Innoveren, participeren!

14
Zie Raad voor Cultuur, eCultuur:
van i naar e. Advies over de
digitalisering van cultuur en
de implicaties voor cultuurbeleid,
Den Haag, 2003. En D. De Wit
en D. Esmans, eCultuur. Bouwstenen
voor praktijk en beleid,
Leuven, 2006.
13
De Stuurgroep Doorlichting
specifieke uitkeringen, beter
bekend als de commissie-
Brinkman, bracht in 2004 zijn
eindrapport uit aan het kabinet.
12
De middelen voor het Actieplan
Cultuurbereik worden door middel
van een specifieke uitkering
verstrekt aan dertig steden
en aan de provincies, die
daar een gelijke hoeveelheid
geld tegenover stellen.
beschrijvend
1
duidelijk behoefte aan meer centrale regie in
verband met processen van digitalisering en
medialisering. In de sector beeldende kunst
speelt de Geldstroom Beeldende Kunst en
Vormgeving een belangrijke rol. De middelen
worden thans uitgekeerd als een specifieke
uitkering van het rijk aan bepaalde gemeenten
en provincies. De meerwaarde van deze
constructie is echter niet aangetoond; daarom
moet een herziening overwogen worden.
Deze geldstroom kan beter verdeeld worden
onder de organisaties van kunst en cultuur die
in de onderscheiden convenantgebieden actief
zijn. Op die manier is een effectievere inzet
van middelen beter gewaarborgd en kan het
rijk met een gerust hart een stap terug doen.
Ook het Actieplan Cultuurbereik 12 is een
gezamenlijk instrument dat zowel door het
rijk als door steden en provincies wordt gefinancierd
en waarbij de rijksmiddelen werken
als multiplier en stimulans. De betrokken
partijen zijn nog steeds – het actieplan
bestaat sinds 2001 – enthousiast over deze
vorm van samenwerking, zoals bleek tijdens
de gespreksronde van de Raad. Toch staat
deze vorm van samenwerking voortdurend
onder druk, omdat het rijk in navolging van de
aanbevelingen van de commissie-Brinkman 13
het aantal specifieke uitkeringen aan gemeenten
en provincies probeert terug te dringen.
Ook hiervoor dient een geschikte oplossing te
worden gevonden die de beste balans tussen
centrale sturing en decentrale verantwoordelijkheid
garandeert.
In het cultuurbeleid bestaat naast territoriale
decentralisatie al langere tijd functionele
decentralisatie. Het in het leven roepen van
cultuurfondsen was een belangrijke stap.
Culturele instellingen hoefden voor een projectsubsidie
niet meer aan te kloppen bij het
ministerie, maar konden terecht bij een van de
sectorfondsen. De voorgestelde herziening
van de Cultuurnotasystematiek gaat nog een
stap verder: ook voor vierjarige subsidies kunnen
instellingen straks bij de fondsen terecht.
Slechts een beperkt aantal instellingen vraagt
straks nog direct subsidie aan bij de minister.
De vraag is hoeveel ruimte de fondsen in dit
nieuwe systeem krijgen voor het ontwikkelen
van eigen beleid. In de passages over de basisinfrastructuur
wordt hier verder op ingegaan.
4 De technologie
Ontwikkelingen in de samenleving, de technologie
en de media hebben een ingrijpend,
veelomvattend en zichzelf versterkend maatschappelijk
proces op gang gebracht, waardoor
we bijna ongemerkt in een andere wereld
zijn beland. Met name de ontwikkeling van
informatie- en communicatietechnologie heeft
grote invloed op cultuur en media. We kunnen
ons niet langer beperken tot de opvatting dat
we deze nieuwe verworvenheden in de oude
context moeten toepassen. Onder invloed van
digitalisering verandert de manier waarop
we cultuur maken, verspreiden, bewaren en
eraan deelnemen. Dat is niet alleen het geval
bij cultuuruitingen van digitale herkomst.
Ook voor alle andere cultuurpraktijken geldt
dat in de veranderde samenleving digitalisering
en medialisering in belangrijke mate de
context bepalen waarbinnen die praktijken
vorm en betekenis krijgen. Reflectie op de
kansen en risico’s is derhalve een zaak die
alle sectoren aangaat en zou de basis moeten
vormen voor een toekomstbestendig en
samenhangend cultuurbeleid. Digitalisering
is tegelijk een technologische en een maatschappelijke
ontwikkeling. Mogelijk gemaakt
door de opkomst van computertechnologie en
telecommunicatienetwerken ligt de werkelijke
betekenis van digitalisering in de manier
waarop nieuwe media en informatietechnologie
in maatschappelijke praktijken worden
ingepast en gebruikt. Niet alleen de technische
infrastructuur raakt gedigitaliseerd,
ook de maatschappij en de cultuur – vandaar
de term e-cultuur 14 .
Digitale technologie ligt tevens ten grondslag
aan het ontstaan van netwerken tussen
mensen en organisaties. Kennis en informatie
worden ‘horizontaal’ gedeeld. Communicatie
in netwerken is relatief vrij van hiërarchische
relaties; in een digitale cultuur doet het er
steeds minder toe wie nu precies welke informatie
aan het netwerk heeft toegevoegd. Er
staan de in cultuur geïnteresseerde burger
verschillende websites ter beschikking. De
gezaghebbende site Arts & Letters Daily,
met dagelijks bijgehouden verwijzingen naar
artikelen, essays en discussiebijdragen over
politiek, kunst en maatschappij in gerenommeerde
bladen als The Spectator en
The New Statesman, geldt als lichtend
voorbeeld.
Verdere ontwikkelingen
Ondertussen gaan de ontwikkelingen in hoog
tempo verder. Er komen steeds meer mogelijkheden
voor actieve cultuurparticipanten
om met gebruik van de content die wordt
beheerd door cultuurinstellingen zelf aan de
slag te gaan. Zij verwachten terecht dat die
instellingen daarop inspelen. Het internet als
een dynamisch en interactief netwerk biedt
daartoe alle mogelijkheden. We gaan daarmee
in de woorden van Lawrence Lessig van
18