Taakherschikking in de neurologie - STG / Health Management Forum

Beschikbare tijd neemt minder sterk toeEén van de beoogde effecten van taakherschikking is om neurologen in staat testellen meer tijd te besteden aan complexe problemen. Deze verschuiving in detijdsbesteding kan verschillende vormen aannemen:■ door de overdracht van minder complexe problematiek aan de NP of PAheeft de neuroloog per consult meer tijd (nodig) voor patiënten met■complexe aandoeningen;tussen samenwerkende neurologen ontstaat ruimte voor ontwikkeling enspecialisatie op bepaalde behandelingen of kennisgebieden, met een ruimerzorgaanbod als gevolg.Naar verwachting van de deelnemers leiden deze ontwikkelingen ertoe dat nietalle capaciteitswinst die ontstaat ten gevolge van taakherschikking, zoals voorheenaan extra patiëntencontacten met de arts toegerekend kan worden. De ruimtedie ontstaat zal naar verwachting (volledig) worden ingenomen door de extratijdsbesteding van neurologen aan de zorg voor de complexe patiënten.Wel verwacht men dat er door deze ontwikkeling in de toekomst minder extraneurologen nodig zijn.Door de deelnemers wordt daarnaast opgemerkt dat het opleiden en begeleidenvan de NP of PA een deel van de (tijd)winst weer teniet zal doen.Capaciteit en kwaliteit van zorgHet inschakelen van een NP of PA leidt niet alleen tot overname van een deelvan het bestaande of zich ontwikkelende takenpakket van de neuroloog. Zij voegendaaraan ook belangrijke activiteiten toe, zoals op het gebied van voorlichtingen preventie, en afstemming en coördinatie.NP’s en PA’s kunnen hiermee inspelen op wat wel genoemd wordt de ‘gaten inde zorg’, waar eerder geen capaciteit voor beschikbaar was, of leveren zorg,waarvan eerder de noodzaak niet werd onderkend.Naar de overtuiging van de deelnemers leidt dit tot een betere continuïteit enkwaliteit van zorg. Tegelijkertijd stelt men vast dat er op deze punten sprake isvan het slechts gedeeltelijk overnemen van taken van neurologen en het directesubstitutieeffect minder is.Deze opvatting wordt ondersteund - voor wat betreft de rol van de NP - dooronderzoek naar ervaringen van 106 Advanced Practice Nurses, overwegendwerkzaam in ziekenhuizen, dat is uitgevoerd door het Academisch ZiekenhuisGroningen (AZG, nu UMCG) en de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) 84 . Meerdan de helft van de ondervraagde NP’s bleek taken uit te voeren waar eerdergeen tijd voor was of die bleven liggen; in later onderzoek van deHanzehogeschool onder 227 NP’s was het deel van de ondervraagden dat heteens is met deze stelling ongeveer even groot als het deel dat het hiermee nieteens is 85 . Bij meer dan de helft van de ondervraagden in het onderzoek van hetAZG en de RUG bleek een deel van de functie uit nieuwe taken (innovatie) tebestaan.Uit hun onderzoek blijkt, volgens de onderzoekers van AZG en RUG, dat NPfunctiesniet primair vanuit een oogpunt van bezuiniging zijn ingevoerd. Demeerwaarde zit, naast het ontlasten van artsen, vooral in het integratieve karaktervan de functie. De in het onderzoek geïnterviewde artsen en verpleegkundigennoemen als positieve effecten van de introductie van NP’s vooral de kwaliteitvan de informatievoorziening, van de psychosociale begeleiding en van deorganisatie van de zorg. De kwaliteit van de lichamelijke zorg bleef naar hunidee gelijk evenals de kwaliteit van de medische zorg.Om een integratieve functie goed te kunnen vervullen dienen de taken volgensde onderzoekers zowel in het verpleegkundig als in het medisch domein te liggen.Deze constatering sluit volgens hen ook aan bij de beleving van de NP’s:zij zijn meer tevreden met hun functie naarmate zij zich meer betrokken voelenbij zowel de verpleegkundige als de medische discipline, en naarmate zij meerrollen in hun functie combineren en deze volwaardiger kunnen uitvoeren.Soortgelijk onderzoek over de rol van de PA’s is niet bekend.10.4 Gevolgen voor de opleidingenCompetenties NP en PABij de verkenning van de mogelijkheden voor taakherschikking naar NP en PAis binnen elk van de deelgebieden van de neurologie telkens gestart met een analysevan het (poli)klinisch zorgpad en de handelingen die daar in elke fase vandiagnostiek en behandeling bijhoren. Vervolgens is met de deelnemende artsen,NP’s en PA’s bezien welke competenties (het geheel van deskundigheid en ervaringvan zorgverleners) voor de uitvoering van elk van de handelingen noodzakelijkzijn, en in welke mate NP’s en PA’s - voor zover bekend of uit eigen ervaring- daarover beschikken.Uit de uitvoerige beschrijving valt per aandoening af te leiden over welke specifiekecompetenties een NP of PA dient te beschikken om een (gewenst) deelvan de handelingen uit te voeren (zie 9.).De deelnemers in vier van de vijf ziekenhuizen bleken meer bekend met de (toekomstige)kwalificaties van een NP dan van een PA. Daarom zijn hen tijdens deverkenning enkele artikelen aangereikt over ervaringen in andere ziekenhuizenmet NP’s en PA’s, en is met behulp van de betrokken Hogescholen een beschrijvingvan de opleiding, ook op het gebied van de neurologie, van NP’s en PA’sopgesteld (bijlage 2) en aan de deelnemers verstrekt.84Offenbeek, M. van, Y. ten Hoeve en P. Roodbol (2004): ‘Nurse practitioners combineren cure en care; de effecten van de substitutievan artsentaken in beeld’, Medisch Contact 59, nr. 1-285Tempelman, C. (2005): ‘Het zelfbeeld van nurse practitioners anno 2005’, Groningen: Hanzehogeschool114115