventig 

slapen 

vanavond 


Leestoets 2 

Naam: 

Datum: 

Oefening 1 

1. Vandaag trekt de mist op. 

2. Piet gaat om tien uur eten. 

3. Een kilo prei kost € 1,49. 

4. Mijn telefoon is gevallen. 

5. Het nummer is 612080. 

6. Is het waar dat 67 meer is dan 75 

Oefening 2 

Het is vrijdag, zo rond half vijf. 

Ik krijg vanavond bezoek en heb nog niets in huis. 

Ik stap dus snel op mijn fiets om wat boodschappen te halen. 

Het is heel druk in de winkel. 

Als ik mijn wagentje vol heb, ga ik in de rij staan. 

Ik wil betalen met mijn pinpas. 

Als ik mijn pasje door het apparaatje heb gehaald, moet ik mijn pincode intikken. 

Maar ik weet hem niet meer! 

Hoe ik ook denk, ik kan er niet opkomen. 

En ik heb niet genoeg contant geld bij me. 

Ik voel dat ik een rood hoofd krijg! 

Er staat een lange rij mensen achter me….. 


Leestoets 3 

Naam: 

Datum: 

Fietsvakanties 

In geen land ter wereld zijn zoveel fietsvakanties mogelijk als in Nederland. 

Op veel plaatsen staan huurfietsen klaar. 

Bij hotels of stations, op kampeerterreinen of bij jachthavens. 

Maar we hoeven ons natuurlijk niet tot Nederland te beperken. 

Overal waar in Europa rustige wegen zijn, zijn fietsvakanties te maken. 

Bij de verkeersbureaus of VVV’s weten ze alles over de mooiste tochten in binnen- en 

buitenland. Vaak zijn in het buitenland ook ter plaatse fietsen te huur, maar natuurlijk 

kan een fietsvakantie ook met de eigen fiets worden gemaakt. 

Fietsen in het buitenland kan heel leuk zijn, fietsen naar het buitenland is minder leuk. 

Daarom werd de fietsbus uitgevonden: een gewone bus met aanhanger, waarop de 

fietsen vervoerd worden. 

Kan het nog gemakkelijker 

Vragen: 

1. Zijn overal ter wereld fietsvakanties mogelijk 

2. Kun je in het buitenland altijd fietsen huren 

3. Waarom werd de fietsbus uitgevonden

Intake NT1 - website Basisvaardigheden

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?