Waar dit mogelijk was is aan auteursrechtelijke verplicht<strong>in</strong>gen voldaan. Wijverzoeken een ie<strong>de</strong>r die meent aanspraken te kunnen ontlenen aan <strong>in</strong> dit boekopgenomen teksten en afbeeld<strong>in</strong>gen, zich <strong>in</strong> verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g te stellen met <strong>de</strong> uitgever.Alle rechten voorbehou<strong>de</strong>n. Niets uit <strong>de</strong>ze uitgave mag wor<strong>de</strong>n verveelvoudigd,opgeslagen <strong>in</strong> een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt <strong>in</strong> enigevorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamenof enige an<strong>de</strong>re manier, zon<strong>de</strong>r voorafgaan<strong>de</strong> schriftelijke toestemm<strong>in</strong>g van <strong>de</strong>uitgever.Voor zover het maken van kopieën uit <strong>de</strong>ze uitgave is toegestaan op grond vanartikel 16b Auteurswet 1912 juncto het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoalsgewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471, en artikel 17 Auteurswet1912, dient men <strong>de</strong> daarvoor wettelijk verschuldig<strong>de</strong> vergoed<strong>in</strong>gen te voldoen aan<strong>de</strong> Sticht<strong>in</strong>g Reprorecht, Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp.Voor het overnemen van ge<strong>de</strong>elten uit <strong>de</strong>ze uitgave <strong>in</strong> bloemlez<strong>in</strong>gen, rea<strong>de</strong>rs enan<strong>de</strong>re compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot <strong>de</strong>uitgever te wen<strong>de</strong>n.ISBN-10: 90-75425-12-0ISBN-13: 978-90-75425-12-3NUR 860© <strong>STG</strong>, Lei<strong>de</strong>n, 2006Sticht<strong>in</strong>g <strong>STG</strong>/<strong>Health</strong> <strong>Management</strong> <strong>Forum</strong>Postbus 4822300 AL Lei<strong>de</strong>nTel.: 071 518 11 18Fax: 071 518 19 25E-mail: stg.hmf@stg.nlOmslagontwerp: Mariël Lam, grafische vormgev<strong>in</strong>g Bno, L<strong>in</strong>schoten.Omslagfoto: Philips Medicl SystemsDrukwerk: Drukkerij Dipas, ZoetermeerINHOUDSOPGAVESAMENVATTING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .71. Inleid<strong>in</strong>g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111.1 Aanleid<strong>in</strong>g tot het project . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111.2 Doel en opzet van het <strong>STG</strong> project ‘<strong>Taakherschikk<strong>in</strong>g</strong>’ . . . . . . . . . . . . .121.3 Inhoud van het rapport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132. Neurologische aandoen<strong>in</strong>gen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152.1 Klachten en aandoen<strong>in</strong>gen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152.2 Meest voorkomen<strong>de</strong> verwijz<strong>in</strong>gen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152.3 Beschrijv<strong>in</strong>g van enkele aandoen<strong>in</strong>gen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173. <strong>Taakherschikk<strong>in</strong>g</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .233.1 Def<strong>in</strong>ities en mogelijke veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen voor beroepsgroepen . . . . . . . .233.2 De regel<strong>in</strong>g van beroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .243.3 Het berei<strong>de</strong>n en afleveren van geneesmid<strong>de</strong>len . . . . . . . . . . . . . . . . . . .333.4 De behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .343.5 Aanspraken en verstrekk<strong>in</strong>gen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .363.6 Tarieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .363.7 F<strong>in</strong>anciële aspecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .374. Beroepsgroepen op het terre<strong>in</strong> van <strong>de</strong> neurologische zorg . . . . . . . . . . . . .394.1 Neurologen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .394.2 Nurse practitioners . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .414.3 Physician assistants . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .445. Ontwikkel<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> zorgvraag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .475.1 Algemene ontwikkel<strong>in</strong>gen op het gebied van aandoen<strong>in</strong>gen . . . . . . . . .475.2 Trends op het gebied van <strong>de</strong> <strong>neurologie</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .486. Visieontwikkel<strong>in</strong>g en <strong>in</strong>itiatieven op het gebied van <strong>de</strong> <strong>neurologie</strong> . . . . . .496.1 Kl<strong>in</strong>ische ontwikkel<strong>in</strong>gen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .496.2 (Inter)discipl<strong>in</strong>aire samenwerk<strong>in</strong>g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .506.3 Regionale transmurale <strong>in</strong>itiatieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .516.4 Prestatie-<strong>in</strong>dicatoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51Uitgeverij: <strong>STG</strong>/<strong>Health</strong> <strong>Management</strong> <strong>Forum</strong>4 5
7. Beschikbare en benodig<strong>de</strong> capaciteit aan neurologen . . . . . . . . . . . . . . . . .537.1 Huidige capaciteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .537.2 Instroom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .547.3 Tijdsbested<strong>in</strong>g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .547.4 Uitstroom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .567.5 Technologische ontwikkel<strong>in</strong>gen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .577.6 Ram<strong>in</strong>g beschikbare en benodig<strong>de</strong> capaciteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .587.7 Bekostig<strong>in</strong>g van ziekenhuizen en medisch specialisten . . . . . . . . . . . . .617.8 Zorgverzeker<strong>in</strong>gswet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .648. <strong>Taakherschikk<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>neurologie</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .678.1 Huidige praktijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .678.2 Draagvlak voor veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .679. <strong>Taakherschikk<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> praktijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .739.1 Werkwijze <strong>in</strong> het project . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .739.2 Deelnemen<strong>de</strong> praktijken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .769.3 Analyse van <strong>de</strong> zorgvraag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .789.4 Resultaten van <strong>de</strong> verkenn<strong>in</strong>g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .809.5 Conferentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10310. Conclusies uit het project . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10910.1 Overdraagbaarheid van medische han<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10910.2 Effecten van herschikk<strong>in</strong>g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11110.3 Aandachtspunten bij <strong>de</strong> verwachte effecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11310.4 Gevolgen voor <strong>de</strong> opleid<strong>in</strong>gen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11511. De positie van <strong>de</strong> NP en PA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12311.1 Organisatorische positie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12311.2 Juridische positie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12612. De toekomstige ontwikkel<strong>in</strong>g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13712.1 <strong>Taakherschikk<strong>in</strong>g</strong> en functiegerichte prestatieomschrijv<strong>in</strong>g . . . . . . . . .13712.2 Takenpakket en positie NP’s en PA’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14012.3 Lokale <strong>in</strong>itiatieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .143Bijlagen:1. MODEL EN WERKWIJZE VAN HET CAPACITEITSORGAAN . . . . . . .1452. DE OPLEIDING TOT NURSE PRACTITIONER EN PHYSICIANASSISTANT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1473. OPBOUW CBOG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1554. PROGRAMMA VAN DE INVITATIONAL CONFERENCE . . . . . . . . . . . .1575. DEELNEMERS AAN DE INVITATIONAL CONFERENCE . . . . . . . . . . .1596. OVERZICHT GEBRUIKTE AFKORTINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .161SAMENVATTINGHet <strong>STG</strong>-project ‘De effecten van taakherschikk<strong>in</strong>g op <strong>de</strong> behoefte aan (para)medicien verpleegkundigen’ heeft ten doel om <strong>in</strong> <strong>de</strong> praktijk <strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n en effectenvan taakherschikk<strong>in</strong>g te verkennen. Het gaat daarbij om <strong>de</strong> herschikk<strong>in</strong>g vantaken, die traditioneel gerekend wor<strong>de</strong>n tot het ‘medische beroepsdome<strong>in</strong>’ en uitgevoerdwor<strong>de</strong>n door artsen, naar an<strong>de</strong>re beroepsgroepen, zoals nurse practitioners,physician assistants en paramedici. Het project is opgezet als vervolg op een drietal<strong>in</strong> 2002 verschenen rapporten, het <strong>STG</strong>-rapport ‘Beroep op flexibiliteit’, hetKNMG-rapport 'De arts van straks' en het RVZ-advies '<strong>Taakherschikk<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong>gezondheidszorg'.Opzet van het projectIn het <strong>STG</strong>-project wordt gezocht naar praktijkvoorbeel<strong>de</strong>n op een aantal aandachtsgebie<strong>de</strong>n<strong>in</strong> <strong>de</strong> eerste- en twee<strong>de</strong>lijnszorg, zoals <strong>de</strong> huisartsenzorg, <strong>de</strong> oogzorg en <strong>de</strong><strong>neurologie</strong>. Per aandachtsgebied v<strong>in</strong>dt een <strong>in</strong>ventarisatie plaats van (mogelijke) ontwikkel<strong>in</strong>gen<strong>in</strong> <strong>de</strong> praktijk, mid<strong>de</strong>ls <strong>in</strong>terviews, literatuuron<strong>de</strong>rzoek en een analysevan <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>de</strong> zorgverlen<strong>in</strong>g <strong>in</strong> enkele geselecteer<strong>de</strong> <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen.Vertegenwoordigers van <strong>de</strong>ze zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen leggen hun bev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen tij<strong>de</strong>ns een<strong>in</strong>vitational conference voor aan an<strong>de</strong>re betrokkenen, waaron<strong>de</strong>r hun beroepsverenig<strong>in</strong>gen,opleid<strong>in</strong>gs<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen en zorgverzekeraars. Na elke conferentie wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong>resultaten van <strong>de</strong> praktijkverkenn<strong>in</strong>g en <strong>de</strong> conferentie <strong>in</strong> een <strong>de</strong>elrapportage vastgelegd.Het Capaciteitsorgaan neemt <strong>de</strong>el aan het project en verwacht met <strong>de</strong> <strong>in</strong> ditproject verkregen <strong>in</strong>formatie meer zicht te krijgen op <strong>de</strong> effecten van ‘taaksubstitutieen taakdifferentiatie’ op <strong>de</strong> behoefte aan artsen.Deze <strong>de</strong>elrapportage beschrijft <strong>de</strong> resultaten van <strong>de</strong> verkenn<strong>in</strong>g naar <strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>nvoor <strong>de</strong> herschikk<strong>in</strong>g van taken, die traditioneel uitgevoerd wor<strong>de</strong>n door neurologen,naar twee<strong>de</strong>lijns nurse practitioners (NP’s) en physician assistants (PA’s).(Toekomstig) tekort aan neurologenOp basis van veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>de</strong> bevolk<strong>in</strong>gssamenstell<strong>in</strong>g (CBS-gegevens) engegevens over <strong>de</strong> neurologische patiëntenpopulatie is – ten gevolge van alleen<strong>de</strong>mografische ontwikkel<strong>in</strong>gen - berekend dat <strong>de</strong> totale vraag naar neurologischezorg <strong>in</strong> <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> 2004-2015 met 11% zal toenemen, met uitschieters tot een toenamevan meer dan 40% voor epilepsie-, Park<strong>in</strong>son- en <strong>de</strong>mentiepatiënten. De doorneurologen gewenste toename van 15% meer patiëntgebon<strong>de</strong>n tijd zal tot een groeivan <strong>de</strong> zorgvraag van 28% lei<strong>de</strong>n wanneer hieraan geheel wordt tegemoet gekomen,en tot een groei van 19%, wanneer dit voor <strong>de</strong> helft gebeurt.De <strong>in</strong>stroom <strong>in</strong> <strong>de</strong> opleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> jaren 2000-2002 van resp. 39, 49 en 48 assistentenheeft ertoe geleid dat het Capaciteitsorgaan een tekort voorzag van 71 neurologen(8%) <strong>in</strong> 2012, en <strong>in</strong> 2002 adviseer<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>stroom te verhogen naar 64. Naar <strong>de</strong>huidige bereken<strong>in</strong>g van het Capaciteitsorgaan zou een <strong>in</strong>stroom <strong>in</strong> <strong>de</strong> opleid<strong>in</strong>g van49 assistenten <strong>in</strong> 2006 volstaan, om een evenwicht te bereiken <strong>in</strong> 2016, op voor-6 7