Innoveren, participeren!

agenderend
1
28
Lev Grossman, Time Magazine,
13 december 2006.
27
Raad voor Cultuur, reactie
op Verschil maken, Den Haag,
6 oktober 2006.
schap Nederland weer vaker kan aandoen en
opnieuw kan ontdekken als tolerante, interessante
en naar de wereld openstaande broedplaats
van kunst en cultuur, met bijzondere
aandacht en speciale voorzieningen voor
innovatieve en conceptuele makers. Dat is
tegelijkertijd strategisch en praktisch internationaal
cultuurbeleid. Vanuit beide invalshoeken
is de import van ideeën, standpunten,
visies, interpretaties – en vooral ook van kunstenaars
en cultuurdragers en hun werk –
de komende periode minstens zo noodzakelijk
als de export van het Nederlandse
cultuurgoed.
In de visie van de Raad zijn een kosmopolitische
opstelling en actieve deelname aan
internationale culturele processen in de
vorm van onder meer debatten, uitwisseling,
coproducties en festivals onmisbaar.
Natuurlijk is het zinvol daar een eigen signatuur
aan te geven – zeker als dat mogelijk is
zonder geforceerde oplossingen. Nederland
staat internationaal onder meer hoog aangeschreven
vanwege zijn architectuur, zijn
eigenzinnige animatiefilms, zijn bijdrage
aan de ontdekking van de achttiende-eeuwse
muziek en aan de ontwikkeling van de jazz,
zijn literatuur die in vertaling voorhanden
is, en nog veel meer. Onze oude meesters, en
ook Van Gogh en Mondriaan, zijn ingelijfd
in het internationale culturele erfgoed. Zij
behoren tot de mondiale canon, maar hebben
hun typisch Nederlandse trekken behouden.
En verspreid over de wereld zijn er archieven
en monumenten die inmiddels beschouwd
worden als gemeenschappelijk cultureel erfgoed
van Nederland en de samenleving waar
deze culturele sporen van de Nederlandse
geschiedenis zich bevinden. Het is overigens
niet per se een gemis dat we als relatief
klein land niet op alle culturele fronten in de
voorste linies optrekken. Ook in het internationale
cultuurbeleid kan op goede gronden
worden gekozen voor specialisaties.
Internationaal cultuurbeleid
De uitvoering van het internationale cultuurbeleid
van het ministerie van OCW, en deels
ook de beleidsontwikkeling, is voor een aanzienlijk
deel verzelfstandigd. Dat geldt vooral
het praktisch internationaal cultuurbeleid
dat vorm krijgt in de activiteiten van fondsen,
sectorinstituten en koepelorganisaties.
Het strategisch internationaal cultuurbeleid,
waarbij culturele dialoog, culturele export en
internationale profilering van de Nederlandse
kunst en cultuur leidende aandachtspunten
zijn, staat nog in de kinderschoenen. De
ministeries van OCW en Buitenlandse
Zaken hebben in hun beleidsbrief Koers
Kiezen een goede aanzet gegeven tot nadere
invulling van dit beleid waarbij zij ook
andere ministeries betrekken, met name
Economische Zaken en Sociale Zaken. Die
meervoudige betrokkenheid bevestigt dat
cultuur het overheidsbeleid over een breed
front raakt. De oproep van de Raad tot een
coördinerend ministerschap voor cultuur,
media en communicatie was ook gericht op
betere samenwerking tussen de betrokken
departementen. Ondanks de geïntensiveerde
samenwerking tussen de ministeries van
OCW en Buitenlandse Zaken gedurende het
laatste decennium, heeft de slagkracht van
het internationale cultuurbeleid nog altijd te
lijden onder schermutselingen tussen deze
ministeries over competenties. Een gedeelde
visie en respect voor ieders specialisme en
deskundigheid zijn noodzakelijk voor een
slagvaardig buitenlands cultureel beleid
als antwoord op de snelle internationale
ontwikkelingen.
Het groeiende belang en de toenemende
omvang van internationale culturele uitwisseling
en samenwerking vergen een substantiële
verruiming van de middelen voor internationaal
cultuurbeleid. Dat geldt zowel de bijdrage
uit het cultuurbudget van het ministerie
van OCW als het HGIS-cultuurbudget,
dat een belangrijk instrument vormt voor de
uitvoering van het strategisch cultuurbeleid.
Het HGIS-cultuurbudget is in de afgelopen
jaren alleen maar kleiner geworden, terwijl de
ambities zijn gegroeid. Behalve aan meer geld
is er ook behoefte aan meer transparantie bij
het bepalen welke projecten in aanmerking
komen voor ondersteuning uit dit budget. De
Raad zal het in voorbereiding zijnde meerjarenprogramma
voor het strategisch internationaal
cultuurbeleid en de lopende evaluatie
van het HGIS-cultuurprogramma aangrijpen
voor een advies over de inhoudelijke doelstellingen
van de programma’s en over de inrichting
ervan. Dat sluit aan bij zijn betrokkenheid
bij programmabudgetten in het algemeen,
zoals uiteengezet in de reactie van de Raad op
Verschil maken. 27
7 e-Cultuur
Mediawijsheid
Dat dankzij de digitalisering de rol van burgers
in medialand ingrijpend is veranderd,
werd door het internationale blad Time op
geheel eigen wijze bekrachtigd door bij de traditionele
verkiezing van de man of vrouw van
het jaar het publiek zelf, onder de naam ‘You’,
in de prijzen te laten vallen.
24