Jaarverslag 2011

6 - 7
Voorwoord
> Voor u ligt het jaarverslag 2011 van het Centraal Fonds Volkshuisvesting. Dit heeft een
andere opzet en inhoud dan eerdere jaren. Vanwege efficiencyredenen is besloten om voortaan
het jaarverslag en de jaarlijkse publicatie Verslag financieel toezicht te combineren. Dat
betekent dat er jaarlijks naast de beleidsregels in het vervolg drie ‘grote’ publicaties zijn vanuit
het Fonds: in het voorjaar het jaarverslag met daarin een verantwoording over het individuele
toezicht, in de zomer het Sectorbeeld voornemens waarin ingegaan wordt op de voornemens
van corporaties voor de komende vijf jaar en in het najaar het Sectorbeeld realisaties waarin
ingegaan wordt op de verantwoording van corporaties via hun jaarstukken. Daarnaast zullen
themaonderzoeken een rol blijven spelen, soms als aparte publicatie, soms als onderdeel van
een van de genoemde jaarlijkse publicaties.
> In het jaarverslag 2011 is naast de verantwoording over de werkzaamheden van het
Fonds gedurende 2011 apart en uitgebreid ingegaan op de bijzondere projectsteun. Ingegaan
wordt op de ontstaansgeschiedenis, de doelstelling en het verloop tot en met 2011. Inzicht
wordt geboden in de heffingen, de uitbetalingen en de besteding van de uitbetaalde subsidies.
De afgelopen jaren is in de zogenaamde 40 wijken relatief het meest gesloopt, het meest
aangekocht en was de nieuwbouw van koopwoningen het meest intensief. Maar ook de
uitgaven voor de leefbaarheid kenden de afgelopen jaren een grote concentratie in de 40 wijken.
Verwacht mag worden dat de beleidsfocus die ontstaan is in de afgelopen jaren, de komende
jaren echter zal afnemen. Corporaties houden in hun beleid al rekening met het stopzetten na
2012 van de subsidie.
> In dit verslag is ook een aantal interviews opgenomen. Toezicht houden bij een
woningcorporatie is ingewikkelder geworden. Waar vroeger sprake was van lokaal opererende
corporaties met een strakke sturing vanuit de overheid (rijk en gemeente), is tegenwoordig
sprake van complexe netwerken waarin corporaties zich bevinden als maatschappelijk
ondernemer. Er is sprake van een breed werkdomein, de relevante regelgeving wordt niet
meer alleen beheerst door politiek Den Haag, maar zeker ook door Brussel en internationale
accountantsregels, toenemende verantwoordelijkheden en aansprakelijkheden en een steeds
meer overheersende rol van media. Bij incidenten krijgen interne toezichthouders ook de
wind van voren en veelal worden ze ook verantwoordelijk gehouden: ‘waarom deden ze niets?’
terwijl bij de toezichthouders zelf vaak vragen rijzen over effectiviteit en intensiteit van het
toezicht. In de interviews wordt ingegaan op de vraag of het huidige bestuurlijke model, dat
afgeleid is van de structuurvennootschappen, nog wel passend is. Waar bij de vennootschappen
sprake is van drie organen: het bestuur, de raad van commissarissen en de aandeelhouders,
zijn bij corporaties alleen het bestuur en de raad van toezicht aanwezig. Klopt het verhaal over
de balans tussen die twee organen eigenlijk wel? Wat doe je als toezichthouder met vragen
rond het verdienmodel van corporaties: hoge onrendabele toppen, hoge bedrijfslasten en
beperkte winstmogelijkheden? Hoe lang kan de corporatie-sector doorgaan op de huidige weg?
Wat is de toekomstige rol van corporaties op de woningmarkt, die volgens veel deskundigen
op slot zit? Hoe ga je als toezichthouder bij een woningcorporatie om met specifieke
vraagstukken als stakeholdermanagement, verschijnselen van ‘group think’ en tunnelvisie en
hoe plaats je een raad van toezicht in de trits van bestuurder - intern toezicht - accountant -
extern toezicht? Een vijftal deskundigen is door middel van een interview gevraagd hun visie
op de hiervoor gestelde vragen te geven. De interviews zijn gehouden door Eric Harms,
de foto’s zijn gemaakt door Aatjan Renders.
Naarden, 13 februari 2012