Jaarverslag 2011

48 - 49
Jaap van Manen
Van Manen spreekt uit ervaring. ‘Ik ondersteun nog
wel eens organisaties bij de zoektocht naar hun missie.
Op de website blijkt het vervolgens allemaal al heel
mooi te zijn omschreven, met veel oog voor public relations.
Maar vervolgens blijkt niemand binnen de Raad van
Toezicht daarvan op de hoogte. Dan heeft men zich de
missie dus onvoldoende eigen gemaakt. Eigenlijk zou het
omgekeerde moeten gebeuren. Zorg er eerst voor dat het
bij bestuur en toezichthouders tussen de oren zit. En ga
er dan pas op de website over communiceren.’
Ook de rolverdeling is een belangrijk punt. Van Manen:
‘Dan gaat het er niet alleen om op welke wijze daar zo
professioneel mogelijk invulling aan kan worden gegeven,
maar ook op welk moment van de vergadering en
bij welke agendapunt welke rol aan de orde is: klankbord,
toezichthouder of werkgever. In dat kader past het
ook om elkaar regelmatig aan te spreken op de manier
waarop de leden van de RvT acteren in hun rol. Openheid
is extreem belangrijk.’
> Aansprakelijkheid
Dat heeft niet eens zozeer te maken met het feit dat
commissarissen bij falend toezicht aansprakelijk kunnen
worden gesteld. Van Manen: ‘Aansprakelijkheid volgt op
verantwoordelijkheid. Het is een interessante discussie
over wie wanneer waarvoor verantwoordelijk is. Maar ik
vind het belangrijker dat mensen die deze rol vervullen er
samen iets moois van maken. De RvT moet het gevoel
hebben dat wat ze doet van betekenis is. Het
moet zinvol zijns. Als je merkt dat je als team niet
optimaal functioneert is het vreselijk moeilijk om
gemotiveerd te blijven.’
Vertrouwen is daarvoor absoluut noodzakelijk. En juist wat
dat betreft zijn de schandalen van de laatste tijd behoorlijk
desastreus geweest, erkent Van Manen. ‘Ik kom
commissarissen tegen die hun bestuurder wantrouwen
maar net zo goed bestuurders die hun RvT wantrouwen.
Het feit dat het op een aantal plaatsen behoorlijk is
misgegaan roept natuurlijk reacties op. Toezichthouders
worden, deels uit onbegrip, extreem kritisch of juist heel
erg bang. En het wordt gewoon koud in de bestuurskamer
als daar dan ook nog eens aansprakelijksheidsprocedures
overheen komen. Als angst voor aansprakelijkheid
de raadgever wordt zijn fatsoenlijke gesprekken niet
meer te voeren. Praat met bestuurders en vraag of ze zin
hebben in de vergadering met de RvT. Dan zal blijken:
bijna nooit. Dat is toch verschrikkelijk! De RvT zou voor
de bestuurders juist als goede vriend op de achtergrond
moeten fungeren, die indien nodig met ze meedenkt en
van steun voorziet. Het ambitieniveau van de RvT moet
zijn dat het bestuur zegt: ik ga ze bellen want ik heb hun
wijsheid nodig. Zolang je dat niet voor elkaar hebt, kan
er geen sprake zijn van een optimale relatie.’