2. Activiteiten■DiagnostiekSEHPatiënten die b<strong>in</strong>nenkomen bij <strong>de</strong> SEH doorlopen hier <strong>de</strong> diagnostische fase.Voorafgaand aan het lichamelijk e.a. on<strong>de</strong>rzoek wordt een anamnese afgenomen,zowel medisch als algemeen. Het lichamelijk on<strong>de</strong>rzoek betreft een kle<strong>in</strong> neurologischon<strong>de</strong>rzoek, waarbij wordt gekeken naar <strong>de</strong> uitvalsverschijnselen en mogelijkbijkomen<strong>de</strong> epilepsie. Standaard on<strong>de</strong>rzoeken die plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n zijn: een CT-scanen laboratoriumon<strong>de</strong>rzoek, an<strong>de</strong>r radiologisch (beeldvormend) on<strong>de</strong>rzoek metbehulp van <strong>de</strong> MR-scan wordt aangevraagd of met spoed gerealiseerd.In geval van metastase wordt <strong>de</strong> longarts en/of <strong>in</strong>ternist geconsulteerd.Na het on<strong>de</strong>rzoek en evt. consultatie v<strong>in</strong>dt er overdracht plaats naar <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<strong>neurologie</strong> of neurochirurgie.NeurologiePatiënten die b<strong>in</strong>nenkomen bij <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>neurologie</strong> doorlopen hier <strong>de</strong> diagnostischefase.Voorafgaand aan het lichamelijk e.a. on<strong>de</strong>rzoek wordt een anamnese afgenomen,zowel medisch als algemeen. Het lichamelijk on<strong>de</strong>rzoek betreft een neurologischon<strong>de</strong>rzoek, waarbij o.a. wordt gekeken naar <strong>de</strong> uitvalsverschijnselen en mogelijkbijkomen<strong>de</strong> epilepsie. On<strong>de</strong>rzoeken die plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n zijn: een MRI-scan, laboratoriumon<strong>de</strong>rzoeken aanvullend radiologisch (beeldvormend) on<strong>de</strong>rzoek met behulpvan <strong>de</strong> PET-scan, Thallium SPECT bij laaggradige gliomen, aangevuld met eenbot-scan bij hooggradige gliomen, en een eventuele CT-scan van <strong>de</strong> buik en thorax,bot-scan en echografie <strong>in</strong> geval van een metastase.In geval van metastase wordt <strong>de</strong> longarts en/of <strong>in</strong>ternist geconsulteerd.Na <strong>de</strong> afsluit<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> diagnostische fase v<strong>in</strong><strong>de</strong>n ver<strong>de</strong>re activiteiten plaats b<strong>in</strong>nen<strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>neurologie</strong> voor patiënten met een laaggradig glioom, of voor patiëntenmet een hooggradig glioom, die voor bestral<strong>in</strong>g en chemotherapie <strong>in</strong> aanmerk<strong>in</strong>gkomen, of v<strong>in</strong>dt er overdracht plaats naar <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g neurochirurgie voor patiëntenmet een hooggradig glioom, waar resectie/biopsie moet plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n.Er wordt een neurologisch behan<strong>de</strong>lplan opgesteld, ook voor <strong>de</strong> patiënten die vanuit<strong>de</strong> SEH en <strong>de</strong> neurochirurgie overgedragen zijn, en dit wordt voorgelegd aan hetmultidiscipl<strong>in</strong>air overleg (MDO).NeurochirurgiePatiënten die b<strong>in</strong>nenkomen bij <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g neurochirurgie doorlopen hier <strong>de</strong> diagnostischefase. Voorafgaand het lichamelijk e.a. on<strong>de</strong>rzoek wordt een anamneseafgenomen, zowel medisch als algemeen. Het lichamelijk on<strong>de</strong>rzoek betreft eenneurologisch on<strong>de</strong>rzoek, waarbij wordt gekeken naar <strong>de</strong> uitvalsverschijnselen enmogelijk bijkomen<strong>de</strong> epilepsie. On<strong>de</strong>rzoeken die plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n zijn: een MRI-scan,laboratoriumon<strong>de</strong>rzoek en aanvullend radiologisch (beeldvormend) on<strong>de</strong>rzoek metbehulp van <strong>de</strong> PET-scan, Thallium SPECT bij laaggradige gliomen, aangevuld meteen bot-scan bij hooggradige gliomen, en een eventuele CT-scan van <strong>de</strong> buik enthorax, bot-scan en echografie <strong>in</strong> geval van een metastase.In geval van metastase wordt na <strong>de</strong> chirurgische <strong>in</strong>terventie (metastatectomie =resectie van <strong>de</strong> uitzaai<strong>in</strong>g) <strong>de</strong> longarts en/of <strong>in</strong>ternist geconsulteerd.Na <strong>de</strong> afsluit<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> diagnostische fase v<strong>in</strong>dt er overdracht plaats naar <strong>de</strong> <strong>neurologie</strong>voor patiënten met een laaggradig glioom, of voor patiënten met een hooggradigglioom, die voor bestral<strong>in</strong>g en chemotherapie <strong>in</strong> aanmerk<strong>in</strong>g komen, of v<strong>in</strong><strong>de</strong>nver<strong>de</strong>re activiteiten plaats b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> neurochirurgie voor patiënten met eenhooggradig glioom, waar resectie/biopsie moet plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n.Er wordt een neurochirurgisch behan<strong>de</strong>lplan opgesteld, ook voor <strong>de</strong> patiënten dievanuit <strong>de</strong> SEH of <strong>neurologie</strong> overgedragen zijn, en dit wordt voorgelegd aan hetMDO.■Behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gOpname van patiënten gebeurt zowel b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> <strong>neurologie</strong> als b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> neurochirurgie.Bij bei<strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen zijn een aantal bed<strong>de</strong>n voor neuro-oncologische patiënten.NeurologieDe behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g b<strong>in</strong>nen neuro-oncologie gebeurt multidiscipl<strong>in</strong>air b<strong>in</strong>nen het MDO(neurochirurgie, neuro-oncologie, <strong>in</strong>terne-oncologie, radiotherapie, radiologie enNP i.o.). Bij het niet (kunnen) volgen van het standaard behan<strong>de</strong>lprotocol tre<strong>de</strong>nalle discipl<strong>in</strong>es <strong>in</strong> overleg.Bij veel uitvalsverschijnselen en kans op bijkomend epilepsie is een acute behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gnoodzakelijk. Bij we<strong>in</strong>ig uitvalsverschijnselen wordt eerst afgewacht met<strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. De behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g b<strong>in</strong>nen <strong>neurologie</strong> betreft vaak (on<strong>de</strong>rsteunen<strong>de</strong>)medicatie zoals: anti-epileptica, steroï<strong>de</strong>n, en chemotherapie zoals: mono- (temozolomi<strong>de</strong>)en complexe (PCV) chemotherapie, eventueel on<strong>de</strong>rsteunt met groeifactorenof profylaxe met antibiotica. Bij <strong>de</strong> PCV-kuur – on<strong>de</strong>r verantwoor<strong>de</strong>lijkheidvan <strong>de</strong> <strong>in</strong>ternist-oncoloog - wor<strong>de</strong>n patiënten een 2-tal keer opgenomen tij<strong>de</strong>ns<strong>de</strong> kuur.NeurochirurgieDe behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g b<strong>in</strong>nen neuro-oncologie gebeurt multidiscipl<strong>in</strong>air b<strong>in</strong>nen het MDO(neurochirurgie, neuro-oncologie, <strong>in</strong>terne-oncologie, radiotherapie, radiologie enNP i.o.). Bij het niet (kunnen) volgen van het standaard behan<strong>de</strong>lprotocol tre<strong>de</strong>nalle discipl<strong>in</strong>es <strong>in</strong> overleg.Bij een grote druk <strong>in</strong> <strong>de</strong> hersenen (acuut) wordt <strong>de</strong> patiënt op korte termijn geopereerd.Bij een niet-acuut geval v<strong>in</strong>dt <strong>de</strong> operatie na enkele weken plaats.Bij resectie of biopsie wor<strong>de</strong>n patiënten opgenomen. Ook v<strong>in</strong>dt er eventueel opnameplaats bij patiënten met uitval, die geen mantelzorg hebben. Heropname gebeurtbij een kle<strong>in</strong>e groep patiënten, m<strong>in</strong><strong>de</strong>r dan 20%.8889
■Controle/ nazorgPatiënten met een laaggradig glioom, en patiënten met een hooggradig glioom waarbij<strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g effect heeft gehad, komen <strong>in</strong> <strong>de</strong> controle-/ nazorgfase; elke 3maan<strong>de</strong>n wordt bij hen een MRI gemaakt. Bij <strong>in</strong>dicatie op mogelijke nieuwe tumorgroeiof wanneer er sprake is van een hooggradig glioom, wordt <strong>de</strong> patiënt opnieuwopgenomen <strong>in</strong> het traject vanaf <strong>de</strong> diagnostische fase.Tot aan het overlij<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> patiënt v<strong>in</strong>dt er follow-up plaats (op <strong>de</strong> polikl<strong>in</strong>iek; ditkan aanleid<strong>in</strong>g geven tot overleg <strong>in</strong> het MDO), of hij/zij wordt overgedragen aan <strong>de</strong>huisarts of an<strong>de</strong>re zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen.3. <strong>Taakherschikk<strong>in</strong>g</strong> naar NP en PAUitgangspuntNeuro-oncologie is een arbeids<strong>in</strong>tensief gebied b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> <strong>neurologie</strong>, maar kentalleen een groot volume <strong>in</strong> gespecialiseer<strong>de</strong> centra. In het algemeen geldt dat <strong>de</strong>grootste rol voor <strong>de</strong> NP ligt <strong>in</strong> het behan<strong>de</strong>ltraject, waarbij een neurologische NPgespecialiseerd is <strong>in</strong> een type neurologische aandoen<strong>in</strong>gen, waarvoor arbeids<strong>in</strong>tensievebehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g noodzakelijk is en waar<strong>in</strong> <strong>de</strong> NP een grote rol <strong>in</strong> <strong>de</strong> uitvoer<strong>in</strong>gspeelt.Wat betreft voorbehou<strong>de</strong>n han<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen is het mogelijk dat <strong>de</strong> NP <strong>de</strong>ze uitvoert, alshet gebeurt <strong>in</strong> opdracht van <strong>de</strong> arts. Een NP is werkzaam b<strong>in</strong>nen het medisch dome<strong>in</strong>en daarbij behoort het verrichten van (voorbehou<strong>de</strong>n) medische han<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen.De rol van <strong>de</strong> PA wordt vooral gezien als een specialist op uitvoeren<strong>de</strong> <strong>de</strong>elgebie<strong>de</strong>n,bijvoorbeeld het afnemen en lezen van EEG’s, het uitvoeren van een spreekuurvoor het carpaletunnel syndroom, <strong>in</strong>clusief het afnemen van een EMG en het gevenvan steroïd <strong>in</strong>jecties. De bijdrage van een PA op een afzon<strong>de</strong>rlijk en nauw omschreven<strong>de</strong>elgebied (diagnostiek of behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g) kan groot zijn.Mogelijk toekomstige taakver<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gDiagnostiekHet afnemen van een anamnese en het (<strong>de</strong>els) uitvoeren van neurologisch on<strong>de</strong>rzoekkan goed door een NP gedaan wor<strong>de</strong>n. De NP kan ook <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeken aanvragen.Interpretatie van <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksgegevens zal plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n door <strong>de</strong> neuroloogc.q. <strong>in</strong> het overleg van <strong>de</strong> neuroloog met <strong>de</strong>gene die <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeken uitvoert.De crux zit <strong>in</strong> het formuleren van <strong>de</strong> juiste conclusie op basis van <strong>de</strong> gegevensuit <strong>de</strong> anamnese en het on<strong>de</strong>rzoek. Deze rol blijft voorbehou<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong>medisch specialist.Wat betreft het verschil tussen ‘waaier-‘ en ‘staafdiagnostiek’: van belang om <strong>de</strong>‘waaier’ goed te kunnen hanteren is het niveau van vooropleid<strong>in</strong>g, omdat het gaatom eigen <strong>in</strong>zicht en het geen door een an<strong>de</strong>r te protocolleren activiteiten betreft.Behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gDe belangrijkste bijdrage van een NP-<strong>neurologie</strong> is gesitueerd na <strong>de</strong> diagnosefase,dus <strong>in</strong> het ‘uitvoeren en vervolgen van <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g’.Met name voor <strong>de</strong> m<strong>in</strong><strong>de</strong>r complexe aandoen<strong>in</strong>gen kan <strong>de</strong> NP met een grote matevan zelfstandigheid:- zorgen voor <strong>de</strong> coörd<strong>in</strong>atie van zorg;- uitleg geven over en <strong>in</strong>strueren van <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g;- vervolgen en evalueren van <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g;- medicatie voorschrijven, mits hij/zij zelfstandig en <strong>de</strong>skundig genoeg is.Het voorschrijven van medicatie gebeurt momenteel zowel door <strong>de</strong> neuroloog, alsdoor <strong>de</strong> NP i.o., met paraferen van <strong>de</strong> recepten door <strong>de</strong> neuroloog. Dit geldt zowelanti-epileptica, chemotherapeutica, groeifactoren en steroï<strong>de</strong>n of an<strong>de</strong>re on<strong>de</strong>rsteunen<strong>de</strong>medicatie. Het is op dit moment formeel voor een NP niet mogelijk om medicatievoor te schrijven. Structurele <strong>in</strong>bedd<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> beroepsgroep NP is mogelijkzodra het beroep is opgenomen <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wet BIG / WOG.Controle/ nazorgWanneer geen behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g meer mogelijk is kan <strong>de</strong> NP <strong>de</strong> patiënten begelei<strong>de</strong>n <strong>in</strong><strong>de</strong> laatste fase.SEH- en zaalartsfunctieGezien <strong>de</strong> bre<strong>de</strong> zorgvraag, <strong>de</strong> complexiteit en grote risico’s van neurologische aandoen<strong>in</strong>genop <strong>de</strong> SEH is het niet mogelijk om als NP zelfstandig op <strong>de</strong> SEH te functioneren,zoals een (ervaren) arts-assistent of neuroloog.Voor <strong>de</strong> zaalartsfunctie (‘zaalpractitioner’) geldt groten<strong>de</strong>els hetzelf<strong>de</strong>; <strong>de</strong>ze functiezou alleen vervuld kunnen wor<strong>de</strong>n wanneer er sprake is van een beperkte categorieaandoen<strong>in</strong>gen.Verantwoor<strong>de</strong>lijkhe<strong>de</strong>nNP’s en PA’s werken – nu en <strong>in</strong> <strong>de</strong> toekomst – on<strong>de</strong>r verantwoor<strong>de</strong>lijkheid van <strong>de</strong>medisch specialist; <strong>de</strong>ze blijft verantwoor<strong>de</strong>lijk voor door <strong>de</strong> NP of PA eventueelgemaakte fouten. NP’s en PA’s werken <strong>in</strong> het medisch dome<strong>in</strong>; hun positie is gelijkaan die van <strong>de</strong> arts-assistent.4. EffectenKwaliteitUitgangspunt van taakherschikk<strong>in</strong>g is niet bezu<strong>in</strong>ig<strong>in</strong>g, maar kwaliteitsverbeter<strong>in</strong>g.Er zijn veel nieuwe mogelijkhe<strong>de</strong>n voor behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g en die dienen nu ook geïmplementeerdte wor<strong>de</strong>n.9091