1kjravp

Spoorsingel uit Waterproject.links: Uitbreidingsplan ‘Polderstad’ door G.J. de Jongh, 1883.explosieve stedelijke groei, en het verfraaien van destedelijke leefomgeving. Daarmee is het Waterprojectvoor Nederland zowel uniek als exemplarisch, met nameals middel om de problemen van de snel groeiendeNederlandse steden en daarbij behorende problemen vanziekte en chaos het hoofd te bieden. Als negentiendeeeuwse‘groene wandeling’ en als ‘gouden rand’,gekenmerkt door sierlijke vormgeving, is het Waterprojectvan grote beeldbepalende waarde en nog steeds goedherkenbaar.Rose had voor het poldergebied ten noorden van destadsdriehoek geen uitbreidingsplan gemaakt, zoals hij datwel voor de Coolsche Polder had gedaan. Als woongebiedvoor zich gewoonlijk lopend verplaatsende arbeiders,lagen de noordelijke polders te ver van de havensverwijderd. Bovendien vormde het in 1848 aangelegdespoor een barrière voor stedelijke ontwikkeling langs deSpoorsingel. De Noordsingel en de Spoorsingel blevenrespectievelijk tot de jaren tachtig en negentig van denegentiende eeuw vrijwel onbebouwd.Uitbreidingsplan van G.J. de Jongh: PolderstadIn de loop van de jaren tachtig van de negentiende eeuwconstateerde de Rotterdamse Kamer van Koophandel opde rechter Maasoever een groot tekort aan kades om tekunnen laden en lossen. Door de landbouwcrisis in 1880trokken bovendien veel mensen van het platteland naarde stad. De bevolking van Rotterdam groeide in de laatsttwee decennia van de negentiende eeuw spectaculair. In1880 telde Rotterdam 150.000 inwoners; in 1900 was dataantal ruim verdubbeld tot 319.000 inwoners. De grootstegroeispurt voltrok zich tussen 1890 en 1900.Deze groei werd door G.J. de Jongh, sinds 1879 directeurvan de dienst Gemeentewerken, in goede banen geleid. Indie tijd vielen alle diensten, behalve de drinkwaterleiding,onder de verantwoordelijkheid van de directeur van dedienst Gemeentewerken. Grootschalig technisch ingrijpenwas een overheidstaak. Deze bestond uit de verbeteringvan de hygiëne, stadsontwikkeling, de aanleg van groen,beheer van nutsbedrijven en het transport over land enwater. De Jongh bouwde voort op de plannen van Rose,19e-eeuwse wijken in Noord - Cultuurhistorische Verkenningzoals het Waterproject en het Coolpolderplan. De Jonghwas uiteindelijk verantwoordelijk voor het AlgemeenUitbreidingsplan van 1903.De Jongh ontwierp in 1883 de noordelijke uitbreiding vanRotterdam en verbond deze middels een ceintuurwegmet de westelijke uitbreiding van Rotterdam. De Jonghsontwerp was feitelijk niet meer dan een infrastructuurdie hij over het noordelijk uitbreidingsgebied legde. Deinfrastructuur voor de Provenierswijk en de Agniesebuurtbestond uit een gridvorm. Over het Oude Noordenwerd een radiale structuur geprojecteerd. De nieuweinfrastructuur zou een einde maken aan de zijns inzienschaotische ontwikkelingen tussen de Schie en deNoordsingel en langs het Zwaanshals.Conform de functionele grondpolitiek liet De Jonghde gedetailleerde invulling van de structuur overaan grondexploitatiemaatschappijen en particulieregrondeigenaren.De Provenierswijk, de Agniesebuurt en het Oude Noordenzijn grotendeels door particulieren aangelegd. De wijkenbestaan uit een aaneenschakeling van particulierestratenplannen. Het stratenpatroon volgt in de meestegevallen het patroon van de kavelsloten en de structuurvan de polder. Dit gebeurde om twee belangrijke redenen:bouwen op kavelsloten leidde vaak tot verzakkingen enkavelsloten vormden veelal de eigendomsgrenzen. Bijeen dergelijke aanpak staan bouwblokken in de regel metde lengterichting evenwijdig aan de kavelsloten. De kortezijden van het bouwblok werden dus wel op kavelslotengebouwd. Exploitanten bebouwden meestal beide zijdenvan de straat en op de grenzen van hun eigendombouwden ze halve bouwblokken. Om verzakking terplekke van kavelsloten tegen te gaan moest diepergefundeerd worden. Dieper funderen leidde tot de bouwvan souterrains. Een andere mogelijkheid was om defundering minder te belasten door de bouw van één laagof vloerbalken in de belendende bebouwing in te kassen.23