1kjravp

BouwverordeningNaar aanleiding van de Gemeentewet (1851) beslootde gemeente Rotterdam in 1857 een bouwreglementop te stellen. Er bestonden voordien keuren diebelangrijke aspecten van het bouwen regelden, maar dereglementering verliep chaotisch. Om nieuwbouw in goedebanen te leiden, was vernieuwing van de reglementennoodzakelijk. In de Bouwverordening van 1857 waseen verbod opgenomen op het inrichten van zolders enkelders als woonvertrek, en verbouwingen die niet volgensde voorschriften waren verlopen; moesten woon- enslaapvertrekken minimaal 2,20 meter hoog zijn en directlicht en lucht van buiten ontvangen. In 1860 werd delaatste eis aangepast; alkoven hoefden geen direct licht enlucht van buiten te ontvangen.De Bouwverordening werd in 1887 uitgebreid metbepalingen over de aanleg en het onderhoud van destraten door de gemeente en de aansluiting van de stratenop het gemeentelijk riool- en drinkwaternet. De stratendienden op een bepaald peil ten opzichte van de Rottete worden aangelegd. De straten moesten aansluiten opbestaande straten. Er moest een onderscheid wordenaangebracht tussen bijzondere straten (breder dan 24meter), hoofdstraten (16 tot 22 meter) en woonstraten(smaller dan 15 meter). Om de 180 à 200 meter diendeeen doorgaande weg te worden aangelegd. Evenwijdiglopende straten moesten ten minste twintig metervan elkaar liggen, de straathoeken moesten wordenafgeschuind, en er bestond een minimum afstand tussende gevels en een maximale bouwhoogte. Langs de singelsen aan het centrale plein in het Oude Noorden mochtengeen arbeiderswoningen worden gebouwd.Het werd al snel gebruikelijk dat de Dienst van PlaatselijkeWerken de aanleg van de straten verzorgde voor rekeningvan de exploitant en tegen betaling van een voorafvastgesteld bedrag. Dit gaf de zekerheid dat de gemeentedeze straten in onderhoud zou overnemen, hetgeen hetvinden van een koper voor de woningen vergemakkelijkte.Indien de woningen niet aan de voorschriften voldeden,kon de gemeente weigeren de aanleg van de straat voorhaar rekening te nemen dan wel weigeren de straat inonderhoud over te nemen, of de aansluiting op de rioleringen drinkwaterleiding weigeren. De aantrekkingskrachtvan een perceel kon hierdoor sterk verminderen. DeBouwverordening was zodoende een machtig wapen inhanden van de gemeente om ongewenste toestandente vermijden en de particuliere stratenplannen te doenpassen in wat min of meer op een uitbreidingsplan leek.Bouwondernemers, revolutiebouw en grondspeculatieIn de laatste decennia van de negentiende eeuw wistenparticuliere bouwondernemers invloed op te bouwen inhet economische en politieke leven van Rotterdam. Demaatschappelijke positie van de ‘homines novi’ groeidein dezelfde mate als de zich almaar uitbreidende stad.Deze bouwondernemers waren niet zozeer aannemers,maar ambachtslieden die van de bouwhausseprofiteerden en een eigen bouwbedrijf startten. Geengeschoolde architecten, maar timmerlieden, metselaars,bouwkundigen of koopmannen in bouwmaterialen.Succesvolle ambachtslieden werkten zich op tot architectof bouwkundige.De grond- en materiaalprijzen bepaalden wat er werdgebouwd. In de polder waren de funderingskostenhoog. Om zo goedkoop mogelijk te bouwen werden debreedtematen van de woningen zo gekozen dat er zo minmogelijk geheid hoefde te worden en hout met gangbarelengtematen kon worden gebruikt. De bouwondernemersbouwden bij voorkeur grote aantallen woningen van eengangbaar type. De alkoofwoning liet zich vlot verkopen enverhuren. Om de huur zo laag mogelijk te houden, werdenkleine, smalle woningen gebouwd. In eerste instantiewaren dat vrije beneden- en bovenwoningen met eeneigen entree, later met gedeelde entree, trap en zolder.De Provenierswijk, de Agniesebuurt en het Oude Noordenwerden in rap tempo bebouwd met revolutiebouwwaarbij zoveel mogelijk op materiaal, afwerking enarbeidsloon was bespaard. Woningen waren zodoendecourante producten. De bouwondernemers betaaldende volledige koopsom van de grond meestal uit detijdelijke of vaste hypotheek welke alleen gesloten konworden wanneer de terreinen bebouwd waren. Meestal19e-eeuwse wijken in Noord - Cultuurhistorische Verkenning25