Theoretische onderbouwing colleges multiculturaliteit op de ...

2.1 Bewustwording van cultuurverschillen
De verschillen in communicatie tussen individuen zijn volgens Hofstede en Hofstede mede bepaald
door de cultuur van de samenleving waarin men leeft. 9 Zij geven ook de lagen van cultuuruitingen
weer in een ‘uidiagram’. 10 Op deze wijze zou je de verschillen ook kunnen benoemen. In hun visie
bestaat de buitenste laag uit symbolen, die goed waarneembaar zijn (de vlag, kleding, voedsel,
gebaren en specifieke woorden). De laag daaronder bestaat uit helden, de mensen met een
voorbeeldfunctie. Dat kunnen personen uit de geschiedenis zijn, de religie, uit de film, de sport, de
literatuur, of fictieve helden. Weer een laag dieper zitten de rituelen: de handelingen die voor leden
van een cultuur sociaal gezien essentieel zijn. Het kan gaan om sociaal gedrag, zoals de manier van
begroeten, religieuze vieringen en feesten, maar ook meer alledaagse dingen als de wijze waarop
vergaderd wordt of hoe men gewend is onderwijs te geven of op te voeden. Deze cultuuruitingen zijn
zichtbaar, maar niet altijd eenvoudig te doorgronden. De binnenste laag van de ui bestaat uit de
kernwaarden van de cultuur. Die zijn veel minder waarneembaar, omdat ze voor de dragers van de
betreffende cultuur zo vanzelfsprekend zijn. De kernwaarden bepalen de manier van denken, de kijk
op de wereld, de beoordeling van wat goed en fout is, gepast of ongepast is.
7
Prof. dr. David Pinto, expert op het gebied van migratie, inburgering en diversiteit, heeft de drie
stappen methode (DSM) ontwikkeld. Het is een methodische manier om met elkaar om te gaan en
cultuurverschillen te overbruggen. Ook moet er rekening gehouden worden met realistische factoren
zoals macht en belang van de ander in de verschillende culturen.
De Drie Stappen Methode gaat uit van het omgaan met verschillen tussen mensen met behoud van
de kernwaarden die mensen hebben. De eerste stap is inzicht verwerven in de eigen
cultuurgebonden normen en waarden (die er zijn als land, regio, bedrijf, organisatie of individu). Het
gaat om de regels en codes die invloed hebben op het eigen denken, het handelen en de
communicatie. De tweede stap onderzoekt de cultuurgebonden normen, waarden en gedragscodes
van de ander in de maatschappij waarin je leeft. De meningen worden van de feiten gescheiden. Het
gaat om de achtergrond van het denken, het gedrag of uiting van de ander, die je tegenkomt in de
samenleving. De derde en laatste stap geeft de grenzen aan waarin je rekening houdt met acceptatie
van en aanpassing aan de ander. Deze derde stap is een wederzijdse activiteit. De afstemming met
elkaar over de grenzen is een proces van duidelijkheid en moet ook ondubbelzinnig geformuleerd
worden. Het bewustzijn van je eigen waarden en normen en het kenbaar maken van de normen en
waarden aan elkaar is elkaar leren kennen en grenzen van elkaar kunnen accepteren. Op deze wijze
komt de afstemming tot stand om met elkaar om te gaan en rekening te houden met het belang van
de ander. 11 Deze Drie Stappen Methode is ook in het onderwijs toepasbaar.
9
Hofstede, G. en G.J., Allemaal andersdenkenden, 2005.
10 De Onderwijsraad heeft het uimodel van Hofstede toegepast op hun eigen denken over cultuur.
11 David Pinto, http://www.davidpinto.nl/