1kjravp

Zwaanshals, voormalige Hofdijk.Buitendijks gebied langs de RotteHet buitendijks gebied langs de Rotte onderging doorde stratenplannen grote veranderingen. De aanleg vande stratenplannen viel samen met de periode waarinde molens langs de Rotte werden vervangen doorstoommachines en later elektromotoren. In vijftig jaar tijdveranderde het aanzien van de Rechter Rottekade zeersterk.Naar aanleiding van een cholera-epidemie, die eindjaren zeventig van de negentiende eeuw wederomslachtoffers maakte, werkte De Jongh een plan uit voor desystematische aanleg van de riolering. De capaciteit vande Waterprojectgemalen werd vergroot zodat ze behalvede singels ook de riolen konden leegpompen. De Jonghbedacht vervolgens om het deel van de Noordsingeltussen de Rotte en de Hofdijk (de Noordsingel liep tot1892 in een bocht langs de zuidwestelijke zijde van hetNoordplein en sloot aan op de Crooswijkse singel) tedempen voor de aanleg van een gemetseld verzamelriool.In 1891 werd het plan uitgevoerd. Daarbij hoorde ook debouw van een rioolstoomgemaal en een desinfecteerovenvoor de gemeentelijke reinigingsdienst. Deze ingreep hadtot gevolg dat er ruimte ontstond voor de aanleg van eenplantsoen. Dit plantsoen in landschapsstijl was echtergeen lang leven beschoren. In 1899 moest het wijkenvoor de inrichting als marktplein. Door de toename vande verkeersdrukte werd de groentemarkt van het Hofpleinverplaatst naar een noordelijker gelegen locatie langsde Rotte. De Rotte was immers de aanvoerroute vantuinbouwproducten.Door het grote succes breidde de markt zich in 1910 uit,waardoor het laatste restant aan beplanting verdween enhet urinoir en drinkwaterfontein werden verplaatst naar dewaterkant. Het plein kreeg een nieuwe indeling en werdbeplant met iepen om de uitgestalde groenten tegen zonen regen te beschermen.De Jongh had een verbinding met Crooswijkgeprojecteerd ter hoogte van de Bloklandstraat. Door eenproblematische samenkomst van de verkavelingswijzelangs het Zwaanshals en het Geldeloze pad enversnipperd particulier bezit, kon de Bloklandstraatniet tot het Zwaanshals worden doorgetrokken, laatstaan tot aan de Rottekade. Een verbinding vanaf deZaagmolenstraat behoorde evenmin tot de mogelijkheden.De Zaagmolenstraat liep oorspronkelijk dood bijhoutzaagmolen De Zwaan. Pas toen Abraham vanStolk & Zonen in 1909 verhuisde naar een terrein datnoordelijker langs de Rotte was gelegen, kon de gemeentede terreinen aankopen en de Zaagmolenstraat naarCrooswijk doortrekken. Houtzaagmolen De Zwaan werdgesloopt waarna de Zaagmolendrift werd aangelegd.In 1895 werd de noordelijke uitbreiding met Crooswijkverbonden door een ijzeren ophaalbrug ter hoogte vanhet Noordplein. Deze werd in 1910 vervangen door eenstenen brug. De ijzeren ophaalbrug werd verplaatst terhoogte van de Zaagmolendrift. In 1955 werd de ijzerenophaalbrug vervangen door een tweemaal zo bredehydraulische hefbrug.Op het terrein tussen het Noordplein en deZaagmolenstraat werden in de loop van de jaren dertigvan de twintigste eeuw een paar grote bouwblokkenmet winkel- en bedrijfsruimte gebouwd. N.V. Pleinzichtverstrekte in 1930 aan architect L. Kijne de opdracht voorhet ontwerp van het bouwblok met woningen en winkel- enbedrijfsruimte aan het Noordplein. Tegelijkertijd met debouw werd tussen het Noordplein en de Zaagmolendrift deZaagmolenkade aangelegd.19e-eeuwse wijken in Noord - Cultuurhistorische Verkenning31