1kjravp

StratenplannenDe 24 stratenplannen voor de Provenierswijk,Agniesebuurt en het Oude Noorden zijn door de gemeenteen veertien verschillende particuliere bouwondernemersontwikkeld. Onder deze bouwondernemers bevondenzich een aantal kleinere gelegenheidsontwikkelaars.Deze ontwikkelaars dienden slechts één stratenplan in,meestal voor een klein gebied. De grotere stratenplannenwerden ontwikkeld door grotere particuliere ontwikkelaars,zoals de Rotterdamsche Maatschappij tot Exploitatie vanOnroerende Goederen, H.J. van den Berg c.s., M. Zaaijerc.s. en M. Vermeer c.s. Deze ontwikkelaars maakten nietalleen stratenplannen voor de noordelijke stadsuitbreiding,maar ook voor het Oude Westen, Middelland en Kralingen.De grotere particuliere ontwikkelaars namen meerderestratenplannen voor hun rekening. Enkele van dezestratenplannen sluiten op elkaar aan, maar werden opverschillende data ter goedkeuring aan de gemeenteraadvoorgelegd. Het overzicht dat Van Ravesteyn destijds doorde Dienst van Plaatselijke Werken liet maken, geeft eenbeeld dat meer versnipperd lijkt dan het in werkelijkheidwas. Oorspronkelijke eigendomsverhoudingen bepaaldende begrenzing van de stratenplannen. Hierdoor iseen enigszins grillig gevormde lappendeken vanstratenplannen ontstaan.De vorm van de meeste stratenplannen en hetstratenpatroon zijn gebaseerd op lengterichting van demiddeleeuwse verkavelingsstructuur. De stratenplannendekken niet het gehele onderzoeksgebied. Voor het terreinlangs de Schie en de Rotte, het stationsemplacement, ende Schoterbosstraat is nooit een stratenplan gemaakt,omdat die gebieden al waren ontwikkeld.In de stratenplannen zijn de sociale klassen enbedrijvigheid per straatwand gedifferentieerd. Langsde singels en aan het Pijnackerplein woont menop stand. Langs de doorgaande wegen staan demiddenstandswoningen gecombineerd met winkels, cafésen enkele bedrijfsruimten. Hoe groter de afstand van desingels, doorgaande wegen en het Pijnackerplein, des tebescheidener is de woning.Bijzondere ruimtenBinnen het stratenpatroon dat zich op de middeleeuwsepolderverkaveling baseert, bevinden zich een aantalstedenbouwkundige ruimten waarvan het ontstaanzich niet direct of geheel niet aan de hand van delandschappelijke ondergrond laat verklaren. Daar zijngrosso modo een paar oorzaken voor aan te wijzen. In denegentiende-eeuwse stratenplannen moest met enkelezaken rekening worden gehouden die veelal afwijkendestedenbouwkundige alternatieven als gevolg hadden:- De polderwetering, of de Middelwetering, die als eenlus door het Oude Noorden liep, dwong tot aanpassingen.- Aangrenzende stratenplannen die niet op elkaar warenafgestemd, waardoor straten niet naadloos op elkaaraansluiten.- Grootschalige stedenbouwkundige elementenzoals het stationsemplacement en de gevangenismet het gerechtsgebouw dwongen tot afwijken vanstratenaanleg volgens het stelsel van de middeleeuwsepolderverkaveling.- Door versnipperd particulier bezit was het niet altijdmogelijk om straten evenwijdig aan elkaar te laten lopen ofgeheel door te trekken.- Tijdens de stadsvernieuwing hebben enkele ingrepengrote gevolgen gehad voor het negentiende-eeuwseweefsel:- Tijdens de stadsvernieuwingsperiode aangelegdepleinen waren bedoeld om meer open ruimte inhet als benauwd ervaren stedelijk weefsel aan tebrengen. Dit gebeurde vooral in de gebieden waar hetvierslagverkavelingsmodel was gehanteerd.- Grootschalige woningbouwprojecten uit destadsvernieuwingsperiode ter vervanging vangrootschalige bebouwing met een andere functie danwonen, dan wel kleinschalige woningbouw.19e-eeuwse wijken in Noord - Cultuurhistorische Verkenning61