Zorgorganisaties in beeld - Kenniscentrum CrossOver

BIJLAGE 2A: ORDENING VAN DE ZORG
De gezondheidszorg hanteert diverse perspectieven om de (gezondheids)zorg te ordenen en te
beschrijven. Zeven 14 populaire perspectieven zijn:
- de toegankelijkheid van de zorg;
- de indeling in zorggebieden;
- de financieringsbron;
- de plaats waar zorg geboden wordt;
- de indeling in sectoren;
- de indeling naar doelgroepen;
- de actoren: organisaties en beroepsbeoefenaren.
De actoren binnen de gezondheidszorg zijn dus slechts één perspectief. Het is van belang om –
voordat in bijlage 3 deze actoren worden beschreven – alle zeven perspectieven de revue te laten
passeren. Een korte beschrijving is opgenomen in de paragrafen B2.1 t/m B2.7. De bijlage wordt
afgesloten met de betekenis van de verschillende ordeningsperspectieven voor de beschrijving van
de actoren (paragraaf B2.8).
B2.1 Toegankelijkheid
Een gangbare indeling van zorg is het onderscheid in eerstelijns- en tweedelijnszorg 15 :
- Eerstelijnsgezondheidszorg is de algemene, vrij toegankelijke zorg zoals die aangeboden wordt
door de huisarts, de eerstelijnspsycholoog, de maatschappelijk werker en de paramedicus
zoals de fysiotherapeut.
- Tweedelijnsgezondheidszorg is de specialistische zorg waarvoor in principe verwijzing uit de
eerste lijn nodig is.
Over de precieze afbakening van de eerstelijnszorg en tweedelijnszorg bestaan verschillende
visies 16 .
B2.2 Zorggebieden
Klassiek is de indeling van de zorg 17 in drie zorggebieden:
- Cure: het behandelen en genezen
- Care: het verplegen en verzorgen
- Preventie: het beschermen van de gezondheid en voorkomen van ziekte
B2.3 Financieringsbron
De zorg wordt gefinancierd uit een zorgverzekeringsstelsel en een openbaar stelsel.
Het zorgverzekeringsstelsel heeft drie compartimenten: de zware medische risico‟s, de
basismedische zorg en de minder noodzakelijk geachte zorg. Dit leidt tot onderscheid in: AWBZzorg
en Zorgverzekeringswet (ZVW)-zorg:
- AWBZ-zorg: De zware medische risico‟s zijn verzekerd in de Algemene Wet Bijzondere
Ziektekosten. Voor een individu zijn de kosten van deze risico‟s onbetaalbaar; daarom is de
AWBZ een volksverkering; iedereen betaalt mee. De AWBZ omvat gehandicaptenzorg,
langdurige geestelijke gezondheidszorg, verpleeghuiszorg en thuiszorg (met uitzondering van
de huishoudelijke zorg die voor rekening komt van de WMO);
14 De zeven beschreven perspectieven zijn het meest gebruikt; ongetwijfeld bestaan er meer.
15
Naast eerste- en tweedelijnszorg wordt ook wel gesproken van derde- en nuldelijnszorg. Derdelijnszorg zijn
de hooggespecialiseerde instellingen zoals revalidatie-instellingen en de dienstverlening waarop professionals
een beroep kunnen doen. Nuldelijnszorg is het aanbieden van zorg door niet-professionals, zoals
zelfhulpgroepen.
16 In vijf bronnen worden vier verschillende beschrijvingen van eerste- en tweedelijnszorg gegeven (Boot 2007;
Caris 2007; website ministerie VWS; www.kiesbeter.nl; www.nationaleatlasvolksgezondheid.nl ). De
gemeenschappelijke deler is “vrije toegankelijkheid” bij de eerste lijn en “verwijzing nodig” voor de tweede
lijn.
17 De term „welzijn‟ lijkt van het toneel verdwenen; de huidige naam is „maatschappelijke zorg‟. Alleen in de
naam van het ministerie van VWS is het begrip welzijn nog terug te vinden.
24