Instorten torenkraan, Rotterdam-Alexander, 10... - Onderzoeksraad ...

5.2.2 Scenario’s ongewild uitrijden loopkat
Voor het ongewild verder uitrijden van de loopkat is een aantal scenario’s te onderscheiden. Deze
hebben gemeen dat er energie nodig is om de loopkat uit te laten rijden. Die energie kan komen uit
de aandrijving van de loopkat of kan worden veroorzaakt door de zwaartekracht. De kraan in Rotterdam
had een last van bijna 13 ton in de haak en daarbij een helling van de giek van 2 graden naar
beneden in de richting van het uiteinde van de giek. De loopkat zou als deze niet op zijn plaats zou
worden gehouden uit zichzelf kunnen uitrijden tot aan het einde van de giek.
Voor het verplaatsen dan wel op zijn plaats houden van de loopkat is een aantal kraanonderdelen
van belang. De katmotor laat de trommel draaien waar de katkabel over loopt. Hierdoor beweegt
de katkabel en wordt de loopkat over de giek verplaatst, of op zijn plaats gehouden. De kat wordt
ook afgeremd door de motor. De houdrem op de katmotor is bedoeld om de loopkat op zijn plaats
te houden als de katmotor niet wordt aangestuurd. De frequentieregelaar van de katmotor stuurt de
houdrem en de motor aan en bepaalt ook de draairichting van de motor. De frequentieregelaar wordt
op zijn beurt aangestuurd door de Programmable Logic Controller.
Figuur 15 - Schematische weergave kraanonderdelen in faalscenario›s
Deze onderdelen zijn in het ontwerp opgenomen om als één geheel te functioneren. Binnen dat
geheel heeft elk onderdeel zijn eigen functie. Als een onderdeel niet voldoet aan doeleinden die er
aan worden gesteld, noemen we dat het falen van dit onderdeel. Het falen van een onderdeel kan tot
gevolg hebben dat het functioneren van het geheel faalt. Falen betekent niet per se dat er iets stuk
is. Als de frequentieregelaar onvoldoende vermogen levert, faalt de frequentieregelaar, ook al is deze
niet defect. Er kan bijvoorbeeld een verkeerde frequentieregelaar zijn geïnstalleerd met onvoldoende
vermogen. De oorzaak van het falen is dan de installatie van een onjuiste frequentieregelaar.
Voor het uitlopen van de loopkat is een eindig aantal scenario’s op te stellen, waarin het falen van
de verschillende kraanonderdelen op verschillende momenten en in een verschillende volgorde een
rol kunnen spelen. In de volgende paragrafen zijn de faalmechanismen van die kraanonderdelen
beschreven.
5.2.3 Falen van Programmable Logic Controller (PLC) en kabelverbindingen
De programmering van een PLC wordt door de Onderzoeksraad als veiligheidskritisch beschouwd. In
de PLC worden immers de voorwaarden vastgelegd waaraan moet worden voldaan voordat operationele
handelingen (veilig) kunnen worden uitgevoerd. Fouten in het vastleggen van de voorwaarden
kunnen verstrekkende gevolgen hebben. Dat geldt in het bijzonder voor de LMB module: een last
mag niet te zwaar zijn om te hijsen en een last mag als die eenmaal gehesen is, niet te ver worden
uitgekat. Het controleren van de operationele voorwaarden ‘gewicht’ en ‘vlucht’ in de hijstabel, is van
groot belang bij de opdrachten ‘hijsen’ en ‘uitkatten’. De kraan wordt bij deze handelingen verder
belast. De opdrachten ‘vieren’ en ‘inkatten’ zijn minder risicovolle handelingen, omdat de kraan door
deze handelingen minder wordt belast. Hierbij hoeft de LMB normaal gesproken niet in te grijpen. In
de logica (benoeming van de juiste opeenvolging van oorzaak en gevolg) van de PLC wordt de LMB
module aangesproken bij de risicovolle acties van het hijsen en uitkatten, maar niet bij de opdracht
tot inkatten.
Als zich een fout zou voordoen bij de opdracht inkatten, en de loopkat abusievelijk wordt uitgekat,
hoeft de LMB volgens de geldende normen niet te worden aangesproken en geven de voorwaarden
45