HKL-Kringeltjes

1
/~ $)~--~)===~~~
I l ll/ l "'-':'.:
-~~-1--- ~.~_"'l~~-!1; I ~ ~
' - ~--=- )t=
\ ' /
.J!Jl::-
;;::::.::::::-~;::::--
:-.----

I
·Aan de Vrienden van de HLstorische Kring Loosdrecht .
Door middel van een eenvoudig opgezet kontakt-blaadje
willen wij proberen de leden en donE'tteurs zo nu en dan
op d,e hoogte t ·e houden, van wat er in de Kring omgaat.
Ret bespaari; misschien ook nag t:ijd op de vergaderingen.
Als u van diverse zaken reeds op de hoogte bent, hebben
we meer t:ijd voor het gezellige gedeelte.
Als er Loosdrechtse Kringers z:ijn, die behoefte voelen
kop:ij te leveren voor ons blad, z~n ze van harte welkom
op het sekretariaat. Wie geen t:ijd heeft iets op papier
te zetten, mag het de sekretaresse oak telefonisch in
het oor fluisteren. Peter van Mensch heeft ons beloofd
de opmaak _3n het stencilwerk t:e verrichten. De heer
de Vries zal ongetw:ijfeld weer berei.d worden gevonden de
l::llaadjj8s rand te brengen. Leden, die wat ons betreft in
een gouden l~stje mogen worden gezet ! Misschien groeit
dit blad nog wel eens uit tot een deftig Historisch
Maandblad.

giro 3132156
Eerst een zeer belangr~ke mededeling . Onze
penningmeester, de heer F . Brand, heeft een
speciaal gironummer geopend voor onze Kring .
Wilt u dit a.u . b . noteren (en gebruiken !) .
Het. spaart onze penningmeester veel t~d en
moeite als de do kontributie van 1974 en misschiEBl
zelfs nag die van 1973 overmaakt op
het volgende nummer : 313275!0 , t . n.v. de
penningmeester van de Historische Kring Loosr
drecht (U hoeft er dus niet de naam V3n de
heer Brand bij te zetten ! ) • Ret. andere nummer
dat u opkreeg op de jongste ledenvergadering,
komt hierbj.j te vervallen.
Wilt u het licver op de bank storten ? Oak d8t
kan : RAEO- Bank Loosdrecht, Nr 3369 . 50 . 063 •
11 leden
Onze Kring groei t nag steeds . t1omenteel he bben
WD 11 ledan en donateurs. Een aantal, waar we
best trots op mogen zljn.
bljeonkomst
In maart wordt er een avond belegd op het
gemeentehuis speciaal voor de koordinators
van de werkgroepen. W~ hopen dat allen komen,
of oen plaatsvei'vanger stur0n. Ret is zo
belangrijk, dat d€ taken nu eens goed worden
verdeeld en dat we gegevons uitwisselen, Ret
bestuur zal o.ok ·aanwezig z~n . Op deze avond
komt beslistr het dokument.ati.ecentrum ter sprake.
Ret is h~ogst noodzakel~k dat dtt er komt .
Misschien anir.1eert het de werkgr·oepeh nog een
beet.je, als z:ij hun gegevens ergens kw~t kunnen,
·"
ledenl~sten
De sekretaresse (Acacialaan 29) verzoekt de
koodinators eens na te gaan, weike leden in hu:;:;
groep zi tten .. Dan kunnen er. wee.r eons nieuwe
l~sten worden gemaakt.
stamboom
De heer F . Brand zou graag willen vveten wie van
onz~ lederi ~~ ' het bezit is van een stamboom .
Misschien weet. u ook in . uw familia- of vricnden-­
kring nog m~~s~n , die er een hebben. Wat reeds
uitgezocht is; ' hoeft natuur~k niet meer te
worden uitgeplozen. Er wo~dt tach al dubbel
werk genoeg gedaan. Dat merken we steeds . Maar
ook dat verbetert misschien~ als het dokumenta-·
t .iecentrum er is.
11 april
Op donderdag 11 april (noteert u het maar vast,
u kr~gt nog een ui tnodigi.ng) is er een vergadering
in de brandweerkazerne . Dan wordt de
film vertoon~ , die drie jaar goleden werd gemaakt
in ons dorp . U moet die avond uw gedachten
gewoon 20 jaar verdcr laton garin en bedenken
hoe we dan op dezo film zouden reageren. De

waarde stijgt met de jaren. De aanschaf is we:C.
erg duur , maar ui teindelijk kunnen we de film
zo nu en dan verhuren. De NGVB he eft er b . v.
a l inter esse voor.
jaarboek
We . gaan a l meetellen in de provincia ! In hot
jaa rboek Oud Utrecht 1973 wordt ook i ets
v ert eld over de oprichting van onze Kring. De
samenstolstor va n hot bookj e , mej. Louise van
Tongerloo , is erg gernteresseerd in onze
vereniging. Als we bijzondere gegevens hebben 7
kunnen we doze b:ij haar kwijt.
De hoer Brand maakto eon tient a l fotokopie8n
van do bladzijdon, waa r in onzo Kring en de
Stichting Tussen Vecht en Eem wo rden genoomd .
Alle werkgroepen kunnon een eksomplaar krijgon.
ds de Mol
Mevrouw Siepman van don Borg probeort steeds
meer g.egev ens t e verzamelen over ds de L1ol.
Zij ziet zi .ch r egel mati g omringd door nazaten
van hlem . Wist u , . dat er nog 40 manlijke m:xkome ­
lingen zijn ?
Helaas bl ijkt ook deze ds do Mol- herdenking voo~
het grootste doel een bestuursaangele~enh e i d
t e worden. Een werkgroep uit do l eden is or
eigonl:ijk nog niot gevormd. Aan Peter van Mens.
hobben we wel een grote steun. Maeder en
dochter GuntenaGr . hebben beloofd t o zullen
helpen met het t ekenen van de poppen voor hot
schimmenspel . r/Iisschien komen er nog meer
1.odEm , die een steentje willen bijdrag,en . Rot
bestuur is in i eder geval va n plan eon speciol
ds de IVIol-avond to houden, om eens te kijken
wat or in september uit de bus kan komen.
- - ----- - - ---- - - ---- -- - - --- ----- -- -- - --- - - ---- - -- ~-- - -
Enkel e gedachten omtrent de oudste geschiedenis van Loosdrecht .
Over do oudste geschiodenis von Loosdrecht is, dacht ik, erg weini g
bekend . Omdat di t, blad verspreid wordt onder o.lle ledon en donat enrs
van do Historische Kring en andere bel angstellonden 1 hoop i .k dat i k
door het schrijven van dit stukje wat meer informatie ka n krijgen over
de geschicdenis van Loosdrecht rond de 13de eouw . Voor mij persoonlijk
is di t interessant in het kador van mjjn onderzockingen naar de geschi c -·
denis van Sypesteyn. Moo r ook voor de geschiodenis van de vervening
is het inter e ssant. En natuurlijk is hot sowieso interessant om i ots
meer t e we t en over do geschiedcmis van ons . dorp .
De oudste akte wa~n-·in sprake is van Loosdrecht, die ik ooit in handen
he b gehad, is een ,dokument; waarin een zekere Maurits goederen schenkt
aan het kapi ttel van de dom t o Utrecht tot, oprichting van eon altaar
(het altaor van StThomas) . De akt e datoert van het jaar 1300. He~
bevindt zich in het Rijksa rchief t:e Utrecht, in het Domarchief . De
goeder en worden omschreven a l s liggendo in het dorp Tar Sipe i n h ot
rechtsgobi .cd vnn Am elis van Mijnden, in de parochi e van Lo onen ("in villa

- 4 -
Ter Sipe in Jurisdictione c.milii de lliindE.n :~arr.u1i in p2roch:La de Lonen").
In hot do~mment. vvorden gcen ne_;_-·:ccnbore puntcm acngegovon . E:>::' is goen
sprake van een weg'of een watcrloop. Tach fu~ct do Drccht bostsnn hebben.
Of de Oud Loosdrechtsc en Nieuw Loosdrochtso~~k besto~dcn weet ik nie~-
De eerstc koc:t dot de Hiouw LoosdrechttJedijlc tor sprake lcomt in oude aJ.rtc;...:
i s , voor zover ik weet., i n een stuY: ui. ~ i 380 dot C.e sch8iding tusssn ~ t
Gooi en Loosdrecht tot ondorwer·n heeft, Dear worclcc ocror de Nicuw :r..~oosdrechtsodjj~c
gosprokon als 11 de nlje Woch die uu·:; Go.:.jlar:t; coem~ gaen c:.n der
Loosdrecht endo nu tor tjj·!t diE:m. Nijcn Wcch hoot·;. Hoe nict.n: w2s de weg in
1380 ?
D6 hcer Salom~ woes me 6p de tode~~es~eJ~i cid van he~ LoosC.rechtse
gebied. Loosdrocht lig·i; op de grens 'lc.u J.c l!c•c;e 2c:nclr~ rond van hct Gooi en
hot laagvcen van Utrecht. Op boacD~anrte~ zicn w~ vanuit de hogo zandgronden
twoo vrjj brede ~ondf~gcou uit~op0n tot t~mcl~k ve~ in hot veen.
In z~n lazing voor de Historische K~ing ov~r ~o vcrvening sprnk Go hoer
Do oms over de kolonisatie van het J..~oosclrccb.w ;:,ocr W(lGrschtnlij~c
dat" de lcolonisotie vo:1uit het Goci vor~~ ..;p ~,::1gs de. ZL'-,1dE'.e_·gcn, Il:
veronderstol clot deze r~ggen ~eter begClonboc~ c~ bote~ geschikt voo:>::'
bewoning waron d~n het moerossige voon &acr omheen. Hot is m.i, donoolc
goon toevC\l dc.t de Nj_e,~w LpbsdrechtseJjjlc V'l'lr oen zeer gr·oot deal juist
over deze zondrug lo6pt, ong~veer tot do ~or~.
Wanneer daze kolonis~tie h eeft plaotsg~von~on hob ik n or-gens k~nnen
vinden . Wel wordt. op vole plo::tsen de :-::1ea::..n:::; r.scr >:oren getracht dat hot
omz etten van het moerossige vee n in woil~n~ p~ccts vond in de 13de oeuw.
Inderdood ~ngen we dus reeds dot i k 1300 srrnke wcs von perceleu lond)
okkers of 0eilond .
Weiltrtd kon worden verlcregen no de cfgrcving vnn do laog veeu tot iets
bo~en de ·grondwcitorspi egel en door hct grnven vnn nfwnGelin~ssloten , Op
gedetr.:illeerdc k~:or-ton vor" Loosdrecht zion wu lluc die sloten z:ljn gegr-ove~1 :
~anof d e ~og ncar de Dr~cht.toe, Oude Luur~ontrnkten mcken hot waarschjjnl:ijk
dnt tot hot einde der 18dc: eeuw lTt>gs :.1.0 \''OC:; oc:c een sloot hceft
gclogon irt Nieuw Loosdrecht . Dezc werd ] 3tcr 7ocr h ~ t groo~ste dccl gedem)t
bij dd -,rorb:cedL1g von de weg on \ ' 00:.:' llot gcmak vnn C.e bcvvoners vo.n
do boerderijon longs do wog . Door- hot gra :.rc.n vc..n de n:i:\rcteriDgsslotcn
kreog Loosdrecht. zijn typische googr,Jfischo struktuur vctn raclincl verlo:·"JOnde
slaton tussen de woe en de Drecht . In hoc oustolijk_gq_'i.eelto k:cgen de
vwilo.n"den do vorm van een'"hoge geljjkban{ge 'cf:C·iot_ooi(, y:,1ec:r r.oc:r het weston
kregon zjj do vorm vcn eon langgerekte r ec!J.thook"
Vhmnoer we dus r:o nnomen dot ~1ot oorsp::.:-· 'Jnl~cJi~ko n.wcr2ssige voon in de
13do eouw i s omgozet i:1. weiLmd, lijlct h:;~-r~jj '~iD~rschijnlij~' dot uok de
.
h i erbovon beschreven tyiJj_scho e;eogrnfisch,; st1.1'~tuur :i.n c.:.e t:.jd ontstonn
i s . D~t bctckcnt dot de verdcling van ~c ~ro nd tusson do wag en do djjk
in he·c oostc1ijk gede.;l te van Loosdre~ht, ·v''='r hot veon n:ket tot benedon
de vmtorspi ogol is ofgcgl'oven , sinds cLo "1 J::~e ccuv. _;:lo·gcnoeg ongew:ij~igd i3
gebloven , dus roods 700 jaor bost::wt, D:i.:r:-·o:tii;e schriftuljjke bewijzen
hebbon wo niet voor dezo stelling . Wel woton we zokor- dot de ~escl1etsto
ve:r.doling in do 16~c oeu\"J n3ods bos~oni. j):i -,;. bl:ij::-~ Ei·c. dokumcnt8n in het
archief Sypestoyn .
Atmnemende dat ik geljjlc heb mot rr!ljn voonder:stelling d.at de verdeling
van de grond tu~sen de weg en do djjk in ~o ~Jdo oouw ontstaan is, lijkt
hot mjj voor do vcrdcro studie von Loosdrocht zinvol om de driehookige on
r echthookige pl,jrcolcn to nu:n:neron . Dett mc~:kt !.1.et ;11 .i. rrakkeljjl~er een
bopoald tDrr-oin of huis aan :to duidun on gocovcns dacrovor do rongschikkcn.
In, dez e nurnmering wildo ik niet. bstrekken cl.o o:~1dcrvurcleling von de percoleh
zo,als bij do k.:-1dostr-nlc numo.er:i .. 1g i .s gcdccn . J~n con voJgend hummer vc.n
nHistor:j.schc Kr-ingelttjes" hoo7) ik m~n vo0r3tel voor een dergelijko nummerins
n oder u i t t e wcrkcn.
peter von mensch
=

- 5 -
De veertigste Tiende Kout van Tussen Vecht ep Eem.
Enkele leden van de Kring togen naar Naarderi, waar de Stichting Tussen
Vechit en. Eem haar veertigste Tiende Kout hield, wat extra gezellig werd
gevierd.
Een van onze bestuursleden, namen mogen we niet noemen, alleen verklappen
we, dat het iemand is, die a·lt:ijd met leuke ideeen uit de . bus komt,. overhandigde
namens de Kring een passend geschenk. Ze begon haar toespraak
met te vertellen dat ze in Tussen Vecht en Eem eigenl:ijk de ouders zag van
de Historische Kring Loosdrecht. Want Tussen Vecht en Eem organiseerde de
opendagen en daaruit werd de Loosdrechtse vereniging weer geboren.
Het bestuur van Tussen Vecht en Eem ontving een kopj e met het opschrift.
11 Voor onze TVE-ouders11 • Een kopje van 11 Ni euw Loosdrechts porselEin", schertste
de milde geefster. Een persiflage op het beroemde Oud Loosdrechtse
porselein. Het: werd met h:Llariteit ontvangen.
Misschi en kunnen we wel eens met een grotere groep Loosdrechters naar
dez.e b:ijeenkomsten gaan, die elke tiende van de maand in de Turfloods in
Naarden wordt gehouden. Het is er alt:ijd gezellig, niet duur en wi .e nietr
wil , hoeft niets te gebruiken ook. Uit:eindel:ijk moet je je ouders toch
regelmatig bezoeken, niet waar ? Maar denkt u niet, dat er ooit iets te
erven zal zijn, want ons kopje is het enige bezit tot nu toe van de
Stichting.
Sypest~ in de 18de eeuw.
-------------------------------------- .
G. Marx - van Ankum
In 1720 werd het perceel grand in Nieuw Loosdrecht dat we kennan onder
de naam Sypesteyn, op een openbare verkoping gekocht door Teunis G:ijsbertsz.
Timmerman voor f 380. Voor dat bedrag werd Teunis Timmerman geen eigenaar,
maar pachter. De eigenl:ijke eigenaar was Cornelis Ascanius II van Sypesteyn.
Het perceel, in tataal 2,5 hektare groat , wat waarsch:ijnl :ijk nist bebouwd.
IJangs de weg had een groat l andhRuid gestaan, maar dat was i.n 1673 in de
str:ijd tussen de Fransen en de Nederlanders grondig verwoest. Waarsch:ijnl:ijk
heeft Teunis Timmerman op de plaats van het landhuis een boerder:ij gebouwd.
Na de dood van Teunis Timmerman kwam de boerder:ij en het daarachter gelegen
wei land aan z:ijn kinderen : Daniel, Corneli s 1
.. ~1aart. en en Lijsbet. Daniel,
Cornelis en de weduwnaar van L:ijsbet verkochten hun deel. aan Maarten. Deze
r.·Taarten Teunisz T.immerman verhuurde een gedeelto van het huis en het weiland,
Het voorhuis, bestaande uit twee kamertjes en een keuken, met de zolder en
de kelder en voorts een schuurtje achter de hooiberg en het tuintje naast
het huis werd vehuurd aan Dirk van Voors~, meester chirurg:ijn. Ret achterhuis
met de hooiberg en een loots werd verhuurd aan M~indert Pietersz Seldenr:i,ik.
Het wei land werd verhuurd aan Hendrik Sp~jker.
Begin 1761 overleed Maart.en Timmerman. De pacht vervie1. hiermee. De
eigenaar, nu Johan Frederik Godfried baron vanFreisheim, verhuurde huis. en
land opnieuw. Aaltje Pos, de weduwe van Maarten Timmerman, bleef het middenhuis
bewonen dat zij reeds bewoonqe. Zij kon ni et schrijven en ondertekende
het huurkontrakt met een kruisje. De chirurgijn Dirk van VooFst huurde weer
het voorhuis. In 1772 huurde hij heel het. huis. In 1783 woonde h:ij e:r nog.
Uit het derde kwart van de 18de eeuw z:ijn een groot aantal rekeningen
bewaard gebleve:n van het onderhoud van het huis. Deze rekeningen z:ijn achtereenvol
gens opgesteld door Gj,isbert van Veeren, Hendrik Sp~jker en Rerrnanus
Sas de Wilde , z·aakwaarnemers van baron van Freisheim. Zo weten we precies

""\
- 6 -
wat er is uitgegeven aan onderhoud . lets meer over doze rekeningen is te
lezen ~ n het stencil : Een korte samenvat.ting van de geschiedenis van
Sypesteyn, dat u op de rommelmarkt in Oud Loosdrecht kon kopen en waarvan
ik nog v1el enkele exemplaren heb v:oor belangstellenden. · Hier wilde ik meer·
speciaal ingaan op de rekeningen van onderhoud in vcrband met de namen die
daarin voorkomen.
In :lt~~~ 1168 werd de boerdorij opgeknapt . Hendrik Loef verrichtte het
timmervverk , Teunis Bakker het schilderwerk en Dirk van Ingen het smecdwerk .
In 17.70 komen we de naam tegen van G~jsbert Sukkel als metselaar. In dat
zelfde jaar werd het dak verniewrvd. Rietdekker was Pieter Kos . Vanaf 1771
vinden we Jan Strecfkerk als t i mmerman . De laatste rekcning wa e. rin de
timmerman, mctsclaar en rictdekker met name worden genoemd dateert van
1780. VIe zien dat aan Streefkerk (Jan ?) f 21-10- 12 is betaald., arm Bakker
(Teunis ?):/19-1 0-0 en nan G~jsbert Kos !8-2- 4 . _
In 1780 werd Quirina Cntharina baronesse . VB_J:}_j"Jeisl}cim eigenaresse van
Sypcsteyn. Helaas wor·d in hacr tijd minder zorg bcsteed ann de edministratic
van haor bezittingen . Over het wel en wee van Sypesteyn in die periode zijn
we dEw.rom minder ge:Lnformeerd . In 1804 verkocht Quirina C2,tharina Sypesteyn
aon T~mci . Lotz voor f 1200. Sypesteyn zou nog 10 x van eigenaar wisselen
totdat in 1899 on 1900 Jhr C. H. C. A, van Sypcstoyn het. hele terrain kocht
en uitbreidde met omliggende terre:Lnen.
'
"
peter van mensch
Het is do bedooling dat dit een blad zal zijn voor de hele Historische
Kring Loosdrecht . Ik hoop danook dnt we in het volgend nummer stukjes
kunnon plaatsen van verschillende workgroepen. Tussentijdse bevindingen,
interessante gegevons , problemen, etc . etc . w illB~ we graeg publiceren,
misschi en dat l ozers u verder kunnen helpen. Lnten we in i .oder gev.a l
proberen er met z'n allen eon l eesbnar en interessant tijdAchrift van te
maken .
------------------------- --- --------- -- -~

E I S T 0 R I S C H E K R I N G E L 'JI' Ji E S .
k ontak~-blad
van
de H I S T 0 R I S C E E K R I N G L 0 0 S D R E C H ~ .
Het eerste exemplaar van heir kontaktblad is , zover we heir ui.t, de
nog schaarse reakt.ies kunnen o.pmaken, po,sit.iei ont:vangen. Reden
v;,oor ons om e-r meerdoor te_ g_aan. We hopen natuu:rdijk, dat er meer
·bijdli'agen van leden zullen komen. H:et is ni.et de bedoeling dat het
alleen meit Van Mensch - Marx ontboezemingen vol komt ite staan.
De heer Jac.- J. Mur heefit o.ns; iets toegez,onden. Wel:LswaaF is het
nog z·eer bescheiden, maaF als alle leden nu ee:ns zo 'n klein stukj e
opstuu:rderu, dan kregen we toch een leuk gevarieerd blad .
In me:h zal het blad rri.et v~rsch:ijnen . Peter van Mensch heeft dan
al zijn aandacht: nod:Lg b:ij de t.entamens-, die hij moet afleggen. Ook
sitaa it er b:ij hem een verhuizing voor de deux. H:ij gaat: het Loosdrecht;­
- se verlateru. We hopen, dc:rtt h.eit dorp aan de plaasen z.ijn interesse
zal mogen behouden. W:ij kunnen hem niet; missen, want; h:ij is een van
onze meest: akti.eve leden.
Trudy Marx
Dat "meesit-aktieve 11 vaLit nogal: mee . Wat de interesse bet-reft :
vamiiit de huiskameF v:an ons nieuw.e huia (een flat boven 11 De Vaartn
in Hllversum) kan ik Loosdrech:tt zien liggen, dus ve:lr'geten Z

- 2 -
Conitr:Lbuties
Enkele leden zjjn vergeten hoe hoog dte contributi.e
is . Hier volgen do bedragen :
Reit l idmnc.tschap, bedrnag;lt; f 12 , 50 per jnar. Ge ­
pensioneerden boven de 60 jnar en studenten f 5,- •
Donateur wordt men V1:m2f' f 7 , 50 en jeugdleden
to.t 18 jaar betalen slechts f 2 , 50.
Al die verschi.llende bedragen maken het er voor
onze ponni.ngmeester niot gemnkkeljjker op . U kunt
zijn t:o.ak in i.eder gev2l o:nnmerkel~k verlichten
als u , zo u dit: nag niet godnnn heeft, uw b~drage
overmankt op gironumrneJr.' 3132756, t . n . v . de
penningmeester v1::m de Hi.stoFis.che Kring Loosdrecht .
U k~~t ook storten op de R~EO -bnnk op nummer
3369 . 50. 0.63.
Historische b~drnge~
Iomand maakto de opmerking, dnt voor sommige leden
vnn de Kring de Loosdrechtse geschiedonis misschien
gosneden kciek i.s , mnar dnt heir merendeel er eigenljjk
niets v.an af woet . ~ vond, dnt or in het
kontnktblnd zo nu en dnn mno.r eons iets uit de
doeken moest worden gedno.n over de hi.stori.e . Wjj
v-dllen daar best no.n voldaen •. In dit nummer vindt
u eon artikol, dnt ik dost:ijds voor de Gooi- en
Eemlnnder sch:ree:f . Dit is c.l ti.en jaar goleden.
Wie het toentertjjd lo.s , wil het miss.chien nog wel
eena herlezen en voor de ni.euwkomers bevat het
zeker wel i ets , dat ze nog niet wet,en.
VT:ij weten, dat, er in Loosdrecht heel wat monson zjjn,
d:iLe iets kunnen. vortellen over het verre o:f recente
verleden. Schr:ijft u hot eens op en stuur hot, in.
Denkt u niet te gnuv1 "och, dnt is zo bekend, da t
weet i.edereen nl 11 • Ook CJ.l zou dnt zo z~n (wo:t we
betw:ij:feletll) dan nog is h'et; leuk on het zwnrt op
wit ite hebben.
V:erhui.zeiJJ
Hil.it u ons. bij verhuizing_ uw ni.euwe ad:rres toezenden ?
Onze speciale 11 postbesteller 11 Rr~n de Vries, h.eeft
a1. een pnnr me.al. z:ijn neus gestote:tll.
Oak kont het. voor dnt._ ra.en niet lnnger li.d wi.l z:ijn .
Inplants van di t door t;c goven c.nn het secretnrinnt,
deel 1r CJen d:h.t mee nan . een of c.hder lid, dat CJe:n
taov:o.H ..:Lg ontmoet . In de hoop , dnt deze het door
zal gev.en. Do.t is niet bepanld de juiste weg. Zo
komen er verg:Lssingen.
Het secretarinnt is : G. Mnrx -
vnn Ankum
Acaci.nlt::tnn 29
Nicuv1 Loosdrecht
teL : 3742
Dank voo·r de medmuerking !

- 3 -
A.mbnch-ttsvrouwo Anno. do lfnze vws de ~iksto
vrouw vo.n Amstcrdnn.
De bovolking prof:h.too:rde een beotj e nee van h

- 4 -
Anna de Haze werd :Ln 16.90 geboren op de deftige Eleerengracht b:ij de Ni.euwe
Spiegelst:ra.at tn Junsterdam. Ret meisje vverd in w.eelde opgevoed . Ret huis
v:a:rr haar ouders:. za,l wel ni.et o_ndergedaan hebben voor de andere 11 pal1.ei.zen"
aan. de grachit. Ongetw:ijfeld waren de kamers beb:angen met z:ijden sto_ffen,
hingen de damastren gord:ijnen met z~den franje van de zolder tot de grand ,
stand e:rr prachtrifug Chinees. en Japans porselein in de kasten en weerkaatsten
de Venetiaanse spiegels: de kostbare kaarsenkronerL. Heit v•as er een en aJL
pracht en praaR :Ln de Amsterdamse grachtenhuizen.
Anna trouwde in 1710 met Gilles Graafland . In 172:5 werd hij door de erfenis
van z:ijn vrouw, Ambachtsh eer van ~fJJ.Jnd en
en de Loo_sdregten . Dat wi1- niet
zeggen, dat hdj nu de itouvrltj es. i n handen kreeg. Z:ijn vrouw was de eigenl:ijke
ambach:tsvrouwe , b.ij regeerde naast haar •• Het schonc geslacht li.et zi_cbi i.n
vroeger eeuwen beslist n:L..et in een hoekje drukken. Meer nag dan ithans.
itrouwde men ap huwelijksvoorwaarden. Zeer begr1jpeUjk overigens . De rijke
koopliedern li.epen enorme risico 1 • s . Z:ij belegden hun geld daarom vaak in
kost.bare zaken (juw.ele!'ll, porselein, tapijten, schilder:ijen, enz . ) · di.e zij hun
echtgenot;en sc.honken. Macht de nood aan de man komen, dan hadden zij op die
manie:r nog een achterdeurtj e . Gilles Graafland i.s. slechts twee jaar ambachtsheer
geweest . In 1121 stierf hij, slechts 47 jaar oud. In de kerk in
Nieuw LoO-sdrecht kan men nag op de Heerlijkheidsbank z:ijn wapen vinden :
wroetende mollen. Anna had nu de taak over de heerl:ijkheid alleen te regeren.
Bij de documenten die in de pastori e wan de Hervor-mde kerk in Oud­
LoosdFechiL gevonden zijn, bevindt zich nog een papier uiit 1129 , dat door
haan getekend i.s. Ret is een reglement llaangaande het Schoolmeesters -
Voo11zangers - Voorleezers: - Kosters.. + G-raven makers - en Kloekensterldera
ampt in de Oude Loosdregt 11 •
Loosdrechts arnbachtsvrouwe moet een zeer godsdi.enstige vrouw geweest
zijn, die gesteld was op goede vormen en met een mild karakter. Tot deze
conclusis komt men als men het regl.Gment loest. Hierin wordt: alles beschrev.en
, wat tot de taak van de schoolmeester behoort en dat t..s niet weini g .
Hot: "lee sen, schrijvor.u en syfferen 1·' l eren, s chjjnt_ niet tot: zjjn voornaamste
taak bchoord tre hebben, al was dat dan oak wel belangrjjk. Er moest echter
meer op geletr worden, dat "de knegt.kens. als meiskens tweemaal. of minstens
eensdaags de psaJlmen perfectelijk singen om des zondags daarvan in de kerk
waster ite z:ijnr.r . De goode man dicnde er ook op te l etten, dat de kinderen,
11
buygende en neygende in en uyit het School'' gingen. Dat is no.g te begr:ijpen,
maar dat h:ij ook moest toezi en, dat; zij 9·'al:Le eerljjke Luyden op den weg en
iihuia koomende drouders beleefdelijk (dienden) t:e groeten met Gaeden dag ,
Goeden avond en Goeden Morgen t _e wenschen en de kinderen op de D:ijck van den
!B'nerr tot den anderen weg te volgen, opdat z:ij geen moedwilligheyd pleogen" ,
l:ijkt ons wel wat ver t:e gaan. '·n Bl:ijk van vrouweljjke mildhei.d geefit de ambachtsvrouwe
als zij laatt beschrijven, dat de meester, zo or straf gogeven
dio~tte worden, diit eerst moot probercn met "eenige kapittels te loosen of
J!eegel.s t e schr:ijyen en ten uyterstetm ook met andere beq_uame straffen,
buyten quetzi:rrg_ van l eeden en gezondhei_dn. En dat in ' n tjjd , dat men er
geen been in zag ' n kind tot straf ' n half uurtje o:r een s:peldenkussen te
l aten zi tten.
In 17DO was Anna het alleen- zijn moe . zjj huwde meit Lieve Geel.vinck, die
uit: zjjn eorste huwel:ijk vier kinderen meebrengt . Een van z:ijn zoons , Ni.colaas
GeeLv:Lnck, huwde lat.er eon dochter van Gilles Graafland en Anna de Haze . '
Zo blee:f het geld in de familia ! Ook Geel.vinck was beslist niet. onbemiddeld .
Het echtpaar bewoonde :iLn Amst.erdam. con huis op de H.eerengrachit, do.t :naar
li.efs-tt een huurwaarde had vc::n f 2.2.00 . Zij hadden zeven dienstbode:n en een
koets .oo-tt vier paarden. Lieve Geelvinck wae zeer gezien ill Loosdrecht. ' Hoewel
een rijk en voornaam man troonde hjj n:het torenhoog boven dG boerenbevolking
. I".jj int.eressee:rde zich voor de mensen en hun noden zonder eon zweem

- 5 -
van de neerbuigende vriondelijkheid van zijn voorgangers . Toen h:ij in 1743 sti._erf
was de bolangstelling bij z:ijn begrafenis enorrrt groot . De mensen kcmden niet
bl: allemaaJL in 'de Ni._euwe Kerk te .Amsterdam en volgens tijdgenoten wati. het op
de Dam z,o. v:-ol 11 nl..s b:ij een ter.echtstell:h.ng." . Oak in Nieuw Lo.osdrecht we:rrd in
de kerk een rouwdienst gohouden. Anna do Haze stierf na een slepende ziekte
in 1«61 . Ret, vormogen , dat z:ij n3liet bedroeg maar liefst f 5 . 000 . 000 • Zjj werd
te:t'echil: een der r:ijkste vrouwen van Amsterdam genoomd.
Ho.ar j ongsto dochter Mo.rgaretha Helena erfde de ti te]. Vrouwe van M:ijnden en
de beide Loosdregten. In t19.8 schafte een si;;aatsregeling de h.eerl:ijkheden af .
In 18.1) herleefden z:ij echter weer, hoewel niet meer i.n dezelfde vorm als in
de regentent:ijd . Na 1-848 z:ijn de ao.n een heerl:ijkheid verbondcn rechten grotendeeJLs
afgesloten~ Er z:ijn nog heorl:ijkheden, or z:ijn nog ambachtsheren (ook
Laasdrecht heofiJ, er nog een) , maar het ui toefenen von het overhei dsgezag, de
w-etgeving, de rechtspraak en het, bostuur i.s niet meer i._n hun handen.
Trudy l'ilarx
5 - 50 - 500 jetar.
Als kind kreeg ik een schcpj o , waermee ik get.cm in do tui.n groe:f. Tot
ergernis von m:ijn ouders overigens. M:ijn eorst.e succes gi.ng ik opgetogen aan
m:ijn mooder vertellen : I.!Ilc heb wit zand govonden" . Di.t zand z.nt op een
diepte van zoventig G.ontimeter. M:ijn t.weede succos kwam niet veel later.
Ik groe:f tot op het wo.trer (eon diepte ven 1 , 1'0 meter) . Dez.e belangstell:img
die ik als vjjfjarige kreeg voor all.es wait in de grond zit , werd vorstmerkt
door het vindon vo.n stenen p:ijpekoppen. Macr ••• v:ijf jaar geleden, toon :h.k
50 jac.r oud wo.s, vor..d ik in de grond eon pot.j e . Bij nC!.vraog bleek het
Siegburgor o.c::rdewerk te z:ijn , dat o.ngeveer 500 jO.iU' oud wo.s .
Later- ging ik met mjjn vrouw nazr Siogburg (een voorstad van Bonn) , waar
w.e hot sto.dsmuseum voor Si.egburger ao.rdework bezochten. Hot was een modern
gebouvi met ongoveer v:ijftig vi trines vol met, aardmvork . Vana:f ongeglo.zuurd
toit fraai bewerkt en beschilderd. Voor m:ij bljjft, de vro.ag : hoe kwam di t
potj e in m:ijn tuin en wie waren de menson , · die het gebruikt.en. Wae.rvoar
diendo het on v.-ie bro.chth.et hier nao.r too , hclomao.1. vanuit Siegburg in
Duitsland ?
Dit is :L.n het kort IJLijn verha2l, waarom ik bclangstelling kreeg in de
orchoologie .
Jac. J • . Mur
Enkel.e gedachton. omtrent, de oudst.e gessch:L..edoni.s van Loosdrechtt ( vervolg) .
Wcmneer de kolonisatie vcm het Loosdrechtse gebied preci.es plaats.. vond, is.
ni Jit mot zckerheid ite zoggen. Mo.gel:ijk 'I'W.s de koloniso.tie volt,ooid ill de 1i}de
eeuwt . IDj za1 bogonnen z.:ijn in de 9de eeuw , vermood ik . De kolonisatie vo.nd
wo.aTisch:ijnlijk plD.aits: i._n itwee richtingen ~ vanuit de Vechtst:rreek en vanui t het
Gooi. De koloniso.tie in oo.stel:ijke richting ligt voor de hand. De- \l'echt w2.s.,
in con t.:ijd zondor goode VJegen, een z eer bolangr:ijke ve:Jrkeorsweg . Reeds iiJ, de
oudste Utrechtse geschrifton is er sprake. van nederzettingen langs de Vecht .

- 6 -
Wnnneer 1221 Egi-diJu:s, vnn .Amst,el M:ij""lderu kr:ijgt,, zal or c::::l spn:rkc zijn gewees.t
v;nn bowoni_ng en onitginning_ van het v oen l angs do Vecht. Hoover iilijnderu :kx.
z:ic,h :hn oostel:ijko r:hch-ting ui iwt,rekte weet ik niet. D:: stel m:ij voor tot de
iV!uy cveJ.l.dse weteri~ of itot de Schinkeldijk. Ik wi.l zelfs ploittn voor de
Schinkeld:ijk. V'olgeus oij ontstond de grens tussen M:ijllden on Loosdrecht daar
waar de koloni-satie in oostel:ijke richti.ng en die in westol:ijke richting
elkanr cD.ttnoettcm. D:Le g::rwns ZQU dan gevormd z:ijn door de Schinkeld:ijk t.elffi
zuiden van de Drechit en de Hornd:ijk ·tten noor

7
A Nieuw Loosd:r.ec.hit a We chit;
:B Oud Loosd:r.ecllit b D:r.ec.hlit
c Muyeveld c Snel
D Buiitenpoldor d Star
E Bih.mme np older e rs. Grave land see
V:aalL't
.L Loenderv:ooJ!ll
4
:fi Overd:ijkse
(.,; Oud O,z:-er Wetering
g, r!Iuyevel.ds..e
E en D SQDGJ!ll : Mijln!don
Weire:r.ing
'Eekon:furg en nnr.1eru onitleend ann -een
ko.orl u:iit 17i32. •
1 Nieuw Loos..drecht-s..e
d:ijk
2 0U

I
ffi I S ~ 0 R I S C R E K R I N G E L ~ J E S.
kontakt- bl ad van
de lli I S ~ 0 R I S C H E K R I N G L 0 0 S D R E C H T .
nummer 3
We: w.et;en het en. s.chame:n- ons diep . Wjj zjjn ill gehreke: ge;bl.eviifr".
Op de' laatst;e. v_el?g_adering, heloofden w.e. U, d13.t Kringe>l.tj e: numme:r
3 :Ln jun:iL zou versca1r.Lijl1lten. 1:.J zul tr wel nietr iedere dag naa:r de. bua
zjjn gelopen om te k:ijken of hetr kont;aktblad iwch nag kwam . We:l
haperr.we , dat 1J het. een beet,je. hee:ft, gemist. De reden , dajr. het -
ni.et mee.:t? uiiikwam voor de vakant.ie v1as, dat de sekretaresse; ook
haar me dewerk:h..YJ.g v,erleende a an hat. bo.e kj e over ds de Mol, dat ill
oktober verscr.Jjr1.-t;. Dus kwam ze ir1 t:ijdnood . Dct kop:ij voor daze,
publikatj_e-. moest v:oor 1! juliL b:ij de.: hee.r DaJams z:ijn. Hij hee.ft de
opst;ellen van de medewerker.s gerangschikt en er het fotomate.riaal
bijgezo.cht .• Een k1us., die ill een regel wordt vermeld , maaF die;
veeJL v.u:ark met. zi.ch heeftr meeg_ebracht .• Dat is dan. oak de re-den ,
dait we onze t.weede belofte niet waar konden maken . De Kring z.ou
in juni. nag een a:xkursiLe maker.L op de plassen. De heer Daams. zou
kontakt, opnemen met; het. Plasse.nschap , om een boo-t te 11 organLsere.nu .
Nu bleek, dat die booit slecht.s 15 personen kon herbergen. Aangezien
w.e t och op meeor belangst elling rekenen van de z:ijda. onzer l.e den,
w1a.s dit schee.pje veel te klein. Het zou t ,e vee:l 't:ijd hebben gevergd
om naar ec::n andex'e boot; t .e informeren. Vlaarop het hestuur besloot:.
zich nu maar· eerst. geheel te gaan w:ijde.n aan. alles wat met d.e:: ds.
de Mol- heJ:>donking tB maken hee.ft,.
Vakan:t:he was er voor het bestuur ni.et. bij. Ziek z:ijn mocht oak
niet. Daar kon eenvoudig geen r-ekening mee; worden gehouden. Het
wa:s.. werken geblazon. GErl!'WJ:>kt is er dan ook. Me.t gevolg dat de; herdenki.ng
:rree;ds zeor duidel~jke ;
conitouren kr:ijgt . Er moeil; nag heel
vee l worden vorz;e t .• Daarvoo-r gaan we dan ook ce.n beroep doen op
de leden. Vele handen maken licht, werk
vindit plaats zaterdag 19-
De ds. de Mol.- herdenking
en maandag_ 21 okt.obe:r in enige lokalen

van de ll?cnescho.o,1-. Vr:ijdagmiddag kr:ijgen de k:Lnderen herfst.vakant.ia.
DaTh moeten de lokalen worden schoongewaaktc en daaJrna ingericht . • Wi.&
wil helpeTh kan dit opgeven bij mevrouw Siepman v . d . Berg (tel . 11117.2).
U hoeft; er nieit op t;e rekene:n , dat we voor hiktober nog ee;:n veJrg?de~ing
boleggon. Het bestuur leeft in hot taken van ds de Mol .
Als de heJrdenking acht:e:r do rug is, gaan wo we or aan andere dingon
onze aandacht besteden. Laat he·c-. de leden niet. 11we.rhoud6n rustig
met. hun w.erkzaamheden voort. ~t .e
gaan ! Overi.gens. : wo zookon i emand.,
dio de organisatie van de gezelligheidsavonden op zich wil. nemen .
Wie zich crtoo geroepen voelt L::m ~ich
selcretariaait.
in vorbinding_ stollen met het
G. Ivi .
Zoa}s b.okend wo.rken er in o.nz e Kring e"m aant.o.l v:..-erkc;rocpon, de·
one groep \'tat meor akti.ef dan de o.ndGre .• Al~Lon workon cchter me.t
v o.cJL enthousiasme e.n plezie:::r. Voorn.l di:b la

eet,ja. suksos te boeken i n de t e vorrichten onderzoekingen.
~ot slot nog eni go posi tieve resuloton ~
1 . De oo:nstoo.nde ds de Mol- herdenking (c:l is het don niet op grote sch@.al)
door middel von een exposi tie , die t s , enz .
2: . De. drukpraeven voor het t .e vorschijnen boekj o over ds de Mol kunnon
eordoc:gs worden verwc:,cht .
3. Er is ocn begin gemoakt; met, hot, opnemen van gosprekken met oud.e
Loosdrechters ( opgave gaarne oan de .he or Jc:J.C . J . Mur) .
4 . In het najo.ar gnat. het, dokument,atie- o.rchief ook worken . Ret wordt
ondergebrac.ht in hot gemeontehuis .
Al hot onder deze vier punten genoemde veroist veel tljd on onderzoek .
Voor wat het dokumen-t~tie - archief betreft nog het volgende : Weet; u
iet.s ? He oft u ict s ? Bel het sekret2riaat. ! He oft, u een zolderapru:hming
en wil t u papieren , of wot dan ook weggooien ? Bel het, sekretari oat !
He eft u oude schoenendazen o,f andere dozen met pEtp i eren, fat.o F s of end ere.
Rfbeeldingon ? Gooi het niet weg , maRr beL of schriJf het. sekretori.2at !
Wij komen dar.. kijken of er iets b:ij ka!1L zijn dot bevvaard zou moeten worden,
i n ons archief . GOOI DUS NIETS WEG ! G.OOI DUS NIETS WEG ! GOOI DUS NIETS
WEG ! Maar roep ons er hij !
S . P .
Eet joarl~ikse . brandspui tproberen op dinsd.Q.g nc~ Pinksteren :hn de
tViintiger j

Inmiddels maakt.e. de kruidE::nisr die dicht b:ij hot> gobeurcn vvoonde goode.
z;o.ken . To7oren heed h:ij allerlet- klein snoepgoed ingekocht,, con rolletj e
met v:ijf heel kleine peponnuntjes voor een, of was hot v:ij£' cent, voterdrop,
duimdrop , spekmuizen , nogot,blo.kken en stv.kken kook , enz . De meesto
kindoren hc:ddon vc:n G:toeder, die c:llen vwl ecm oneindig
geduld gehad hebben. Ui teindel:ijl\: wo s de kcus , met a2xw;.jjzingen van
diverse vri endj ss gemaakt:, on d e kapi tPlist. stepte met eon verhoerl:ijkt
gezichtt naer bui ton om , zo mogeljjk , de proletorischo vriondjos de ogen
u i t
tq stoken lilet zijn bozit,
Vroeger , ja vrooger , nog,zo 1 n 30 jaren tcrug , kocht jo op doze dag
con stuk koek bij de plaotsol:ijke bakker en die schroof dan met eon kornet.j
e gnrnoerglozuur j o nosu op het l ekko::::'S , maor· di.c tijd w2s voorb:ij.
Evencls de t:ijd datt, de spuitgastcn tot beloning oon glc.r:sjo goncver
krogon dut C.oor ocn m:::m op ccn kruiwager:. word ac.ngevoord . Nu kresg, nc.
:1floop v.:J.n .i1.et gebeurGm , icdcre bre:!:ldwoE:ro.on ocn kwo.rt.j e beloning,
evern.:vc-?1. c:ls de piekoniors , die, ge·N:::pond E1et con soort. speer, :rondliopon
o:n de j cugd op ocn 2fstand t c houden. Hun to::--. k wc..s om b:ij brrmd
do uit. d e waning gcredde stukkcn t n bt:,w2kon. Voor doze t.o2,k w0rden z:ij
gekozon, di.e uit. hoofdo van hun looft::ijd +;;e oud v10:rdcm geacht om hct
z.wc.ro pompwork to vor r:Lchton . De. br2ndweerplicht :rusttc op oen iedeJ?
in de l aoft:ijd v.~m 1:8. tot 45 j oar. I\'[en w2s dcm vEJrpli.chtJ om , bchal ve
hij hot spuit.proboren oak tc 7EJrschijnen 3ls o:r brc:nd was , eigenl:ijk als.
de b:randklok luiddo .
Mo.c:.r zio, · do2r heft do hoofdb:r'mlclmEJostor z:ijn stn:f . Dc ocfening is
ton ciEde . De slengen worden opge:rold on da spui t J toruggoredon . De
mensen gaon nc,c r huis en C.o kL1G.eren nr:r>.r bed. ldorgonochtend zullen de.
la2tsten weer nanr school go.an , z:ij hot nog wnt londorig , nn do vakanti e,
maar t:och mot opschopporigo vorh2len over het spuitfeost, wo.s:raar1. Bllsen
nog wordt herinnerd ~oor wat plasson ron1 ke:rk en school, die in de
loop von do nwrgen snel vcrd·njjnen.
D. Lc:gGrmon
Het progrmnmo. vcm do ds de I'flol.- herdenking in groto l_ijnon.
Do ds de l\1ol - herdenking, die; goorgr;nisecr·c \{Ordt C.oor do Historischo
Kring Loosdrocht:;, z:o.l plo.ct.svinden op ZctterdDg 19·, zondag 2Q

Het schirnmonspol, clat vertoond zo.l v:ordcn, i s holemco.l hot geesteskLrJ.d
van mevr. Siepman v . C:. . Ber·g_. Zij schreof niot allocn hot sce-nario , mear
knipte de 18de eomvse figuurt;j es, V•.n·vae.rdigde de decors en knnpte een
ant i eke schinme:rrspelko.st WO(.

Gogeven hetr foit Qat een klok die de hcle en halve uron sla8t per otmaal
1'8Q slug on krijgt te incasseren, zel '' drie on t sost,igt• v.H::l golezen r.10eten
'Norden o.ls n dri_e uno.l zest,igll .
Tcmslotte wooi1 ,JercE:Jnso ons nog to vert ol J.£n ovor eon u:Lthangbord ill
N:L-:Juw Lo c:sdrecht, 11 daar do Prins van Ornnj en in geschi.l d.ert st cnt;' lliOtJ
dez.o tekst. :
Eon Or2nj o spru:Lt ui.t ecm Ornnj o stnu.
Die uot rust en vrcc~o in ons Lend quo.m. :
De: it wet en noch Rll.o Li.efhebbers t .e: Arnst erdo.n.
(Doel III, p 63)
wB.it niet alluo.n nogo_l O?:lduil:.olijl-: is , ma2:r bovenC:..ion lunt zien, clat het
peil. von do Loosdrocl:1t se dicht kunsir in de Z'JVentienclG. eouw VOl' bene.den
vo or eli o tjjd norman 1 AmstA3 rd::nrrs 1· e i l lag • .
Bo clG Ligt
=
1!:c::tr is eon clorp zonc.lor vroodvrCJ.uv~ ?
Dit vroogcn. c1c bostuurdcrcm vnn :Soosdrecht zich nf , z.o omstreeks. het
je.:::t::r 1748.. \'lett, was het geval -'? Vroeclvrou•n Gor.nolia Heckenburg , de hu:Ls ­
Virouw van Andr·i_es Drodi.u, hcc: o.r clo brui.

wat ongeduldig , want er is weer een kraamvrouw gestorven en men is het
zait en wil tot aktie overgaan. (Z.o ziet u , er is ni.ets nieuws onder de:
zan) . De sekretaris schr:ijft dan letterljjk : ; 1 soe1 dat de gemeente dr:ijght
een opstandt te doen en des:e en gene d.r:ijgen eerst het hu:ijs van rnevrouw
en vervolgens dat van de buurmeester en de gereghte t.e sullen a.antasten~ 1
•
Zo staat daiL er e~ Anna de Haze ke1n het voor gezegd houden .
Intusse:n echter had de ambachtsvrouwe nist stil gezeten , want z:ij had
docter 'rroncken verzocht" om soL .. ici t"anten naar de baan van vroel.!vrouw,• t e
will en examineren. Hela'i:l.s waren alle kandidat en onbekwaam. De dokt er had
11
alles gedaan om eem v:::-oedvrouw te vinden en schr:ijft dan : hebbe. alles.
gedaen d.at in m:ijn vermogen is uw edele 12en bequaam vroedvrouv; te besorgc:
maar tot m:ijn leet vergee.fs, terwijl bequame: vrouwen niet op zo een gering
tcractement komen reso.lveren om na Loosd.:::-echt t .e gaen en onhequame kunner~
uw edele niet dienen 11 • Zo u ziet, j_s de dokter ee:n serieus. I!lan en h:ij
peinst: er Eiet over om een vro.e-dvrouw. te: sturen , die niet aan de eisen
- volC.oet. In het, dorp echter deed het. gel~ucht:: al de roEdc ·, dat Ar:.na niet
gonoeg wilde beta len en dat er daarom geen vl~oedvrouw w.erd aa.ngost eh!.,
Maar zo als hot moer gaat met geruchter:. , het was niet jui.st, alt::hans dat
mogen w:ij aannemen, want ADna S.e: Ha.ze stuurt nu een schr:ijven naar de
baljuw Heijblom, w.aa:ri.n z:ij mededeelt dat het aanstellen van een v:::-oe.dvrowr
gsen kwesti.e van geld is, maar van onmacht . Hetgeen gezegd wordt is
volgens .A....VJ.na een pertinente leugen. De ambachtsvrouviG is dus erg boos en
de toesta:r1d in h(')t. dorp gespannen . Zij nccmt nu het bcsluit om de zaak te
delegeren asn het drorpshestuur. Ze moeten in Locsd~echt. dan zelf maar
een vrGedvrouw zoeken, maar do risico's z~n vocr het dorpsbestuur.
Zodra e:c d.us i emand mocht zjjn gevonden , zal zij haar fiat. geven.
Ind.erdaad is di "c
dan ook gebeurd en op 1:5 . 7 . 1.74Bword.t Aaltje Joris.
aangestolcl . Zij was de huisvrouv1 van Klaas Boo:ij uil. woonde i n Durgerdam.
Oak z:ij werd aangosteld tegen een salaris van j 100. In Loosdrecht keerde
ds rust, weer on er kwan gelukkig gcen opstand.
7
Bron
R..:ijksarchief Utrecht.,
Archief M:ijnden, nr 1B5
S.iem Pos
------------------------~---------------
T,olbazen i ·n Loosdrecht
Fietst,ocht. Hilversum -
tenz:ij ••••
Loosdrecht kostte vroegor een halve stuiver ••• •
Een jaartal , dat or op do lagere school werd on wordt ingehamerd is
10'15: Dirk III. sticht. de tol bij Dmrdrecht. Of deze graaf de eerste Hol-­
lander was , die dezo in vele ogen onsympathi.sY::o daad varri.chtte en daarrnoe
de stoot gaf tot het. N&-derlandso tolwezen , vermelden de vaderlandse.
goschiedenj_sboekj es n:L.et; , Een fei.t is, dat . men vrooger wel aa.ngevvezen wa:.:
op doze vorm van belasti ng . Wegen on vaarwcgen moe:t,en nu eenmaal word8.n
onderhouden en hetJ was nog niet zo 1 n gckke godachte om de gebr-uikers tc
laten opdraaien voor do kosten. Dat daze woggebruikers dit mot vreugde
doden kan niet ·wordcm gezegd, maar welke belasting wordt. ooit zonder
moppercn betaald ?
Loosdrocht. kendo oak z} n t allen. In Nieuw J_,oosd:r·echt i.s het oude t olhuis.
aan de Oudo Mol,:::nmeent;
onige jar-en goleden afgebro.­
kon . Na de aanleg van de betonwog van H~lvorsurn naar Loosdrocht ver-dween

da;:;e. tol, tot grote vreugde. van de Loosdrecht.crs , Ole olke keer dat ze
op do ficts naar Hi.lversum moest,en , hun halve snuivor offerdsn ae.r.~. tolgaarder
Dirk Rensonbrj_nk ( bjjgonaamd Dirk H'.lp) .
In de jaron na de eorstc wereldoorlog was dit voor de meeston niot
zo'n groat cffer mee.r, maaJi' daarvom:.' was eGn viordu.itstuk iets, wat je
velt) malen omdraaide voo-r j e hot uitga:f . Loosdrocht wss beslist: gecn
welvarend dorp . Dogoncn , die van zos gulden in do weak moostcn rondkomon,
warcn talrjjk. Golukkig w2ren de voetg2cngors ' 1 t,olvr~ju . In die tijd
zag men niet op tegcn eon wandelingctje van Loosdrecht naar Hilversum.
M0est.cn cr inkopen wordsn gedaan voor het g.-:JZin of wilds men euns naar
de marktt, dan nam men eenvoudig de henenwagen en kwam or veilig en
voordelig . Wio haDs:t .L'J.d, kon met de bus, de po.ardebus wel to vcrst,aar.~..
W;;l moest, j e. dan voor ccm bezook aan het 11 d orp 11 , zo2ls Hilvcrsum toon
nog echt ViOS, oon dog uit_trekken. ' s Morgens ging de bus hecm en
's ~:wands pas we or terug,. 11o.er wat, gaf d2t: niemand was toontGrt:ijd zo
haastig gebakerd .
De pcc:rden, die de bus moost.en trckken w2.ren geen Arabische voJbloeds ,
rnr:ar vielen v2.n ollcnde bijn2 in elkc,ar. Tot- grotoro preststics dEm ecn
sukkolgnngetje waren ze niet in steat. Het waren dan cok moest oudcrs
dr:~mes, die vsn de bus gebruik me.Bkt_en . Dat hot niet zo erg vlug ging
hindordo niet. Er vms genoeg t:ijd om 'alL:o dorpsroddels ui t te wisselen
en kwamen de dames cr nist mee klaar, dan zagen ze elkaar 's avonds in
de bus w32r terug, en kon het geklets wbrden vcrvolgd.
Hot n j ongvolkn , dat zelf ging ve:rdiencn , zng moestal wel ke.ns eEim
fietsop de kop te tikken, al wss het dan ook eon zcsdc handse." En zij
warGn de sigc~r! lUke rit n:t:-tr Hilversum (of nm::r Loc:r::en of ' s Gravon­
11
Lmd) Gisito z:i,in tol. Vic:t wc:s het ge\·olg? De zalceJ_jjlce:n j o,ngclui
trnchtten eenvoudig de belasting te ontduikon. Het lukte niot altjjd •
Dirk :Ranson brink wns op z ' n hoe de . H:ij hnd op z 1 n t ol boom E':cm groot hc;k
latch mnkon, zodnt" do fiet.scm or ncch ondordoorgeschovon noch ovsr heon
getild kondon worden . De jongenB zcten echtor niet voor 6~n gat gsvang8n.
Als Dirk even nist keo.k, zetton z e do f'ictson op lnt, nchtorvd.cl en
holden den door hot gangetje dat achtc:r het t,olhuis liop . J2 moest
ne':tUtir·ljjk niot cle poch hebbe.n per onge:Luk tegon do bol , die er h:::_ns, t~
stoten, wanit dan wcchtte de tolgaarder je rustig ao.n do andere kant
van het huis op. Wo.s j e er ee:ht,er door he.en gegl:Lpt , dan wos or gGen
vu.iltjo meer o.en de lucht,. Dirk was slecht. tor been en kon cie wc:tervlugg,e
knapen toch r.:.i_o_t. nc.hte~cna . Dc:t do goode m

Willcm van Ha l lin~, GQn misverstand .
9
B~na iodoreen kent inmiddels do gsschiodcnis van Sypestoyn , zoals die
OlJ allorlei gelogenhod2n betrsffendc:: Loo,sdrechiL nC!c.r voren gobracht wordit o
Roods eerdcr hob ik vro.agt.okens gepla:=ttst bjj d:i.t verhacl o B:ij de rec.ente
puhlici teii:- rond HDllinckveld , hab ik speciac:l. over do figuur van W:it.llem
v.::m Eallinck , de legend2ri.sche sti.chter v:m Sypestoyn , weer oens nagedn~ht,
.
Hot huidigo kastool- d2n..1rt. zijn bestasn c:can Jh:!:i' C. Ho C. A. van Sypest.eyn.
Zoals 'NO lozon in da Wumkes ' b:L:ografic is do goschioden.is van z:ijn gGJ.­
slachi.r: do rode l:ijn doo.r het. levan van Jhr Konri. vc:cn Sypesteyn gewoes.t .
De belangstclling voo.r de ges.chiodenis van ZJ~Jn ges1_o.cht hi'.d hij gee.rid
van z:ijn v:o.dor , JhR J . W. van Sypost.cyn. Dez.c had in 118.41 allerlei. dokumcnten
bctrefr'onde hot. goGd Sypesto:yn, origi nelen on CJ.fschriften , samen-·
gebrc1cht. i n eon rogist.ero H:ij voor,oz_o.g dcz.e verzo_mcling v-:-m eon inlei.ding ,
wa:;rin _tldj dQ geschied:mis v:::m Sypostcyn samenvatte . Die geschi edenis was
hem overgeleverd ui.t twee geslachtsre.gistors u :ido hot bGgi21 van de 1:8de
eeuwr. Doze beido gcslachtsregisters hevuttcm do eerst.o beschr:ijvi ngen
van de gcschiodanis v2n Sypesteyn die ens z:ijn overgoleverd .
Do eerste beschr~jving van de geschiGdonis van Sypostoyn dateert van
1/7.33 of 1'04 . Do bes.chr:ijvL'lg is opgonomen in eon goslachts.regi.ster,
s:=:mengosteld door Cornclis Ascanius IV van Sypcsteyn (fam. o.rchief Van
Sypestcyn, i nv . na.. 9-11) . Dit_ is het cerste geslachtsrogister van de
famili.e, dat teruggc.ett tot de 1!3de. ceuv~ . Als stamvader wordt. gonoemd
Willem Nicolc.c:sz ( 1 261.- 11343) o Verde:r: sb:tat er lettorlijk :. 11 WoJrit gesegt;
de sti chiwr to s::jn von hot ll..u:ijs. tre S:ijpesteijn;, op oen Compo Lands ,
golegen. in Loosdrecht op de limi.t.on vcm Hollandt on ' t Sticht van Ut r echt~
hem on s:ijno i.r:rou:wo dienstei:t geschonkon van g1!'aeff E'loris de 5 inden
Jarc 12.8.8:, •• , 11 • In ec:n ~:mdor geslachtsregisGer, geschrovon kort na 1:149
(fam. arcgi.of Van Syposteyn, imr . no. 9LJ-.)., is mon heel 1.v2i1 zekerder in z:ijn
howe:Eingo~ : llVandon voarnoemdon Ru:ijzo vint mon tot Sti.cht,er, eenen
Wilhelm vc:tn: S:ijpc , •• o '"~ . Volgens hot ee.rstre g:::slncht srcgi ster wcrd. he:!I;
1mstec1. rol!.d 1

voorto.c:n we::ti'd nu Vii.l hem N:Lc0.ln~,sz Wi.l:Lem van Halli.nck gcnocmd . Het; ni.et
vookomcn van de nctcm Sypcsteyn in de: leenreg:Lstors van do grnven van
Walland wend vorkl aard met de veronde.rstel lir...g, dat; do nakomeli.ngen van
'ilillem N:hcolac.sz nag lang gebrui.k maakt.e:.n van do. nctao Halli nck . Indell'­
daad kcmen we do naam H2lli.nc in de: 1:4de an 1;5e ee.uw wel iLegen (zi .Eii
A. Klu:Ltt : Historie der Hollcmdsc.he St,~wt.srege;ring , 18Q5, p 1:0_0 e-n 3.43.} ,
mac:r norgens: in verbnnd met Loosdrocht .
Howel. het o::1de r zo_ek nog gc:u:mde is., :Ls de voorlo.pi.ge konklusie wel,
d0t, er nimmo:r sprake is geweost; van c:wn Willem van Hcllinck i n I.JoosdJ;:echt.
V.'elke redener~ Jbr J . \'i . van Sypesteyr~ had om Ni colaus. gezegd
Iful1ir_c en \Vil1m.'l Nico.laasz met elka0r in vcrbr:md te brengen, zal we1.
nooit achtorho.ald worden. Jh...::rr c.s.c . .a.. van Sypestcyn non donat:El
Willm-:'1 var1 I-ttllinck zondr::.r komrncnt:.aD.r ove::r . Hoowe1. hij zich. zeer int.ensioi
verdiepito icn do geschi.eden:Ls ve.n z:ijn geslr:cht en hoewel t>_jj els
voorzi.tter von heit G.enenlogisch.- deraldisch. Genootscho.p ; 1 Do Nedorlandsche
lecuwn tach rogelmntig in l~ontakt~ stand not spocio.li sten, volstond
hij r;ot hot ovornenen vcm wo:it zj,j::1 voorvnderen voor· hen over VJi llen
Nicol~wsz haddon gesc~hrovon . HJj was er de n.::n ook ni.et. nc:aJr om :hn
twijfol te trokkcn vmt z:ijn vc.deJZ had u:L..tgezncht (zi.e ds Wumkos. : Jhr
C. H. C. A. vnn SypostGyn. Kleine kroniek vcm z:ijn levenQ Uitgo.vc van de
Van Sypc·steyn- Stichting , 1'9711) .
rr·ussen 1 760 on l781· gaf A. Fon~torda zijn 11 Adell:ijk en aanziEmlijk
V!e,pen':Joek Vccn do Zovcm :Frovi.nciiinn u:iLt; . zjjn gonealog:L..o. van de fami lie.
von Sypesteyn basecrde hij nieit op eigen ondorzookingen, r:,G.O,:;;: dc::rze n2.m
h:ij over uit- de gesl::'chtsregiste:rs die de fmnilie. zelf had ·opgest.old
. Ook h·ij ~eent afstmnm:Lng vsn .. llem Ni.cola.::.sz o.c,n . FJj wecat ta
r;,:;ldel:.. cbt ':!illGD Ni.cola:;sz en dions echtgenot~e. Gocrt:euijd van DU\iVGrd.e.n
begrnvorr. lagon irl de~ kork t.e N:Louw Loosdrechtc . f mme:rs , · deze kerk zou
zijn; cmt.stacn ui.t de kapol v:::m het ko.stecl . Noch b:ij de grondige restc:mur
.o>.ti ·J r>• r_ '••~t bogin VGn doze eeuwi, noch bij de lc2tste rostauratie v:~n
19 62, 1 rt sporsn gevondon d:iJ.o wijz.:m in de 1·ichting var oen slo,tk0pol
, ,··_, vond men sporon van oen familie-graf vc:n de fetmili e Van
S.ypests;-;.1,,
Zo z:ijn o:r-- r..og voc.l V1'agen waoro,p we he.t antwoord (nog) n i et wet.an.
Veel oude dokur:wntcm z..ijn verloren. geraakit. Ov8r vwlke do:t~ur.wnten kon
ben in de 18dc ocmv be schikken ? Of' probeerdo men hot geslacht mee:r
gl2ns t.:; gcvo.::;; door de goslo.chts:J.Lam t;e koppelcn n::m ee-n kcs.tee1. on/ o:f
0en oude , inmiddels ui t.gestorvon , wiell:ijke. fm.1Uie·. Er zjjn voel voorbeoldc.rr
t-':; goven vnn dergchjke prc:kt.ijken. Di t r2.::>.akt hot er de 20ste,
oeuwso onderzoeker niot makkel:ijker op
P. v . M.

1
de H I S ~ 0 R I S G H E K R I N G 1 D D S D R E C H T
herdenkt op
zBterdag 1'9, , zondag 20 e;n mattmdag 2'1 oktober a . s .
hetv feit, dat h®t. ditr jaar precies twee eemuen geleden ia,
dat. ds JoannHs de rlloJL in Dud Loosdrecht Eten porseleinfabriek
st:hchtite.
In het kade:ll' van doze. herdenking zdjn een aantal akti vi tei t,en
georganiseer.d .
PRDGRA.iVIMA
In de Ireneschooh 2
Dud Loosdrechtvse; d:ijk 233 in Dud Loosdrecht
wordit een exposi-tie geho.uden over het leven van ds de Mo:U. en
de porseleinfa bricage;. Er worden dia 1 s vert oond en e.r is ee,IDL
grooit schi.mmenspel , waarin het. lev en van de s ociaal-voelend(i)!
predikant wordtt uitgebeel~ .
De tentoonste:;.ling is te bezichtigen op zaterdag 119. en maandag
2:1 okta.be:n:· a.s . (dus niet op zondag !') van 10. 30 - 111 uur.
De t oegang is gratis ••• ma.3Jr er staat wel .. een bus. Als u
hier i et s in wul t doen, zijn we hoogst dankbaar.
In kasteel-musEJum Sypesteyn 1
Nieuw Loa.sdrechtsed:ijk 1150, Nieuw
Loosdrecht, is op de. bovenverdieping een expositt-e van
porselein ingericht. De volledige: collcct.ie: Loosdrecht s parseloin
(met de r.:heotl1.Uste aanwinst.e.n) zal eor t '.e zien z:ijn. 1'J wordt
en rondgeleid en krijgt; een kort,e uiteenzotti.ng ovex· de geschie;­
denis van het porsele.in. D·:: ter:toonstoll:i...11.g is geppend.
zaterdag 119 en zondag 20_ oktober (dus ni.et op maandag ~) V3ll11l
1i3.3n - 116 . 30 u. De toegangsprijs is_, f 11, - •
Zat erdag 119, okt.ober om 119; . JQ. vert.oont E . Baron van He(Bockeren
van Vialien zjjn unieke dia- se-rie· van Oud Loosdrochts porselein
in de- Hcrvormdrr Ke:rk in Oud Loosdrechtt Ctegenover de. Ire.ne;­
school.) • .8\an de z e serie is dri.e jj:i.ar gewerkt, maar het is dan
oak iets heeJl bii,izonders geworden, wait U beslist moet gaa:n zion.
Vooral bindt de Hist or-ische Kring Loosdrecht_ een geschenk aan
aa.n de Kerkvoogd:ij van do Hervormde Kerk.
z . 0) . z.

Zondag:::'lorgen 2D olctobe:;,- wnrdt i.n de Hervormde. Kerk to Oud
Loosdredht een he:rdonk:Lngsdi.enst gc>~c.ude:n , gelei.d door ds_
W. IL de Jong. Ds de J;ang heraft zjjn preek Qpgebouwd op de
i.ntredeteksit van ds J . de m.oL J,.x1 1:7t53 .
V;oar: de l eden van de Hi st ori sche Kring vwrdt. nag eran apart,e:
avond goorgani.se'erd waarop het schimmensnel wordt_ vertoand .
In samenwerking met de Historische Kring organi.seert; het
l:::ast_e e~- museum . Syp est eyn. ser. t .e konwe dst 1~:i.jd voo•r de j eugd van
Loosd:t"echt .• De opdracht; i.s Q'l1_ een ontv1e1'p t;o maken voo.r de~
bes.chj_ldering van een horci. De winnende ontwerpe.n zull en :hl:t
parselein worden uitgevoerd .
Tar g e legenheid van de ds de. ~ilo,L - herdonking heefit de Hist orische
Kri.ng Gi:m boekje u:i:.tgegeveu onder de titel : Joannes de Mol,
prEJdikant;- fa brikanit uit de l18de oe:uw . H.str boekj e , dat met. vel e.
foto'' s is geillust_Jreerd,: we:rd samengestolri doar de hemr Ji .
Daar.lS_ Czn. Hot hevo.t bjjdragen van mevr, D. A.M . Sieprnan van den
Be:r·g,, s . Pos , Fetor van Mensch, mevr. G. Marx- van _Ankum , Ir
N. J. d e; !VIol on F . Br::md. Het b ookje is o . a . to koli}p op de.
tentoonstel1ing, en lmn verder uest"eld worden hij de heer J .
Daams, St lmnepad 1i5,, Ni.eu w Loo,sdrechit (tol. 3255} . De prjjs ics
f 1:4 , 9,Q .

He I S 'D' 0 R I S C R E
K R-· I N G E 1 T J E S •
kontakt-blad van
do H I S ~ 0 R I S C R E K R I N G 1 0 0 S D R E C H T.
numm0r 4l
ok:to ber 1':9/ii4
Na: een jaaJL' van voo,rbe:reidingen. i..s hot dan z:o vor. De Hi.stori..scho
Kring, Loosdrec.i:rt heefit zjj_.YJ.. ee:n:ste. expo,si.ti e .• Vlelicswae,r heschei.den ,
mnar we zijnl nog maa:Jr eon pi.e.p - j onge voroniging. LJ. di tr numme.r varn
Histo.r:L..sehe Kringcltojes veel i..'1cfo~rmat .ie o.ver do doo,r de Kring georgn.­
nisecrde akt:hvitoiten.
'Dar gologcnhoid van de ds do I\ilol- herdonking is ook het eerst.e
boekj cr vorschenen v2n do refiJks ho.ekj o.S:- di.e do. H:h.st ari sche Kring, hoopt
u~t t~ geven. Hot baokje i s getit~ld J,oanne s de Mol., Pved:Lkanitfa
brikaj:it, ui t · de 118de eeuw . V,e rdero~p L"l di t 1mmmEJr v2.n Hi.stor:hsche
KT:imgoltjes: mee:Jf iri£ormatie hierov8r.
Strccds mec::rr m.onsen geven gehoor ann Oli1Z.&: vraag om ieih:i ite schrijven
voo:u ons blad. Do.t is erg f:ijn. Op dez:e manier vwrdt~ het een blad van
ons all:en voor ons allen, een: w8.ar kontokt.- blad E • ·
---------------------------~-U---------
Qv,o:z do :r:ID.men DRECHT', LOOSDRECW!l, de: STER , de SNEL, FI!J>~HJS en de NOOFD,
Het v orklaren vnn a n rdr:ijkskundige namen is ecn uiterst ri.sknnte
bezighoiq v1onneo.r men niet over v.ecl , liofst zo oudmogeljjke: vormen v:mu
de d osbotref:fondo n2men beschikt , Die gegevens ontbreken mjj vrij'JJeL.
gehoel tJen aanzi.on V3n de in do tit ol gonoemdo n.o.men, en ik zou er du .. s
bot .. er aan doen: dit ongeschrovcm te laton. Ik waag het or toch op , mao:r
U:i.tsluit end omdat ik hoop z6 veel. op- en o.c.:nmerkingen. to ontv:=mgen ,
dot; hot . zo. bosch:Lkbco.r korr:end,e materL:w.L oe.n meer voro.ntwoorde nieuvve
bohondcling mogelijk ma8kt .• .
DRECHT
De wDterneam 11 Drecht)' komt in hot. Nederlo.ndse ta::,lgebied .. vecJl.vuldig
vooJJ> , van Fri,;slr:md toot Vlc,c:mde·ren, en wol als enkolvoudige :r...aam of
(.ve.ker) als tweedc lid von se.menstoll:itngon ; M:ijrireoht , Haastrecht,,
Dordrecht , onz . Hot i.s een zuiver gorma::ms woord , datJ niet verward mo.et
worden met - trocht-/- tricht als :hn Utrecht: en Manstrit.c[lt (beide ui.it
lett;ijn: ttrc.j ect.ur.1) .
Over de horkcrnst. van hot. VIOO-Fd '·7drochtu bost8.at ·!:'1

- 2 -
be-twkenen. De Dr_echt, zou dan zijn naam dnnken Gnn het feit dniL er een
ovorzotplncts wte don oak nog wet en dat zich daar de nstaartnkker 11
bevjjndt, ku_nnen we concludqren dat; wat nu "De St,er 11 heet in feitG ee:n
vorvalst;c
11
stnc_rt 11 L8 .
Heit wocrd 11 st.w:irit 17 betekent eEm lange · snallo , in oen punt ui tlopende
stroc.k lcm:d . In c~:ie beteken:lis komt het vvoord voor L'1:. de Gron:Ungse.
p l aatsnaao Startenhuizen. Vergelijk ook 11 De St_o o:rt" als veldnac::.m op
Schouwo1].

- 3-
De Sl~EL
Hot, noordel:ijke van de t)Neo stroonpjes die snmen de Drecht gann vormen
heeit De Snel , altoons op de kaariten van Nicolo.as Visscher en op dLe vc.n.
Spruytcmburgh.
In togcnste'lling_ tot nlgeosen verspreide nanen nl s drechtr, loos- en
ster (stn.c:rtt) komt de. nnan SneL b:ij n:ijn we-ten. zeldcm .. voor. Bij gobrek oan.
oudere den 3.Chitti.encl.o. eeuwse g_egevens o .. ver de;zo naaa i.s het noeil:ijk er
oon verklari.ng vnn do ~even .
Do voor do hand liggende gedachte 0.an een snolst,r·omonci, levcondi.g,
wc..tertj o lijkt, wol c:J.nvaf!rdbe.rrr. Niet onnogelijl{ is, dat; v1e , gezien de
t crJreinsor:Jsircmdigheden ter pla8t,se , l!!Oet on denken ae.n een andere bet.~ke:-
nis van 11 sne}} 1 : slocht,, hoos , boosacrdit.g_ (vg.l de. Gelderse plaatsnao.n
Snell.cvold : slGchit veld}, wae.rb:ij do t,er:ro.innaam dan zou z:ijn overgegnan
op di.e von het er door str01:2Gnde watertje:.
l\lie.t ; de n.o.am Par:1pus wcrdt. aongedui..d hot deel van do Drecht direct; ten
wosten vnn do Stor. en de: Sne1. 1
. of ook wcl het. t _crroin nldRar.
Hoe houd die nnc:m is , is nij niet bekon.d. ; ik ken ho!!! c::lLeen van
r:wderno k2c.:;:>iton . Hot woord wor·dt wel in vorbnnd gobracht met ''pamphui.s..n =
z,wcnrdschedo , on :z.out d.ctn w:ijzen op een sr.Jnllo ondicpt e . Rij ge brck c:::n
nndcre gegcvrans. vc.l t hicJl' W

- 4 ~-
Herde~kingsdagen
ds Joannes de Mol.
B:ijgesloten b;ij de·ze afleveriill~ vRn Historische Kringeltjes vindt u
het prog:ramm;a: van de herdenking_ van ds de MoL De- meest origir.-ele
ak-:;ivitei t, is w.el het schimmenspe1-• .
Het schj_mmenspel komit u:L..i1 de ko.ke:r van meverouw D • .JLM. Si_epman van
·den Berg . Vraagt u ni-et , wat_ het allemaal. aan t;ijd he eft gekostJ. Zij
:112akte de ·figuurtjes., vervaardigde de schel~mpjes. , waarop u de oude
~{erk van Oud ::Soosdrecht en de oude- pastori.e· zult zien. Oak zuli; u. de
we.rkkamer van ds de Mol kurmen zi.e11-. ZoJrgvuld.ig werden de meubelen
u:ilt die t;ijd nagetekenc1. Er. em alles zo goed mogeli,ik weer te geven,
werd een bezoek gebracht aan ee:r: koJstuum-muse.um~
Hc.t_ vz::o ook mev:~ouw Si.epman van den Berg, die het scenari.o schree:f
er. de regie had . Maar daarme y;,aren we nog niet klaar.. HetJ stuk moest
ook worden gespeeld. Gelukkig bleken e r heel waJli: Loosdrechters
bereid hun medewerking te geven. Vier dames blazen de poppen leven in.
Zij zi tt.en tvvee aan twee om t.oerbeurt; achter de schermen en hant;eren
de st"okje::::, waarop de poppetjes zitten. Ret zijn de dame.s Daa:ms.., t.eJr
1:{ al~ , Dekker en Vlakveld . Als beli.ch~ingstecbJ.J.:L..ca en atssisteniJ,-regisseuso
:i:'ungeert; Lia Voogd .
De ctermnen van de papieren ac-:;ours ·en actrices worden op professi~nele
v•ijz.e op de band gezetc door Ferry Brand. U zul ~ de stemmen
!:wren ( sommige in onverv:alst Loosdrecht s): van : .
J ";•1. vam VJou.denbe.rg,
H·. Vlakv0ld
J :. Voogd
G, I,arrnnE
T:imeke V'oogd
J·. Drieccnhud ... zen
D. S:Lepman va:r:. den Berg
E. Wassink
o·cii:;o 'v~an :!)oesbu-rg_
hlc01' en mevr-ouw Vunderink- Mcnko
als Teun:L.s.. Tur:f
Kla'Jls K:ib_as en Heinrich
de weesmeester
vrouw Van Harten
al1.e kinde:rst emne111
ds J. de. mo,1.
mevr . de ~Mo,L
:Alida Clara do. Mol.
Rc:t.yhert de Mo-1.
de hoer en mevrouw Hope
Hot stuk wordt, Qp alle scholen icn LoosdJ:?ecbt. gespeol.d voor de leerlint;en
van de 5·9 en Eie- kle,s . Natuurlijlc wordt he·c, ook vertoond o.p 1:9
en. 21 oktober. Elke dag 4 keer. Heit aant.al bezoekers kan steeds maarbeperkb.
z:ijn. De zatordag viillerl -vw. bet li.ofst r eserveren vo01r t 1 bov on
de 114n. D3 jeugd heeft nog herfst:vakantie en kan maandag de hele dag
t e rocht .• 'Ne moet,en: wel een bee.tjc strong zij:n, gezien d;e t _e vei"!IachtJen
drmlcte,
Wjj hopen da-:;; u evenvool plezior zult hcbbon in bet k~ken en hot"
lui..steren. als de medeworkors hadden bij de voorbereidingen.
U:it het dagbock van Jacob Pos .
Jacob J.acots~ Pos was een geb.o.ren Oud Loosdrecht.er, die geduronde
oo:::1 aental jaron, voornamelijk van 1:73.9, tot 1748, aantokeningen hceft;
gomaakt van gebeurtenisson in LoosdJrecht en elders . Eet was z;ijn wens ,
dat zijn zoon dat ' boek' zou; erven, 11 en dat; na z:ij;n aflijven met allo.
zorg cndor de oudst.0' van mjjn nageslac~t. ; to_t eonigo opmerk:L..ng en ook
ee.nfge nuttige leuringo bewaard mag bl:ijven'·1 •
Jacoh Pos :Ls eon voorvador van mi.jn vrouw , om precios te 'z;ijn : oudbot
overgrootNadel~ . Haar vader hee.ft 40 j aar geleden di t . 1 bo€k" van de
bezittoJr t ;o leu.n gehad en het; overgosc.hroven : 128 bladzijden van
schrift.-formaa:it. In onz Ea fami.lit.e is bet b3kond a.ls 11 hot- dagboek van

- 5 -
Jacob ?os . Een aantal interssante stukken hoper::. wjj u in onze " Hi st,ori sche
Kringeltjes 11 te laten lezan.
Jacob Pos ~erd geboren o~ 3 juni 1703 en overleed op 4 januarL ~779 .
H~j zou gewoond hebben op de boerderjj Oud-Loosdrechtsedjj~ 9B. Hjj was boer,
veehouder , maa.r na de veepesir i .n 1745 ook handelaar, o . a . in draf (bostel)
van de bierbrouwerjjen en knoll en. Voort.s i.r;a,s hlj diaken ; in 1'7 48 merkt hij
op : 11 , •• , die in den tjjd nevens mjj bok diaken was in Oud - Loosdrecht~ .
De voedsel voorziening v~n zjjn levende have bracht hem vaak buiten
LoosdJJ'echt , maar ook om andere redenen verliet hij zjj:n woonplaats en
reisde zelfs naar Friesland , wa.ar hjj de schade door de paalv10rm zag :
11 Geljjk ik met; mjjn oogen heb aanschnm

aanhest eed om het vaarwat e r van Amsterdam tot Wee.sp open te jagen voor
de somma- van om-trent. acht en twL.;.tig hor·derd guldens , welke aannemi ng
oak vol.bracht is. De· aannemers waren met hun v.ijven sterk, mjj me est bekend
, Maar Leder klaagEle daarhij nog we:l omtrent JOQ gul den te hebben
laten zi tten . Op we l ke dag_ van aanbesteding_ ik ook zelf met ee.n~
Scl1r-i;jver met paarcl en s l ede langs het jjs doo.r meest; al1.e bruggen en
sluizen zonder van het ijs te komen ben naar toe gereden, daar de aanbesteding
wa;s. : buiten de Weespe-rpoo:::-it in de groct,e. herberg: Bij ouds
11
ve.rr Gouwetes" genaamd . DLt jaar was ook ee:n schrikkeljaar want op den
29sten. :B'ebruar:h_ ben i k met den ~lfden Jan Schrijver van Loosd:recht over
he·b: ijs naaF. Zaandam daar gereden met e.en vag en met 2: paarden be spannen
en t ·e ZEa:r:.dam daar.' opgeladen 1500 hennepkoeken. Daarmee. reden we o.p
dienze2.fderJJ dag mee terug ovecr het IJi t .ot .Amsterdam toe . Daa:r he.t . op
dien dag sterk dooi de , zagen wjj ook op o.nze ui.trei.s de waterschui.ten
doo,r het opengemaakte · slop bui ten We:esp in galop varen en de menschen,
die b:ij hee19koppels achter de waterschui ten aan liepen , ongelOQflijk
v,eel vi.sch uit dat, opengejaagde slop halen. Ja , daa:ri' lagen hec:le
hoop ell! doo,d op hct, ijs 11 e
Ove-r de kwal:ijke gevolgen van doze ._,,i nter voor mons en dier hopen we:
Jaco.h Pos in een volgend nKringelt,jett te laten vertell.en.
J . F . C. Schli.mme:
De t olhaas van loosdrea:ht:
Meli.s van de-n Akker.
::Ln het midden van de l9de ecmw werd lVIeli.s van den Akker gebore:n . Het,
huisje, waar hij goboren 'Nerd , st--azt e:r heden nog: op de Oud Loosdrecht,se
dijk, bij de driesprong . De moeder van Mol:Ls heett-8 "'zwarle gerr:h.tje' 1 • Zij
was helemaal niet bl:ij me.t ha:a:r ni.euv!e' kind . Ze wi.lde hei1 liefst,e v:an hem
af. Mel:Ls werd daarom gro.oi1gebracht door zijn grootmoG-der .
In l872 vms I/Ic.l:h.s '.roor z'n numrr:er onder dLensit b:ij. de kanonniei's . llij
was gelsge.rElt in het fonit Honswijk, Op 23 november 1:8-72 g_ebeurd.e e::r i.et.s
v1at het hele vcrdere leven van Nio·l:iLs z,oUJ bepalnn. T.jjdens hetJ werk meit
g1ranateru oni1plofte er een. Een soldaat werci gedood , Moli.s. van den Akk.e.l'.'
w0-rd zwaarge.viond . Met. grote: spoe.d - als men tJelllllinste van spoed kon
spreken, het vervoer vond plaats met de treksc.huit - we· ' hjj nsar het
mili.tair hospi.taal in Utrecht. gebracJ1t". Z:ijr;jj beide vorb1 ij _;.,!Ide onde-rarmen
'Nerden geamputee.rd . Pas na z.es weksn 'MJ.ron zijn. ogen zo. gonez,en
dat hij we~:Yl:> kan zi.en. Zo lag hij daar, de eons zo krachtige j ongeman,
huJ.peloos en ve:t·driet ..i:g . Maar iet s i n hem z.ei. : ik zal er v:an maken
wat ik kan . Dat i .s na z:ijn herstal o.ok gebeurC. . Fjj kr8.eg kunst,arme])) met
ho.kon, v:.e.lke gemao.kt werd.en doG1r de hekende Utrecht se. firma van HatJtin&
en Bank~ Met .vee·l inspanni ng en geduld heeft h:ij z_ich geoefend in het
gebruik ·van dez.e hakeru.
lbtuurlijk wildo hij, zoals ieder gezond mens , in z:ijn eigen onderhoucl
voorzien . Er werd een kistje gemo.akt met laden. Me t dit kistje ao.n zijn
schouder ging h:ij de boer op om si.eraden t ;o verkopen. H:ij rei.sde lang,s
Loosdrecht, Lo.enen , B:reukelellt, Nieuvversluis on zolfs Mij_d:t"·ech.t en W:h.lnis .
mcror hij verdiende ni.et vee.l . Dus. ging h:ij handele.n in tweede- hands.­
artikelon ~ Do.t ging beter. Bovendien kreeg hij dnorbij, nag f 2 per week
pernsio_en van het. rijk:. Dat vn:>:s nj_et wei.r.ui.g . Eon daggalde:Jr verdiend~e t oen
m a a~ f 1 per dag .
Op een dag dnt er kermis was in I'Ji.euwersluis., g:hl1:g, Meli.s met enkele
h~ meraden danr naartoe;. Op de kermi.s ontmo.ettcn z:ij moisje:s uit Oud Lo.os-

- 1, -
drochit. D,_,s a l spoed:Lg was ioder ac:m hct dc:msen, oak Malis . Fjj dnnste met
Dar;tj e , de docht.er van T'ober. Toen zjj aan het e i nd van de. de.g naa:i:::' huiLs
wilden gc:w;n , h i eld eon kerrn.isman han tegen· en zei_ dat hij hun de to.ekomst:
kon voorspol:Len. Een parkieit t"rOJk voo.:r.. 2.~ cer.it o.on bri_efj c ui t het kist.j e.
dnt ·de man op z:ijn borst, dr oeg . He to eorste _briefj e dnt Da.at;j a: voorlas
voo.rspelde dnt z.:ij zou trouwen met e-eii ·man di.e gepensioeneerd '.vas . Di:lrak11
loe.t lliolis z:ijn stem horen : d2t. ben ik. Het tvrw:cde briefj 8 dat DEtatje
voOl~las voo.rspelde· dntt rllel:L.s zou trouwen mot eon vrouw met ecn l i tteken
O•p hau.r lj.nkerw2ng. r.hli_s keek naar het mo.edervlekj e op de l:inkerwang van
Dastj e en z oi: de.t. ben j:ij. Onderweg nc:1c.r hui s word GJr druk gepn:w:t over
do vocrspel lingen . 'Tihuis gekomen dacht. Ulelis , nu mo.et ik het :ijze.r smeden
en v:r:ngen, of zij met. m.:ij_ wil t rouwen en m:ijn vrouw iL z:ijn . Met: een bro.k ll:I:.
z:ijn keel vroeg h::j hn2r. Hot N.as sti L Z.ij koken e l kaar diep in de ogEin.
Toen kwam het ant.woo.rd : ja , ik w.il voor j ouw leven Meli_s . Zes we-ken na
de kcrmis waren z:ij get,rouwd . Men dacht~ or in het dorp nogal veFschillend
over. De ee.n zei: hoe kan zjj dat nu doen , de ande:r· z.oi : ik begrijp niet,
dat Tabor d2.t goed vindt .• Maar er waren er o.ok die zoi dcn : l aat di_e t.wee
maar gaan, z:ij r edden het we:l . En zo vvas het oolc .
Omstre oks deze t:ijd wilde de gemeent,e Loosdrecht sen tol plasts'eJ:JJ. Er
moest dus oen tolbc::es komen, Toe.n Malis di t hoorde , ging hij er mete en op
af . I-Jjj moode zi.ch b:ij de sekretar:he . Daar keek men bedenkel .:ijk: iemand diG;­
gscn handen had , leon to,ch geen geld ontvangen en wisselen. Melis , di.e
dat, ·Nel verwc:tcht; had , had met. zijp vrouv:v thuis geoefen.d om zijn pet af tGr:
nomen en di e op z.:ij:t:L linker. pels te leggen, dcm konden de mensen het geld
in de pet; 1cten valle.n en het nodige er 'Noor uit halon . Dit heefir l;1_jj op
het gom8:...nt,ehui s gedernonstreii.'rl . H:ij we;rd acngenomen.. Zo. heeft; hij de tal
gopncht,.
Om do zovecl tijd moost e.c woc2r: opniouw gepacht w.()rden . Dc; t ging dc:m
met oponbaro inschrijving . Me::..is ·nm dG.l1 Akker wns dan vrosolijk zonuwochtig .
want or konden anderon zjjn; die oak do tol wildon pcchten. Maar om zeker
t.e zjjn von OE:.n NRX ni.ouwe torrrdjrn ging )1Jj heel slim iw we:r·lc . Hjj mnc;lde
thui s vier briefj es , met vi or verschillende prj,izen. Dezo briefj es werdem
doa:r.' z:ijn v2:'ouw in elk vest.zakje gedaan. Hij ging dan ecpres. laat naar- het.
gemeentehui.s . Als h:ij dac:;r aankwnr'" , zaten de andere, etspir~:mt,- pacht , ers er
al . Als dan de briefj es werden voorgeleaen, was. Ivkli s het laatst ann de
beur-d . Hi1 woos dan op e:;;n van zjjn vestzakjeo, li_et, het bri.ofje er·uit halelJl
en was dan altijd de hoogsteo b:Leder. We.s er niornand on de tel te pachten,
dan liet h:ij de leEtgste prijs uit. zjjn vestz2kjes halen. Zo. blecf ruj t.o1baas
tot 1i923.
Veel dingen de9d h.:ij,, ondanks z:ijn han.dicap : tuinieren , spi.tten, ze.aien,
ma aien, roeicn, vissen, timmeren , enz . Hij kon zelfs eon turfvl.et. mnken,
want turf stclcen deed h:ij oo.k. P~ heeft oo.it eens een b.oo.tj e r::wt zei.l gemactkt
.
IIIclis en zljn vrouw waren erg zuinig. I!J!S.['r waron wel bereid ergens geld
in te steken als zo winst; zagcn. Zo kochtc:r" ze eons eon erg verwa rc.rloosd.
houten huisj o voor f 1'0Q. Mel:L.s hoeft het hui.s vun bui ten zelf heleme,al
opgcknapti;. Z:ijn vrouw va n binnen. Dao.rna verhuurden ze het. voor eon gulden
in de week. Na j aron word h ot . met grand en c,l we.er vcrkochit met goede
wicnsit .
H. v . d . Akker

- 8; -
E:iLst ori sche Reeks Loosdrecblt
llij i s or dan ! Do eerstgeborene van de Historsi_che Kring Loosdro.cht,. He-t
boekje : Jommes d~l , Predik,:mt- fabrikant, u:Lt do "t8de eeuw . Wij hope:n
dat. doze t ol g niet onze enige blijft,, maar de eerstB i s v~n e~n hol e reeks.
Er is met plezisr ann gewe.rkt . ve·len zijn er maanden l ang druk meo gew.eest .
Nist allecn do samenstellers , maar oak de laden, die hielpen met het naplu:Lzen
van de c::.rchi even.
Hot boekje is uit.gogeven b:ij de. Eti.ropese Biblio.theok in Zaltbommel , die er
werkel:ijk in alle opzicht.en. voor heeft gezorgd , dat het e.en ze~J.r verzorgd
exenplaar werd . Het kost f 14,9Q Eil dat is niet voeL meer dan de kostpr:ija.
Het bostuur wo.s van moning, dat do pr:ijs zo· l,aag mogel:ijk moest; worden
gohouden , zodat het voo-r niemand eon bezwo.ar :Ls hot e.cm te scho.ffen •
.kls u het W08rdeeJ;"t , komen er in de toekomst mcer bookjes , zodat u langzamcrho.nd
do hole goschiedoni_s van Loosdrecht in uw boekenko.st zult
hebben.
Do inhoud vs.n dit eerste dcel is
Hct. voelz:ijdige loven vo.n domi.nee de MoL
De oude kerk
De vcrvaardiging van porselein
D. A. r:I . Si.epman v . d .. Berg_
s. Pas
Peter van Mensch
JJe beschildo.rir..g vo.n Loosdrechts porsclein Peter v

R I S T 0 R I S C E E
K R I N G E L ~ E E S •
Ront.akt-blad van
de R I S ~ 0 R I S, C H E K R I N G L 0 0 S D R E C H T . ,
numm.er f de:cembe:r 119,7:4
Als laatstre numme;r van deze eerste jaargang van HK een extra cUk
numme:r . Het is ve::rheugBnd. dail V!Je: een steeds grot.er aanbod krijgen van
artrikelitj e,s.,, oak van mensen huiten het, bestuur.
Di:t j aar was e:ein evenementval j aar voor onze Kring . De ds de Ma1:
herdenking is een groat; sukse:s, geworden.; onze, voorzi t,te-r kijkt; e--r nag
even op terug. De- imme:r akti..eve mevrouw Siepman van den Berg heeft;
we.eJ? iet-s nieuws gevonden met, bet_rekking t .oj; het. pli'i.ve- leven van ds de
MolL en 'z:ijn gezi,n. F . Brand achrijft iet,s oyer .de genealogis.che proble:men
in Loosdre:cht , · die het geva.lg, z:ijn v:an de armoede en de slecht;e: gezondheidszo.rg
in het. oude: dorp . Natuurlijk v.e.rv;o.lgt de heer S~li.mme V!Leer
zijn ui.,tt;trekse:L uit. he.t daghoek van Jaca.b Pos... Oak lezen ·we weer ·
verdeJ? over het; leven van Meli.s van den Akker. Omdat we t ,egen de jaarwiss.eliillg
zitten, vindt u ook een verhaal: over oudejaarsavondgebru:i.ken
in he't. LoosdJ?echt van vDjfil;ig j aar gel eden • .
· Natuurlijk vindt u in di t numme,r ook weer een ~ant,aL zakelijke medede:l:imgen.
Denkt u aan de lede,nvergadering op donderdag 1 (!i. j anuart_ ?
W:ij we,nsen u alv:ast; een goede. Kerst , prettige feesteagen en we ho.pen
dat; 119/65 v.oo;rr u een fij~ jaar mag ujn.
De. ds de Mol-herdenking_ is alwaer verleden i:rjjd . VeEtl werk is. verzet;.
ve-el is gGpnaatr en gelac.han. En wat; ook beLang:rijk. was., er kwamen V6:-e:l
positieve reakti.es. binnen. Dat gee:ft. do .burgeJr (uw bestuur) weer wat
moed , want; je. vraagt; je soms wel eens af waarom zo'n karwe:iL moot worden
gorealise.erd met zo weilri.g_ me;nsan.
In iede:r geval kumien we. de expa.si tie al~ zee,r geslaag,d. beschouw

- 2. -
De farpilie de Mol, dat wil zeggen de afstarnmelingen van ds. de Mol.,
waren in grot,e getale opgekomen. Zelfs op zondag, in de kerkdi.enst, waren
er nog leden van de fami.li.e de Mol. aanwezig .
De expositi.e werd bezocht door ongeveer een 500 bezoekers en daarvan
bezocht,en een J50 belangstellenden het schirnmenspel. Vorwaar een goed
xcsultaat.
o~er het schi.mmenspel kunnen w~ lang praten. Ret spel. is met zeer
veel enthousiasme. ontvangen en werd m&t nog meer enthousiasme voorherei.d.
De samenstelster van dit spe:l, mevr. Siepman van den Berg,, kan dan ook
zeer tevreden z~n. Zander nu verdere namen te willen noemen, wi.l. i.k namens
het: bestuur all.e medewerksters en medewerkers van het sped heel hartel~k
bedanken. Iedereen was t~dena het spe.l. muisstil en dat was niet verwonderl
~k . Juist .door de simpelheid van de beelden wordt onze fantasi.e· weer aan
het_ werk gezet, en voelen we ons meer betrokken b:ij het; spel. Zjjn w~ - misschien
wat beu van al die geprefectioneerde beelden dio w:ij t ,o zien kr~gen via de.
beeldbuis ? Misschi.en i.s het een go.ed idee om te z:ijner t~d eens oen ·
s:chirnmenspe.l op te voeren over ee.n andor ondcrworp, ontleen:d aan gebeurtenissen,
die hobben plaatsgevonden in de afgelopon v:ij;ftig jaar.
Ook do uitgave van dcel I in de. Loosdrechtso Ri.storischc Reeks is zeer
goed ontvangen. Tijdens do exposi tie-dagon werden or ongeveer 200 exempla:~ren
van verkocht, hetgeen een vr~ goed resul t:aat genoemd kan worden .• Bui ten do
positiove beoordoling zowel uit vakkringen als van lozers, kwam er ook eon
negatief geluid binnen en wel: dat, het boekj e to duur zou z:ijn. Nu , daar
kunnen w:ij kort over zijn, want in wezen is het; boelcje te goedkoop . Vergel~kbare
ui tgaven kost.on zeker mee.r dan f 20. De opmerking, dat er wel l ekkor
aan vellldiend zou warden, zullen w~ maar t,oeschr:ijven aan onwetendheid. Hct
luttele bedrag dat. de Kring er aan oveJrhoudt is ni.et om naar hui.s te schrjj-­
ven. Ret is trouwens nag maar. de vraag of w~ or ann overhoude.n. Het is niot
de bedoeling dat wo or nan verdionen, maar wol will.en w~ graag do kosten er
uit hebben. W:ij dacht.on dat di t een normale zaak was .
Een goedkoop . boekj o dus, met voel informatio, good ui.tgevoerd en prettLg
leesbaar. Als het straks uitverkocht is, i s hot het dubbele waard. Ret. is
in doze inflatie;-t~d dus ook nog een goode goldbel egging.
Al met al was dus do vioring van de do Mol-'herdonking succesvol, en
kunnen we terugzien op een geslaagde expositie . Ai!llQ modoworkors ~ voorbereiding,
opbouw en afbraak, al1.o rnedewerkors van het schi.rnmonspel, de
scholen, 'do chauffeurs die hot: tontoonst,ollingsmateri a2l hebben opgehaeld
en woggebracht:, de Van Sypestoyn-Sti.chting en mogol~ke nog ongcnoomden
wil i.s namens het bestuur heel hartel~k dankon voor hun inzet en medewerki.ng,
S.P.
Voortaan zull.en we in iedor Kringeltje hot gironummer van
onze penningmooster vermelden. H:ij -zou het b:ijzonder op pr:ijs
stell.a.n .wannoer ledon en donateurrs voor 1, manrt. 1915 het;
lidmaat:schapsgeld of donatio storten. Nu nog z:ijn er enkeLen,
die niet over 1i974 hehben botaald ! Ook onzo punnt.ngmee.st:cr
is een druk bezet; mens , dio niet steeds iedoreen achterna
kon lo.pen.
gironurnmer .31 1 )2756 t;.n. v. de. penningmeester van de Ristorische
Kring Loosdrecht (U moet er dus niet de naam van de
heer Brand b:ij ze.tten)
of RAB~-bank Loosdrocht: : Nr 3369.50.06}

- 3 -
Naspeuringen in Ootmarsum.
In Colmsgate woont. de heer P.A. M~ylink, nakemeling van ds de Mo~ ' s·
tweede kleinzoon, Eduard Frans Adriaa:n. Mevrouw Meylink, al even akt.i.ef
ge:lnteresseerd in de e1gen f'am:Ll1 e - geschiedenis , gaf ons enige tijd
geleden een veel belovende i.nformatie:: in het gemeente-archief te Oootmarsum
is een boek aanwezig van een ds J. van Loa !
••• Zou dat Jacob van Loo zijn, de enige schoonzoon van ds de Mol , de
echtgenoot van Alida Clara, die i.n l777 door haa:r huwelijk de Ootmarsumse
pastorie inging met, volgens ons . schimmenspel , 72 met liefde gemerkte
droogdoeken ? Zou da~ dagboek mogelijk bijzonderheden geven over de laatste
jaren van ds de Mol in de Loosdrechtse pastorie ? Zouden we te weten
komen waarom Alida Clara niet uit haar ouderlijk huis, maar vanuit Naarden
trouwde, waar haar a. s . scho~onouders woonden; zou het huwelijk hezwarerl.
in de eigen familie-kring gehad hebben, waardoor vader de Mo~ nog zwaarder
belast werd ?
Het heeft even geduurd voor mevrouw Marx en ik de lange speurtocht
naar Ootmarsum ondernamen. Op het gemeentehuis_ werd een dik, in zwaar leer
gebonden boek voor ons neergelegd. Het bleek een gedrukt exemplaar van
het. 11 Dagboek 11 van ds Jacob van Loo, betreffende diverse perioden t.ussen
f777 en 1797 (het jaar van zijn dood}.
Inderdaag hadden we hier te maken met de schoonzoon van ds de Mol, de
echtgenoot van Alida Clara !
Het houden van dagboeken werd in de 118de eeuw gedaan door vele ontwikkelden,
die zich hierin, al dan niet omslachtig, rGkenschap gaven van hun
dagelijkse denkall.'beid, hun geestelijke vorderingen, vak1e~tuur, gesprekken
en dergelijke. De beschrijving van het gezinsleven eri het tijdsgebeuren
hoefde er nauwelijks aan te pas t .o komen. Zo was het helaas ook bij ds. van
Loo. 1Joc:h kwamen er belangrijke feiten naar vorenv
Zijn gezondheid is steeds zorgelijk geweost . Hij had zware astma of iet s
dergelijks. Hijzelf schrijft over nkramp i.n de keol 11 en r 1 lange lustvernielende
dagent 1 • Zijn persoonlijkheid, gezin, werk , promotiekansen en fi.nanciele
toestand moell!lt en hierdoor steeds meer belast zijn.
De persoonbjkheid van ds van Loo blijkt die van een wel onaangenaam
egocentrische, vrij negatie_ve_ en zwaar-op-de-handse kamergeleerde ~ met ook
voor die tijd bedroevend weinig sociaalgovoel .• llij is wel eerlijk in zijn
zelfkritiek. Hij beschrijft vele malen do bemqec!iging die van Alida Clara
uitging.
Fragmentjes uit zijn dagboek :
(Als zijn vrouw in verwachti.ng is en zich niet goed voe.l t) "Ik moe st
voor haar bidden, maar kon niet:;. Op zijn best loosde ik enige, stille zucht..en.
Waarom ben ik zo afkerig? Ik ging mer verrukking lezen en had allerl ei.
afleidingen. c. (:::: Clara) vroog naar bed. Ik lean e:Wlge ogenblikken hartelijk
voor haar bidden."
11
Eno vrouw met zwaaF· sprokkelho.ut vcrToor een zware stok, haar di'&
hout weor op de rug golegd. De vrouw zegende mij. Ik had tranen over mijn
hoogmood hierover."
urk vorveel mij b:ij al~e bezoek en bij alles; word dan gemenelijk en
verdriotig.H '
11
Wandelde met vriondi.n A., schone avond , tranon in haar bewollct oog.
Sprekon lang en zeer genoegelijk. T:ederste handdrukken."
11
••• bad met jarige H. (zijn zoon van 1:1 jaar) . Hoe hoog sloegmijn
vaderhart toon H. de tranen afveegde.i 1
De financiole toestand gaf steeds meer zorg. Zijn ,toel.age i.n het, kleine
dorp zal gering geweest zijn. De b:tuidsschat die ds de IVIo.l waarschijnlijk nog
heGft- kunnon goven raakte kennelijk op. Op 2.-3-1.789 stprft een t an-&e, de Mo~
(do cnige keor dat deze initialen aangotroffon worden) . We lezen : "••••
· .: ..

- 4-
op wier dood een gans gebouw van rust, overvloed en genoegcn door ons was
neergezet ••• niets meer dan een legaat gemaakt aan mijn C."
llij is afhankelijk van allerlei "aangename onde'rsteuning van mijn tjjdel:ijke
onderhoudtt. Dat; gaat dan om f 1'Q of f 25 e. d. Op 25 december 1793 is hij :
"niet gestemd t o't vrw.gde over :de geboorte van Christus''. Op 26 december
breri.gif een bode hom f · 35, · wa.a:ma · h:ij ·prGwkt; •·•met ongemene levcmdigheid".•
De gravin (van ·Heyden Hompisch), die in de buurt woont,, helpt, bij de ·
kost~eri van het · onderzoek va:n een professor b:ij zijn ziekte. Een mevrouw Sch.
finan.ciert, van jaar tot jaar de Of>VOeding van de enige zoon H. Winterlcost,
lin:hengoed,- { 14 U) van een "'gered" dienstmeisje, dat alles is har~ . nodi.g.
op 11 november 1794: nikhad geen penning meer. om do huishouding g_aande
te houdenu. Het Ls zeker dot . het. faillissement van de porseleinfa brie.k, die
ten bate v ~an - de dood-arme Loosdrechters is opgoricht, uitoindelijk heeft
belet,, _dat Alida C~a 'ra de zo hroodnodige erfenis krceg uit het ouderlijke
f nmiliebezit .
Het; is t ;e hop en dct haar 7;2. droogdoekcm van goe.de kwali t ei t wuren; de
Ootma:J?sumse linncnkost zal wel niet veal meer zijn a angevuld.
Met dat al weten we nog niet wat de redenen zijn geweest dat ds de MoL
zijn dochter niet in Loosdrccht trouwde. Zeker is da t zijn schoonzoon wel het
tegenovergestelde moet, geweest zijn van hemzelf.
D. Siepman van den Berg
Leden en doriateurs, die zich na 11 oktobe r hebben
aangemeld, ontvangen tot 11 jnnuari 1:975 ualle.
nummcrs gratis". Wat dat betreft; doen we voor
de omroc;pen niet ondear..
Degencn, d:le reeds h e bben bet.aald, 'z:i,'jn d;lits lid
of donat..eu:r tot 1i janunri 1:9,76-. De overigon
behoevc:p pas in 19/i5 hat bedrag over te makon.
Vergeet 'l!r het niet ? G±ro 3t327156 f
NM~in eerste man trouwde ik uit. wee.lde, m'n tweG.de uit armoede 11
Wij kunnen rustig aannemen dat. hetJ bovenstaande oude gezegde ook op
Lo.osdrecht vnn toepnssing wns, want in het. schimmenspel hebben we kunnen
horen en in't boekje over Joannes de MoL kunnen we lcze.n,over de ·a.rmoede
in Loosdrecht~ . Door het ontbreken van een weduwe.""pemaioon was men soms
gcnoodzaakit een tweode huwelijk aan te gaan, om van volgend~ ht).wolijken maar
te zwijgen. Er waren maar wcini.g weduwen, die zich door eigcn broodwinning,
hl(jvoorbeeld naa.ister of weefst,cr, konden redden.
Ui.t de Kerlceljjke Doop-, Trouw- en Begra afboeken h1ijkt ook we,l dui.de.lijk
dnt er ontzettend veel mensen vroeg stierven en dat daa;r-om een t ,weede en
derdu huwelijk niets bijzonders wns. Onderstaande voorbeelden uit de 117,de e.n
1!8de eeuw tonen dnt nan.
Behnlve dnt. icmand dus vank meerdere mnlen huwde, geeft het ook vrij
veel werk om eon goedo genealogie van een Oud-Loosdrechts geslncht; saman
tee stell_en,. omdat door die vele huwelijken de ine!

- 5 -
hij }0 jan. 17t32 met de weduwe Lijsbeth Jacobs Pas .
'Jf.ymen Arisz Vonk, weduwnaar van MarretJ e Mattewi.sj e d.e Li.efde:, itrouwt
28 april 1:'748 met Marretj e Jacobs Veenman. Zij hertrouwt na ZlJn ove:rlijden
op 2' juni 1755 met Dirk D:L.rksz de Roncie .
Thomas Cornelisz Krook t:rouwt 24 Januari 116.72 met Ni.e:sken El.berts
Brakel . voor de 2e maaJL 2.2 jan. 11679 metr Mar:retje Barten en voor de 3e maa l.
119. jull." 11693 met. Marretj e PietAers Bloemendaal , vveduwe van 'J.lymen Jacobsz
Vonck, chirurgijn. z:ij was 24 meJ... 1:682 gehuwa met T.ymen Jacobsz Vonck, welke
we:auwnaar was van Mar:retj a Hendriks uil.t, Myde:n:, met wie hij in mEfi 16.75 was ·
gehuwd.
Jacob Jacobsz de Ronde· was gehuwci met Marret,j e Klaas Hardenbe'I'g. Na
haar overlJjden "ti.rouwde fijj 24 okt.. 1762 me"ii N,e:eTiJ e: Aris Tiirimer en ZJj hert:;rouwde
we:er na zijn overlijden o,p 15 oktr. 1!763 met Jo$eph Harmensz Masmaier.
T.eunis Hen'driksz Bo,s , weduwnaar van Tysj e Gerrits de Ronde iirou·wde
2.0 apr1..l 1!749 met Jannetj e Gerri:t;;s van Room, wo duwe van Ary Abrahams VogeL
Op 1'9 okt:: 1;755 trouwde hlj voor d e derde maal. met 'Ilryntje Jans BOs, weduwe
van Jacob Monde.
Zo kunnen we nag wel enige velle.n met namen val typen, doch dat; ·· is niet
de bedoeling. Bovenst.aande voorbeeJlden t .onen echt.er wel aan, . dat e:r in
Loosdrecht ont.zettenci vee.l armoede en ziekte voorkwam, en dat het oude ·
gezegde aan de kop van d:Lt a.rtikel , waarschijnlijk ook in Loosdrecht veel
gehoord we>rd .
F . Brand
Uit het> dagbo,ek van J,acoh Po,s (II) .
De barre winter van i t74rQ had e.rnstige gevolgen voor :mens en dier,
waarover Jacob ~os ons h et; vo,lgende verhaalit ~
ttJa, hot, vroor zoo stark in •·t . midden van Jan: datr hot in 2 dagen en
2: riachtren ? duim IJs maakten, het was zoo koud dat. verschei.dene me.nschen ·
op dan weg dood vroren : waarvan wij in Oud Loosdrecht iLwee exsempel.:L hcrdden,
een schoenmakersbaa:s Joost; ••-. is op den Blakkelaan doodgev:rore.n en een
Piete:t:> Groen zijn beiden ZJJn handen dood gev,roren en na lang daaraan gelegen
ite heb.hen 1..s ook daaraan gest,orve:n . deze beide waren m:ij zeer welbekend. ·
nog ee:n ui.t.. Ni.cuw- Loosdrecht is op den Westrbroekse kaden doodgevrolE'en maar
was. m:ijn zo.o p,artekelie~ niet, bekend. Door dozen sterken vorst heeft hetr
winter karen groot.en schaden ,go.leden, me ost. alle de wintergersi;; was. dood
gevroren, als ook de wint erweidt en oak nog veel rog. · en op de wint-er
volgdcn een schaarsheid van levensmidcielon, omtreni;; het vee was het droevi.gst
gosteld want men konden omtrentr Mei gecm hooi. vomr geldt krijgen,
wo.arvan ik ook zelfs de onde:rvimding heeft. goho.d alzoo ik omtrent 20 stuks
becsten had en geen hand vaL hooi, en alzoo :Lk en do Amsterdamsche. Schippe r
Dirk Sitam Noven waren en in dion tijdt groote vriondschap hielden en beloof-
. den m1Jn om tepaard tegaan zi tten em hooi togaan zoe ken voor mij en zichzelfs ,
wc:mt' hij gohoord hadden dat eon haer Vrn a ~ nQn de vomcht: nog veel. hooi.. had
en den Schipper St;am verbeclden hem eon goed vriend vo.n dion heer tezijn
danr ik mijn al heel wat. meden vlijden, maar Stam danr komenden was. de vriendschap
zoo groat dat. hij niet minder do.n 80 guldens de dtlizend ann Stam wilden
verkoopen en St.o.m lw.dt; 4

- ~-
vjj;f dui.zend pond, en of h:ij oak wist wat daarvoor besteed was hjj antwoordde mjj
ja, 80 gulden de duizend pond: toe dacht ik dat komt akkoord met; Starn z.ljn
z.eggen. Ja eenige dage daarna wilde die niet: minde-r dan 1:0G1 gulden de du:llzend
pond- verkoopen: daa:r h.ij ook al voor had verkocht".
De: "heeren van Utrechtn slikt:en. deze prjjsopdr:ijvi.ng niet en "noodzaakten
hem om oak bet-er koop tegeven, ik mee

- 1 -
Algemene ledenvergadering ...
Deze wordt gehouden op- donderdag 1i6 januari 1975 . VJilt u deze datum
alvast not"eren? Vlij sturen namel:ijk geen konvokatie meer om papi'er en portokosten
te sparen .• Wel zullen we- nag ee:n kleine herinnering in de Goo:L- en
Eemlander plaatsen in jaijuari. In de Randexpress.e. g_aait helaas niet, want
die verschijnt. eerst. op 116 j anuari weer.
We hop en het, zakelijk gedeel te kort te hottden. Ilia de pauze vertoont de
heer J . Meltzer ee-n klankbeeld over "Middeleeuwse kastelenu . We hoorden
nietts dan lof over ·de dia- series van de hee.r Meltzer, dus verzuimt u nie-t
er naar te komen kijken.
De vergaderplaa.t s i.s weer de Brandweerkazerne, ( tegenwver het .. gemee:nt,ehuis)
om 20 uur.
Agenda. :
Opening
Mededelingen en ingekomen stukken.
Jaarverslag sekretaresse.
Jaarverslag penni.ngmeester
Begroting 1197:5
Verki.ezing kask:ommiLssie
Bespreking kontri.buti.e: ( gezi.nslidmaatschappen ? )
Rondvraag
Pauze
Klankbe el.d van de heer J . Meltzer Middelee.uwse kastelEm
De tolbaas van Loosdrecht.. : Melis van den Akker. II.
Melis van den Akker kocht op e·en keer grand aan de Bloklaa:n en g:Lng op
deze grand tu:Lni.eren. Er st ond veel ruigt op, maar ondanks zjjn handicap;
wist hij met bijl en spad.e, greep .en kapmes de grond t .och te orrtgi.nnen. Hij
verbouwde aardappelen en groente . Wanne a r do aardappele:n gerooid moesten
worden, w.achtte hij tot, de kinderen vakant:he: hadden. Dan spitte hij zlef de
pollen bloat: en lietr de. kinde.ren d8; aardappelen oprapen. Dii:t stukj e. grand.
lag aan de linker zijde van de Bloklaan. Aan de. overzijde had hij een stukje
grasland gepacht, voor een paar gulden in de week. Daar maa:Lde hij met een
noordj e gras voor zijn gei ten en konijneru.
Zo werkt.e Malis de hele dag , van 's morgens vroeg tot" 's avonds laat.
Oak ging hij veel. u:Lt vissen. H.ij deed dat met. netton en fuiken, maar ook mot
dabbers . In het laa,tste geval moest _zijn \frouw hclpen de wurmen aan h.et
haakj e te doe:n. Vlanne ol!' de net.ten stuk. warEm, roparoerde hij ze zclf . Bij hot
knopen moestr h:ij ook zijn tandon gebruiken. Op eon keer g_ing ditJ m:Ls: zijn
snorharen kwamen er t ,ussEiln en hij kon ni.et meer los koman. 1tij WEil.rkite· zo ver
a:chtter in de schuur, dat niemand hem hoorde roe,pen. Zo heeft. hij een hele
itijd gezetten.. 'Jloen hij. verlost; was., g_ing h:ij direkt naar de dorpskapper en lie-;;
z ' n snor afsch!t'!rlim. Nadien he eft; hij nooi.t nicer een. snor gedragen, maar zijn
baardj e heeL'b, hij al t.ijd lat.-en staan.
· Toen zijn kinderen gingen trouwe:n. zij:ii.. Me l i s: w:Le de eerst;e zoon do,et
geboren worden, die Me lis genoemd wordt , krijgi;; f 25. Hondri.k, eelJ! van. Me lis 1·
ki nde.rGmt, kreeg het eerst e en zoon. llij noemde hom Melis- Gerardus • . Maar t oen
hij naar va.der Melis ging om de beloofde: f 25 opt .~~ lS Eil:ru , ze.i 1'7lalia, dat
hij daar helemaal geen re:chtr op had. omdat, de zpon geen ech-tre Me l :Ls was, ma£,r
een Meli .s - Cle:na:rdus . Dus om. de f 25, te krijg_en, .moes.t GEilrardus er a::fi' . Nu
kost-te eon naamsverandering in di e t~d f ~~ en danr bad Rendr~ geen geld
voor. Toen heefit Meli.s zel:f die f a~ gulden hetaaLd e.n gaf toen z.ijn z oon
de. beloofde f 25. ZQ had het Meli.s dus i.n t ot.aaL f 1Q5 gelfo~tr om een klemzoon
te hebben, di e Mel:Ls he.e.tte.

- s-
Ondanks z:ijn handicap, of bet.er gezegd, dankz:ij z:ijn hand:h.cap, was Mel:h.s van
den Akker een baroemd. man. Eens kwam. er iemand. hij hem namens koning Willem III.
Deze laatst;e wilde weL eens komen z:h.en hoe Melis. met zijn kunsthanden zo vee£
kon doen. V.erschill.ende krani:Len en t:ijdschriften hadden namelij,k meer can ee:ns.
een ari:ti.ikel aan de -ttoLbaa:s gewijd.. Zo gebeurde: het .. dus dait Mel:iLs de koning_ op
bez.oek ·kreeg. Eersit heeft Mel:hs de koning een ko:p koffi-e met. melk en su:h.ker
:Lngeschonken.. Daarna l:h.et h:ij z.ien hoe, hij z.eli een kom_ leegdronk ! de kom hleef
daarb:ij op tafeL staan; de mend we:rd.. naa:r de kom gebrachit, en met de lippem
drukte h:ij de kom naar beneden; zo maa:kte h:ij hem leeg. Mel±-s demonstreerd..e' ook
ho>e hdj saep ait me:tt een lepeL. met e-en opsiJ;aande. rand.- Ook liet h.1j zien hoe de
lepel en de vork aan de :ijzeTen pols werden geschroefd. Het zagen, hameren,
spitten en alle.rlei andere bezBigheden werden. de koning getoond. In de krant
kwam een fo1Lo van_ de koning meit Melhs, staande b:ij de zeil.boot d:Le Melis zelf
had gemaakt.
Melics werd tiwuwe:ns vaak gefotografeerd : simande b.:ij de tol.) schr:ijwen met,
de mond, en b:ij vele andere bezigheden.
(wordt vervolgd}
&v.d.Akker
Vie·ldwa.cht.er rolde in t em o.p oudej aa.rsav.ond.
Jaren later i.s er nog gegniffeld als men terugdachiJ; aan de oudejaarsavond
waarop een veldwa,ch:!J;er in een ton over de Loosdrechtse;d:ijk geJrold weJrd.
Deo kwajongens van toen, die de moed hadden daze 'euvelef daa.d te VE;Jrri.chten,
z:ijrr nu degel:ijke grootvade.:rm. Maar hog kunnen ze er ee:n b:L.nncnpretje. om hehben.
als z:ij het geval we.cr ophalen;. Ho.ewel. .... als hun kleinzoons heirz.elfde mL
zouden lappen, dan zou er wcl wat; z.waa:h.en.
Ruim een halve eclJLW geleden hestand er in Loosdrecht; nag een traditie van
het 1 oli.ebolJLenprikkent . Op de laatste dag van het jaar stonden d.e schalen
met, de goudbruine he erl:ijkhedcn meestal in de. kelde-rs af te koe-len. Als het
danke-r \'W.rd, trok do jeugd, gewapend met; lange stokkon waaraan e\iln groba
sp:ijkor bevestigd was , langs de wi.ze;ru en o wee, ails e.Jr e.rgons .. ee.n keldeJrraampje
open stondr Er word dan net zo lang met de stok geprikt tot~dat er een ol:4ebo1
of appelflap geonterd was . Beleefd waren de j ongens overigens we.l, want
11
~ ' s avonda vonden de hui.svrou.wen vaak op de schalen een briefje met : Beda:n.kt;
voor de olieboll.en 11 • Niemand mi.sgunde hot de. j eugd en menige huismo.eder zette,
de. schaal zo, dat hat 1 roven. 1 niet al t;e moeil:ijk viel .• Maar soms blee:f het
n:4et b:ij · oliceboll.en:. Het. gebaurde wel e:e:n.s , dat e.r ook een fles. w:ijn verdweem;
dait was geen ii.mdi tie, maar zui.ve,r di.efst.aL. Zo kon het weL gebeuren, dat de
. veldwachteF opdrachii: kre.eg er op te letten, dat alles volgens de regels ve:rli.ep-.
De goede man wist; geen bet..er middel te bedenken dan in een. grot.e ton t;e
kru:iLpem om, zo de eventuele boosdoeners t .e bespieden. Wat hij ni.et. vermoedd.e
was, daii: hjj zelf al bespied was . Nauwe·l.:ijks was de veldwachter in z:ijn 11aL wai:;
enge behuiczing. gekropen of enige figuren maakt.en zich ui.t het du:Ls-trer los en
slopen naderbij. Hup, daar ging de ton. Voordat; de veldwacht,eF bes.efite, wail;
hem overkwa;m_, ward.. hij aL over de Loosdrechtsed:ijk voo.rt.g_erold ·onder b,ilari te:Lt
van sttwds aangroeiende. gro.ep . Dreige_menten., schelde:n, smeken van het slachtoffer
••• het maakte gcen indruk op de t "ee:nagers - a la 191iQ - Maar er moest
e-en einde komen aan het. spe1l.eitj e . Op een gegevon moment kreeg de ton nog een
flinke. zwieper en voor h:ij tot stilltst;and kwani, lag de Loosdrecht sedijk le.eg e.ru
v.erlateru. Niet; helemaal. cmgeschonden kroop de velqw;:JCht:or to woorsch:ijn. H:ij
hee.fit e:r niet om kunnen lache-n.
Weldwacht.ens zijm er ni.~t ineer in Loosdrecht en ol:Lebollenprikken. ics er
ni.et meer hij .... maar als grooitvader uit z:ijn jeugd vert.;elt, komt dez.e geschie.-

- 9~ -
denis nog wel eens op de proppen.
G. Marx - van Ankurn
--~~------- ~ ------------- - --
Floris V, kind van zjjn t .:i,id.
Vooral de wat, ouderen onder ons zullen nog feilloos achter elkaar een
groot aantal jaartallen ui.t de vaderlandse geschLedenis kunnen opdreunen .•
Die werden e.r vroeger zeer degeb,jk ingeheid. Een van die jaart.allen is
1'2.96.. Als ik dit" jaartal opschr:ijf, zult. u. meteen kunnen aa.nvullen : Floris
de V:ijfde door de edelen vermoord. Ongetw:ijfeld z.ult u ook nog de namen van
een aantal van deze edelen kunnen noemen : G:ijsbrecht. van Amstel , Gerard_ van
Velsen en Herman van Woerden. En nog veel meer f'elt:en zullen u te binnen
schieten, wanii de dood van Flo:rris W heeftalt:ijd ze.e:r tot, de verbeelding
gesproken. Zo zeer zelfs dat onlang_s n.og . een liedje over hem de hitparamia
berei·kte. De dood van. de graaf lnvam kortgeleden oak ter sprake' .in Willy van
H:e:rl Ell.emert's itv-serie Dynastie ~ der kleine luyde:n,; Binnenkort zal de naam
van Floris V vaak genoemd worden in verband met de feestel:ijke he:rdenking
van het ·700-jarig bestaan van Amsterdam, immers hij_ was het die i.n 11275
Amsterdam stadsrechten gaf. Bovendien zitten we weer vlak v.oor de traditionele
nieuwjaarsopvoering van Vcindel 1 .s G:ijsbrecht van Arnst el , waarin de moord
op Floris. een belangr.ijk thema is.
Aanleiding genoeg voor m:ij om. eens wat aandacht te schenken aan deze:
Hollandse graaf , vooral met het doe:l een aantal. misverstanden ui.t de weg_
te ruimen. Dat ik dit schr:ijf in het blad van de LoosdrechtseHistorische
Kring , komt omdatt oak Loosdrecht; in dit verhaal een rol speelt •
. Op 2.3 juni 12.96.. bevond graaf Floris zich t -e Utrecht., wac•r h:ij 1 s morgens
bemiddelde in ee:n aantal onderlinge ruzies van Stichtse edelen. Na het eten
aeed b:ij een dutj e . Hiervan maa:kt .. e een aantal edelen gebruik om hun ee:rder
beraamde plannen ten uitvoer te brengen. Buiten de stad werden een aantal
gewapende mannen opgesteld. G:ijsbrecht van Amstol wekte de graa:f en herinnerde
hem er aan daii. ze op de valkenjacht zouden gaan. Volgens de overlevering
zou Floris in de Egelshoek gevangen z:ijn genomen. Andercm.menen dat h:ij even
bui t .en de stad tJtrecht . reeds gevangen genomen we rd. In beide gevallen kan.
men aannemen dat. de graaf via Loosdrecht naar Muiden is gevaerd. Het, is
namel:ijk bekend dat de tocht liep via kastool Kranenburg. Vlanneer we aannemen
dat de. samenzvveordors hun plannen ten ui.tvoer brachten ergons tussen Utrecht
en het Gooi, is het. waarsch:ijnl:ijk dat ze gebrui.k hobben gemaakt van de Nootweg.
Er zijn aanwijzingen dat het godee.lte van de Nootweg tussen de Utrechtse
straattwe.g en de bocht net voorbij het vliegvold, zeer oua. if!. Hoe de ande.re
wegen in het Loosdrechtse gebied liepon, is niet bekan

- 1:

- 11, -
ten. Zo wo.s hot oak in Holknd. Do auiwnomie (zolfstcndigheid) v0n voornl do
Zeouwse on Utrecht se odolen werd stork boknot en de macht; vo.n de graaf',
Floris V, versterkt. De edelen .wr:ren hier ui_teroard niot moe ingonomen. DG
burgers dc~:;rentegen wel. Orde, betere administratio, oorl:ijkcr on gel:ijke.
rocht.sbodoling on ean overzicht.el:ijk financioe-1 boheer zijn juist dingen die
de st,eden o.ls hnndelscentra en plnot,sen vnn n:ijvorheid op hoge pr:ijs stelden.
Voor de stodon i ·s vergroting van do vorstol:ijko macht, tot op zekore hoogte
eon groot voordoEJl. Zo kwnmen do bolo.ngen van de graaf on do burger:ij semen .•
Het is bijna simbolisch dat b:ij Mui.de.rberg do odclen do grnnf vermoorden,
tcrwijl de burgers van No.ardcn. hem trachtten to bcvrijdon. MaC\r niet nlt:ijd
lopen de bel[mgcn vcn vorst en burgerij samon. Toon in do loop van de middolccuwen
onder de Bourgondische vorston hot cont.ralo gezag steods meer verstorkt
word en onder Phillips II in tirannio ontco.rdo, kwam de burgor:ij in
opstand. Op dat moment kwam het belnng vnn do burger:ij ovoreon met dG.it van
de. nde.l _ (Ornnjo, Egmond, Hoorne, et..c.).. Godunmde. do 8Q-jarige oorlog zien
we dus ndol en burgol:ijkhei.d snmen togen do verst. Eon heel nndoro situati.G
dus dan in do t:ijd van Floris W. Nag woe~ later zouden vorst (toon do stG.dhouders
in hot 18de oG;uwse Nederland) on burgarij (nu do nrme burgers en
booron) semen ocn conlitie vormerr t~eg_en de ndel ( snmen met de regent en = do
gogoode burgoF:ij). In de l9dG oeuw lopen de bolnngen van de vorst weer snmen
met_ die vnn de regonten (do c. del spool t. vrijwol goon rol me or dan) en vormen
zij tmmon oon coalitio t.egen de nrme burgers on boeren.
Zo zion we, torugkerend tat ons eigenl:ijke ondo.rwe:rrp, do.t. de bond tussen
Floris en de, burgorij iwgen do: edelen ec.n bopo.c.:ld stadium ver-;egonwoordigde
in do ontwikkoling van onzo westerse Ba:::tschcppij. De belangcn van Floris
wcren even groat, zoniot grot.er, den die vcn de burgor:ij. Er is dus gee:n redan
om Flori.s to zion als mnrtclnnr vnn do gowono man. Zo bl:ijft, Floris ee,ru kind
van zijn t:ijd. Suksos boekte hij op vele gebicdon, mnnr door onbegrip en roekc.­
loosheid weFd h:ij het slachtoffer van z:ijn cigcn politick.
Fetor van Mensch
Dcnkt u nan
uw kontributie (giro 31.32756)
do alg_emene lcdenvorgadGring op 1,6 janunri
do scho.rvenmiddng_ op 3 j.jmrori

~e.ltje Joris
Aal tje Pos
Aart Pos
Abdij van El ten
Alida Clara de Mol
Ambachtsheer
Ambachtsvrouwe
Amelis v~ Mijnden
Andries Bred.ie
Ankeveen ·
Anna de Haze
Archeologie
..
Bastiaan Willemae
Binnenpblder
Blokkelaan
Bloklaan
Bodemgesteldheid ~
:Boomwijkse Maent
· Bran~ok·
Brandspuit
Breukelerveense Meent
By.itenpolder
Cornelia Heckenbu.rg
Conelis Teunisz Ti~rman
Cornelia van Steenwijk
Constantijn Huygens
Da.a.tje Tober . ~
Dani11 Teun'isz Timmerman·
Den Oort
Dirk III
Dirk A.Lambertsz Kade
Dirk Dirksz de Ronde
:Dirk Hup . .
Dirk -Ri.maenbrink
D~rk Starn
Dirk van Ingen
Dirk van Voorst
D~oht 2
Dregt
.Eduard F.A~de Mol
f§~.l:.sh_oek; ,
Egidius van ;mstel
Floris V
Frans Cornelisz.Timmer(man)
'" .
Geenruyd van Duyverden
Gerard van Velsen
Gtijsbart Kos
Gijsbert Sukkel .
Gijsbert van Veeren
Gijsbreoht va.n Amatel '·
· Gilles Graa.tland
• • s-Gra.velandse· va.a.rt
.3/7 Heerlijkheidsbank
1/5 Heijblom(Baljuw)
5/6 Heirmans(Ds.)
2/6 ·Hendrik Loef
5/3 Hendrik Spijker
2/4 Hendrik van den Akker
2/3-4 lieren v Amstel v Mijnden
1/ .) . Hermanu.s Sas de Wilde
3/9 Herman van Woerden
5/5 · Hieronymus Swtrerts .
2/3-4-5,3/6-7 Hilletje Brasser .
2/5 Horndijk
4/5 · • Jacob Jacobaz de Ronde
2/7 Jacob Jacobsz Pos
5/5 Jacob Manninge
2/7,5/7-9 Jacob Monde
· 1/4 Jacob Pos
2/1 Jacob van Loo
3/4 . jan de Gruyter ;J
3/3 Jannetje Gerrits van Room
2/7 Jan Schrijver
2/7 Jan Streefke.x-k
Jeroen Jeroense
3/6 Jeron1mu.s de Haze
1/5 J oa.nnes de Mol
3/6 Joha.n F.G.Ba.ron v Freisheim
5/10 Joseph Harmensz Masmaier
4/7
1/5
4/3
3/7
2/7
5/5
3/8 .·
l(a.a.rt van 17 32
Kerkklok
Kerk Nw-Loosdreoht
IO.a.a.s :Booy.
I!olomisa.tie
Krrinenburg
Kuiper
3/8
4/5,5/5-6 Lieve Geelvinok
1/6 ; · Loenderveen
1/5-· Loes~reoht
1/4,2/6-7,4/1-3 Luooert
4/2 Lijabeth Jacobs Pos
Lijsbeth Teunis Timmerman
53 I
.1,
5/9 Maarten Teunisz Timmerman
1/.6 Magdalena Clara. · de1 Ua.ze .
" 11 Marga.retha Hel.ena .. Geel vinck
3,9' 5,9 Marretje "lfa.HD. :Ba.rten.
; 5/4 ·... Ma.rretje de· Liefde - ~·
Ma.rretje Hendriks_
.3/10 ·Marratje Jacobs Veenman
5/9 . Marreije Ja.ns _ ,
1/6
Ma.:-retje Klaas Ha.rdenberg
1/6
Marretje Pieters Bloemendaal
1/5
Maurita ;
5/9
Melis-Gera.rdua van den. Akker
2/4
Melis S~oke
2/7
Melis va.n den Akker . ·;.
Mijndert Pietersz Seldenrijk
Mijnden
'
Molenmeent
Muiderslot
Muyeveld
Muyeveldse Weter~ng
2/4
3/7
1x
3/5
6
. 5/7 -
2/6
1/5
3 i· x 5
5/9
3/6
2/6-7
5/5
4/5
% 5/5
5/5
4/4-5,5/!
5/3
2/3
5/5
4/6
1/6 ' .
3/5
4/{:4-5-8
1/5
5/5
2/7
3/5-6
2/:,-4, 3/!
3/7
1/4,2/5
5/.9-10
4/3
2/4
2/7
4/2
3/9
5/5
1/5
1/5
2/3
~~
.: 5/5
5/5
5/5
5/4
5/5
5/5
1/3,3/9
5/7
5/10
3/8,4/6-~
1/5
2/3-7
2/7
5/9
2/.7
2/6-7

Neeltje Aria Timmer
Nelletje Dirks Sohoenmaaoker
Nicolaaa Geelvinok
Nioolaas gezegd Hallino
Nicola.a.s Visscher
Niesken Elber.ts Brakel
Nieuw Loosdreohtsedijk
Nijenweoh
Noord.
L'lootweg
Opschriften
Oude dijk
Oude Molenmeent
Oud Loosdreohtsejijk
Oud Over
Overdijkse Watering
Pampus
Phillips II
Pieter Corneliaz Hooft
Pieter Groen
Pieter Kos
Pieter Willems
5/5 Uithangbord
5/4
2/4 · Vecht
3/9-1° Veendijk
4/2-3 Vroedvrouw
5/5
1/4,2/7,5/9 Westbroekse Kaden
1/4 ,. Wilhelm van Sype
4/3 Willem III
2/7,5/9 Willem Niool~sz
Willem van Hallink
3/5-6
~~+ Zuiderlaan
1/4,2/7,4/5,~ 4 erlaan
2/7 . .
2/7 .
4/3
5/11
5/10
5/5
1/6
5/4
Quakelpad 2/7
Quirin& C.J3aronesse v Freisheim 1/6 .
Rouwborden 2/3
Sohinkeldijk .·J
School me est'er
Siegburger aardewerk
Snel
Spruytenburgh
Sta.a.rt
· Staa.rta.}jker
Sta.broek·
Star
Sta.rt
Ster
Sypeateyn
van Sypesteyn, ·
Cornelia Ascanius II
Cornelia Asca.nius IV
'Jhr. a. H. o.A.
1
Jhr.J. w.,
Jhr.Henri
Will em
Tar .. Sipe
rressel schade
Teunis Bakker
Teunis de Langen
Teunis Gijsbertsz Timmerman
Teunis Hendriksz Bos
Thidema.n Splinter ...__
· Thoma.s Cornelisz Krook
Tol
Tolba.a.s
Tronoken(Dr.)
Trijntje Jana Boa
Tymen Arisz Vonk
T,ymen Ja.cobsz Vonck
2/6-l
2/4
2/5
2/7,4/3
4/3
4/2
4/2
2/.3
2/7
. 4/2 ; '
4/2 ..
1/3-5-6,3/9-10
1/5
3/9 ..
1/6,3/9-10
3/;l-10
3/9
3/9
1/3,3/9
5/10
1/6
5/6
1/5
5/5
3/9
5/5
3/7-8
3/7-8,5/7-8
3/7
5/5
5/5
5/5
3/6
211,5/5
2/7
3/6
5/5
3/9_
5/8 '
3/9·1.0
3/9..:10
4/3
2/7

H I S T 0 R I S C H E
K R I N G E 1 T J E S •
kontakt- b:Jlad van
de H I S T 0 R I S C H E K R IN G 1 0 0 S D R E C H rp ... .
nummeE 6 februari 1975
===========================================================================
In het verleden ligt het heden
in het nu wat komen zal.
In de 1oosdrecht"en en omgeving ne emt de belangstellirtg voor de stree:kge ­
schiedenis toe . Een verscilljnsel dat·. zich in het. hele l and voordoet. V:elen
we rden dan oak lid van de een of andere hist orische vereniging_. Ook in
1cosdrecht meldden zich heel wat mensen a1s lid van, onze Kring-. Een aantal
_wor-d lid om hun kennis t e vermeerderen en om aktief mee te werken aan de
verschillende aktiviteiten. Ande::t:'ern wordeu uitsluitend lid uit pure belang ..
stelli.ng voor heii verleden, zondor verdere akti vi tei t e n te will.en 'ontwikkelen.
Nog weer anderen we rden lid rsoor d e gezelligheid of omdat men sympatisocrde
met de doelst.ollingen van de Kring.
Is do oorsta· groep uit hoofde van hun hobby al vol.aoendo geintere_sseoJrd.
in deel neming aan d e aktiviteiten, zo geldt dit voor do andere twee genoemdc
groopen veol. minder of in het geheel niet . Zij menen misschien te weinig
konnis te bezitten om.moe to doen aan oen bepaal.de aktiviteit, of menen dat
bet veel studi o voroist . Mogeljjk zijn or nog andere r odonen waarom zij zich
niet daadwcrkolijk willon v erdiop on in he-tt ondorzook naar de geschi_edenis..
En tocb: ••• •• is er ook voar hen een t aak ! _ -
Z:ij behoevon hiervoor niet naar. buit e n en hoevon ni.eir op st.ap naar e.:n
archief . Nee, z:ij kunnen dat, h eel gewoon thuis doen . Als w:ij u ~ zouden vragen:
schrijf eens ·ee.n book, dan is h et niot uitgesloton dnt u uw schouders ophaolt
of gaat l achen . Proboert u er toch eens over t e donkcn . Want, wat, i .s het
gov2l . Uw geschi edenis , onze geschiedenis , wordt oo,k hist0rie, daa:rr val t
nictm aan t ,e ontkomen. Allee.n in vele gevallcn wordt die goschi.edenis ni et
goschrovon. Het verdwijnt onder h et stof dor eouwon. Do geschi c donis van do
gcwone burger is , dcnkt men soms , ni_ei; bolangrijk gonoeg om geboekstaafd t e
worden. Mnar· wel h oefiJ. hij e;r in ruime ma t e dccl ai:in.; · En wae,rom zouden wij
niot proboren hie r i e t s aa.n t .. e docm?
Wij bodoolden met hot schrijven van eon boolc niet dat. u eon diepgaande
studio zou moe t en gaan maken over e.en bcpaald ondorworp. Wol e cht e r zoudeh
w:ij willon , dat u oens opschreef of op zou laton schr:ijvon doo-r kindEJren en/of
kl,e i nkindoron, hotgeon u a l za woct ui t verhalen van u w oudors of grootoude;rs.
Of vorllal cn van t.nntes en/of ooms. Vlellicht komt daar oak i ets in voor da t
handel t ove;r do 1oosdre cht"en . Nu moot. u niot zcggen: gunst dat, ka n ik niet.,
of wolke smoos u ook maar:' v e rzinnen wil om hot niet to doe n . Gewoan eens eon
pen of potlood pakkon en zo m8ar beginnen mot wat u zo t e bi.nnen schiet ov o :..~
bjjvoorbecld uw j ougd . Waar en in wlk huis u heeft gowoond,

- 2 -
di e nstt~d i s oak wel wat tte v ertellen: wna r u h eeft g odi ond en hoe do t door
t oeging.
1f.Jj ziG it , or zijn ondo.rwe rp en g onoeg waa r u over zoudt kunnon schrijven, a l t .ons
die u op zoudt kunnon schrijvon . '#eot u wanneer or oak v e rha l e n loskome n ? Als
u mo t vriendon of vriondinnon bij e lkonr zit. U woct wo L , z o l okke r kle sse be sse
en sterke v orhGl e n v crt ollen . Nlet een opschrijvon on nict . v orgot en . Er is oltijd
we l i omnnd, di e h ot da n , a l is h ot in t ol egr omstijl, op k nn schrijven .
Donkt u niot dn t h otgeen u weot- nie t inte r e ssant knn zjjn. Hot door u v ert e l d e
of h ot door u opgoschreven e za l op zijn minst n nrdig zjjn voor uw kinde r en of
kleinkindor en . Hoeft u di e niet, da n is h ot zond8r me er intor ossant voor be l a ng ­
stellendon in d e g e schiodonis va n streak of dorp .
U woot nie t t e b cginnon? U ziot . o:r t egen op? Nu , do t is goon probloem. Wij
von d o Historischo Kring willon u we l opw eg h elpen. Wij VJillcn olle s d oen om uw
geschi e d enis op t o schrjjven en t e bewar en . Nu mo at u niot dcnkon, do t wij v erleg
en zitt en om schondoaltj c s , of dot wij ons willen v erdi cpen in nlle mogelijke
f dmilieprbblome n on door op welko wijz e da n o ak, ni ou ws g i .orig n 2Ct r zijn . Ge -
locft u dc t nie t , wo nt: dot is prnktisch ovor o l h ot z elfdo . 'ivot do t bot-reft is
or moc: r woinig niouws .
U s chacmt zich v oor i omand in d e fo milie? Nu , don is h a t , mnor g oe d dot~ u niot
wGe t hoc u w f omilio t weohonderd j oar g e l od en wa s; want. da n z ou u wac.rschijnlijk
g o on l ov en h o bbon . Hot wnr eri vroog e r o ok g eon lioverdj o s hoor! En zogt u niot :
bij ans in d o fomilie ' goot alle s volgens d ~ r egels. De s t o be t e r , moar ols u
.wo t v ordor g r aoft in d e f nmiliegeschie d o!).iS, drm .. bl ijkt h ot we l. oens onders t e
zijn . r{lcn r doorom nie t g etrciurd . Ee n mens bl ijft manr c on mens , hocr! Me t , al. zijn
h Gbbe lijk- on onhe bbolijkhe d on. Eon i o d or d oet zijn b est op zijn manie r e n h op elijk
doon wij h ot da n eon bee:tj e good .
· Go e d dus , go on book schrijven , rnoar wc l opschrtjv on wot u woo_t von f omilie ,
s treek, dorp of omg oving . In ons volgcndo b ook in d o Hi s t orische Ro ck s will.en
w.ij wn t opschrjjvon ove r dorpsvorhnl en en olles wat doD rmoo s a menhnng t . Misschi.en
zi t uw v erhnnl wol eon ondorworp do t v oor ons bookj o vGn be l ong_ knn zijn.
Nu n og i ots , Hij of zij, di e d o moost: or i ginolo v e rha l e n kon vort ellen ov e r
11
h e t l av on in Loos dr ocht , wordt'_ bev orderd t ot Groot dorpsvert olle.r'' .
Doen hoor , nie t w~ chn e n! Pn k p npie r on p o tl oo ~ on begin t o sch r ijv on . Of u
h ot r ocht doo·t: of kroD , go oft nic t . Als u mn2 r · b ogint . -En g ol ooft u on s , u
krijgt or ol schrj.jv on do z elf plozie r in .
S. P.
Vo:r-ga dering .
Wij komon op woensdng 12 mnort weer bijeen in do brnndwec rka z e rne . De h eor
X. von Wolde rvoon , die moer dan 4.Q j ~:w r gemeente - s ocrot a ris wn s, za l ons dan
cllorloi wod e r woc. rdigh e d on vort ellen ove r h et , r e cont e v crlod cn v o.n Loosdrocht:.
I emnnd a?i •:ms l ootst: 11 jullio pro t en n ~l een maar ov e r dodon 11 , misschie n h or en
vtij nu i ots ov e r- l ov endon . Hot bolooft: in i e d or g e v nl oen b ooi.onde ov ond t~ e
;ve r den e n d e _ h e or v c:n Wnldervoon k ennende , go1w v on wij , do t e r o ok i ot s t G l o chcn
z:::t l zijn.
Ons p r ogr nmmo. ziot e r enigszins nndcrs uit don nnders . Juist om onze l e d e n
di e dondordogsa v onds etltijd beze t zijn in 'd o g e l og enhoid t o stolle n or ook eons
bij t:e zijn , h e bben wij d o bijo enkomst op woonsdog georgonise erd . Ee n mooilijke
Ct v ond in v o ::-bnnd me t hot 11 bruino monste r" , d Ct t - don nogal cens i o d or een non d e
t v wil klu~st o r e n . Vlij prikt en T2 mocrit, I!!0 3 Jr ••• da n i s h e t . bidst ond v oor hot
gewos . De brnndwocrko z e rne is op i e d or e b nd. e r e avond -b oz et , dus uitwijkmog elijkheid
wn s e r ni ot . Vle vonde n d e v olgonde oploss ing £

- 3 -
De zocl goat open om 2.0 .1 5 · u. WLe wil., komt. om ondorli ng v~n gednchten t.e
wisselen. Om 20. 45 u verwnchten w~ de nenscn, die do korkdlcnston hebben
b~gewoond. U~ ontvcngcn hen met een kopj e koffie . Intussen knn d e voor~ i tto r
de nodigc mededelingon doen . Om ongevoe:r 9. uur znl i e.dcrocn wcl nonwozlg
z~n en kcm do sproker bcginno_n me t z~n ccuseric . Er koot dus goon pnuze ,
die hebben we t evoron nl gohad ~
. G. iVI-vA.
Lidmontschcp ,
w~ hobben op de jnnrvcrgsdering besloton eon gczinslidmnctschnp in to
stollen. Eon echtpcnr met inwonononde (niet zolfstcndige) kindor

- 4 -
slecht, weer kan de rondwandeling worden vervaJTIJgen door een bezoek aan een
kerk of ander gebouw . Misschien wel het Sit Pieters en Bloklands Gasthuics:,
vmar een fraaie regentenkamer ·te bezicht~gen is . Voor degenen , die slechit
·tter been z:ijn en de rondwa.ndeling b.ezwaarl :ijk vinden, kan ook wel iets aardi.gs .
worden bedacht .
_
Nu z:ijn er t1:vee mogel:ijkheden voo-r deze excursie . We kunnen zeggen: verzamelen
op een bepaald t:ijdsti p op het parkeerterrein aan de Laan van Eikenro.de .
We gaan dan met zo veel auto's als nodig is tezamen naar Amersfoort enzoeken
daa:r z&1f onze we·g . Hat is natuurl:ijk ook mogel:ijk om van te voren met een groep
af te spreken en dan prober-en in Amersfoort een begeleide.r te vinden, die ona
i.ets kan vertellen. Maar dan moet. echt van to voren vast staan met hoeveel
Mensen we denkon te komen .
Laait uw gedachten er eons over gacJ..n en vertel ons op 1'2 maart waarnaar uw
voorkeur uitgaat . ·
Zoals w:ij op de jaarvergadering reeds meedee:lden he.eft de heer J . H. v . d .
\\' eyderr z:ijn bestuursfunctie moeten neer leggen wegens drukke workzaamheden. Er
uoet dus weer een zevende bestuurslid ~Iorden_ gekozen. W:ij z:ijn er erg gelukkig
m2e dat mevrouw H. S . Vastenburg- Heuckeroth z.ich bereid hee.ft vorklaa:r·d :hn ons
bestuur zi tting t ;e nomen . ·
Wilt u nog andere kandidaten voordragen dan kan dit tot 11 maar-it a . s . b:ij
~:e t secreta:.~iaat (tel. 02.158- 37 42. ). ·
Uit het dagboek van Jac0b Pas (III)
Later in het jaar 1"'740. doet Jacob Pas een voordelig handeltje in knollen:
' 1 eene '!I:ijmen Jansen de Bree : woono.chtig in NiE;uw-Loosdrecht; had dat jaar-
2 stukken knollen vro.eg .gezaait : op land daar h:ijdat jaar geo,n ko.ren . op had :
en die kocht ik van hem voor: 75 guldens . eons geldt: mis dat hij zo moest plukken
sn:ijdcm en lever-en, en olzoo and8ren baerert geen knolLen hadden waren z:ij vee1L
geldt; waardit: ik meen zoo ik het wel onthouden heefit, dat; uit _ dat landt kwamen
2118 mudde : en ik vorkocht. dc:mrof aan ecnen (;;err-it van dor Hoiden 4.Q en een half
mud voor 42 stui vers heir; mudde . zoodo.t die 40. en ec:m half mud beliepen 85 gulden
i ' stuivor on dus 1'0. gulden 11 stui ver me. or a1s. ik voor- ol de knoll.o n moest goven 11
Do rest vcrkocht h:ij voor c i rca 6 .gulde n 't mud , zodot doze knollen hem ueen
a a rdig stui vertje geldts" hebben opgeleverd .
Het. j acr l74 l' begint; slecht. : nin den moond J onuari he eft de Heeren ons
land WGdcr bezochit met ze

- 5 -
De levensmiddclon worden in Maort goedkoper on ''hot hooi ••• vloog ook
zeer schiel:ijk cf 11 : de pr:ijs ging met, 5,0 % oml2ag!
Het volgonde stu·kj e over de pr:ijzen in 1141' is v_oor de agrElriers t.n ons
dorp misschien wel interessnnt . Hier (m d~o.r
mag wel eon nulletje. ann de
pr:ijzcn worden toegevoogd_ om d e hui.digo te krijgen! - -
nmoor de melkkoci_en woren zeer duur 2lsook de pacrden: alsook de vaarzo.:bkooien
een _ _bra von ko'o goldt. 70 a 80 gulden ja tot 1;00 gulden toe nadot z:ij
wo.ren: Bater en Kaas wo.s ook nog he e l duur: do witte bator nog 1 stuivers
eon pond zoetomolkso ko.as no,g 4 o 5 stuivors hot pond zoodot all.es nog duur
wGs: In de mo.o:ndt September he e.fit wodsr een oproor in verschci.dene st:eden
geweest wagons de duurte v o.n do bomrter: ols met no.men Rotterdam: Delft:
Goudo. : ' on Loidon: wont do menschen _ gcwen mnlkcmdo 36 n 38- gulden voor een.
vierendoal boater: en zoudon n:og duurdor goloopcn hobben mnnr de hee.ron von
die st:eden. zetten de mGrkt dat: de bater ni.et duurder dnn 32 gulden mocht
wo:rdon verkocht~ : Di t de den de he oren von Amsterdnm ook: de ortnppelon zottc
z e ook zoodnt de Leidse mandit: niet duurder, dan 19 stuivers mocht worden
vcrkocht : -en do Amstord2mscho ton niet duurden dcm 3 gulden en Hi stuivers:
mo.nr h ot v ott e vleosch w.:ts ook heel duur: zoodat. de gemoono tnDn danr ni.et
z oer kondcn w:mkomen: wnnt c8n koct;je vnn 500 pond n 600 pond gold 80, n. 90
jc roo, guldc n c dnt zjj v e t wetrcn : omtl!'ent. oldcrhciligen was do rog nog 6 0. 7,
guld.ens 1 t muddc de bookw:ijt 4~ n 5 gulden hot mudden: Jongen zoote melkskc::c :;
nog 3 stui vcrs hot pond d·e. hoter nag 7r stui.vers 1 t pond hot vierondeel 28 b_
}0 gulden: do.bo.eren dors~on: pas temark komon vnn 1 t -Gomeene volk zoo
gingen z:ij en ~ mnnr do Heeren hecfit ons o8n zecr mooi. nGjoo.r .g_egeven want de
koojjon liopcn tot digt o.cn Ke:lSti.t:ijdt in 't lnnd: zoo.det in di.t nnjacnr nag
overvloed vcm Bo.tcr wo.s : macr bleef d~ t j car ui.t op z:ijn pr:ijs : mc ec :Jt het
karen, gracru bogint in dit ncjacr mooi toznkken: en nlzoo is dit Jnnr geeindigt~
.
Eon viorendeul is hot vi.erde deeL; in hot 'blovonst2.cnde : hot vierde deeL
v nn eon ton .( 16.0 kgJ bater. 4Q kg of 80 pond kostte 32 guLdon en ocn pond
dus a siiuivers of 40 con-k . 1logenwoordig circe. f 3 , 50, wccrb:ij we het verschL
tussen het Amstordcmse pond ( 4.9A gram) en ons pond (500 gram.) monr VEJrws nr ~ ·
lozen.
Jj . F . C. Schliinme
Een. r ei slust.ig chi.rurgijn.
-----~----~--~----------------
Hot. wcs op 2.0 fobruc,ri 1'7?2, dnit J,o.co.bus Joso..E_hus Dom:hni., eon huis met.
hofstedo kochir: te Oud-Loosdrecht', nfkomstig vnn Jan Rei.erso Broeren. J.2cobus
wc:s tocn pns toru;g v nn eon vmi z:ijn velo rcizen ntto. r oost en zui.d . H:ij vond
het nu wel wcllctj os , t _omeer don r z:ijn vrouw en vri.endon hem h E1 ddEm goc_dvi.­
setnrd nw mo.c:r eons con banntj o .

.,. (j)_ -
zijn wij nog niet helemaal achter. In al deze veronderstellingen zit toch echter
een kern -van waarhei-d . Veel waren chirurgijns
Veel waren chirrugijns verenigd in een gilde o Niet op het platteland, maar
zeer zeker in de steden . Ret chirrurgijrisgilde in Bolsward werd opgericht met
de reden ndat oock daedeur ut, deser stadt· souden gekeert worden alle vree:mde.
quaksalvers , lantloopers ende andere bedreygers die onze burgery met ~teren,
salve ende andere compositien op geen natuurlycke reden gefondeert sijnde bedrieg~:m,
haar gesontheyt krencken , derhalve rioodwendich is om daerinne voor te
sj_en • 0. 11 U ziet., de bevolking mocht ni,et bedrogen worden en daartegen moe st.
zij worderi besch!e'rmd . Vandaar een gilde, met alles wat er uerder aan vast zat .
En toch oo• • ?
Het g'ilderegelemenit zat goed in elkaar, Er kon geeih speld tussen , mits er
maar gecm geld werd geboden , ~nt dan veranderde de si tU:atie o Wilde de een of
ander·e kwakzal ver t och graag in de stad zijn produkten verkoepen, dan kon hij
toestemming krijgen als hij maar betaalde en een flinl£ bedrag in de kas van heir
gil de st opte . Als di t gebeurd was, kon de man rustig zijn gang gaan om de mensheid
flink bij de neus te nemen~ Wa:mt. da'noO:k prompt gebeurde. U ziet., ook hier
deed geld wonderen. ·
Ir1 de 16e - 18e eeuw kende men drie groepen van li-eden, dio de geneeskundewel
of niet op de ' juisto wijze u i toefenden. Er bestond een groep van chirurgij:ns
ecndaarnaast, soms ook wol aJ_s gildeleden, de akademisch gevormde med . doctores .
Een andere groep best Ohd uit steen- en b:ceuksnijd8rS en de occul ti-sten , welke in
. do gildebrieven veolal werdon aangeduid met de titel Nleester. Als derde groep.
noemen we de kwakzal'vcrs , oli-e._, en zalfverkopers. De e:ne grocp liJ)p wel eens in
de ande~e over, maar daar werd niet za nauw naar gekokcn . Hclemaal niet op het
platteland. De stedeling kon, indian h5j ziok was , zich wenden tot eon chirurgijn
en als hij v~cl geld had, tot eon mid . do~tor . De plat~olander echter was veelal
uitsluitend aangewezon op een kwakzalvor, of raadgbVihgon van vrioridon en
konnissen , dei meenden iets van gonecskunde af te wotan . Do volksgene e skunde
v1as stork in zwang . ,
Er warcn verschillen tussen chirurg:ijns en mod. doct orcs . Chrr·urgijns mochten
opereren, maar echter geen zwar·e operaties, want daar war(:m spocialiston voor
in de vorm van de steen- en breuksnijders . Een mod . doctor oporeerde niot . Hij
mocht ook gecn wonddranken uitschr~ven, want dit bchoorde thuis to~ do taak van
de chirurgijns . Enfip.,. zo waren r;r nog al wat verschillcn tussen de verschillcndc
groopen van geneoskundigon.
Loverde hc~t baantj e van chirurg niet vecl op, dan mocht hjj ook de baard
scheren. Ve clal zi·on we dat ocn chir·u.'rg bij aanst.clling, ook de schearwinkel van
zijn voorganger overneemt .
Loosdrocht was dL1S gozegond met een shirurgij:h en dat was gecn geringcL zaak .
Niet, dat men niot naar de kwakzalver liep . Ja, vcronderstcl! Die lieden waren
moestal goad van de tongriom gesnedan en wi~ten hun waren wel te verkopen. En
zij kondon toch viol cens gelijk hebben. Acb, :wat. zullcm wij dit onze voorouders
kwaljJk nomen . Is het nu zovecl andc:rs? De t'kruidendoktorn ligt ons nog vors in
het gcheugon . En de docent- verpleegkundi ge kon zondc.r diploma ' s ook vier jaar
ongcstoord zijn verhalen opdissen aan leerling- verpleegsters , zonder dat iemand
maar argwaan koestorde . Wij zijn dus ook nu nog goodgolovige liedcn.
Goed dus , onze chirrugijn Jacobus Josephus Domini_ was dus aangcsteld en onze
brave Loosdrechtsrs konden dus weer eens tevreden---;-ijn. Do ambachtsvrouwe had
do zaak wee~ voor olkaar gebracht en men kon rustig gaan slapon . Jacobus nu,
was een Vlaming of wel een Zuid-nederlander, geboren in Antwcrpen . Hij voelde
veel voor hr:;t vak chirrugijn~
maar wilde toch Q.ok wel eons iets van de wereld
zion, alvorens alndrot te worden. Nog afgezien van de leerschool doi hij oerst
riloest doorlopon voor hjj zich volloord Me e ster konEioemen . Hij dio iets wilde zien
van do wercld , kon hot b,cste aanmonst.eron op ecn van de. scll8p8n van do v.o.c.
(de Vorenigde 0 0
st:indische Compagni.e) . Er gingen veel koopvaordijschepen naar de
oost- en or was altijd wol porsoneel nodig . Hij monsterdo aon op hot schip "Dr0
Endracht 11 , dat zou .ofv.:~ron mwr Batavia . Op di t schip zou hij dicmst do~n als.
Jo moester chirurgijn. Hot schip kwam good in Bata'via aan. Jacob vond hot kennehjk
zo voorstroffclijlr in · do oost, dat, hij metoGn voor tweo joar vertr·ok naiJr

- 1 -
Nogopat:nnm aan de oostkust van Ceylon. H:ij 'Nord danr ondermoester ir1 hot
hospitaal. Ncgapatnam wos eon nedcrzet,ting v::m de VOC. Omstrecks hot. jaar
1764, hnd Jacobus hot daor we l gezi~cn on repatrieorde als 2e mecoste:Ji'
chirurg:ijn mot hot schi p n Oude:r Am steP naar hot vacL.;rland .
Aan de wal boviol hot hem bl:ijkbaar tach niet erg . Op zijn rei _s. naar en
van Indie had hij kennis gemaakt met Kaap de Goede. Ho~ . Ret l ook hem wel.
eon plc:wts om wat l anger to verto.even . Ret zGlfde jeax· zien w:ij hem met hot
schip 11 De Snolho:ijd~l vertrekken naDr de Kc:op . Op doze rois is h:ij aangost eld
als ondormeo;ster, mo.£1r h:ij doet dionst allis oppormoestor chilurg:ijn . Eon jaar
l ater, 1:9f65 , is h:ij in hot V8derland terug . Maar h:ij bl:ijft or niet l ang-.
Opnieuw vertrekt h:ij. Van dez€; reis kecrt hi~ torug met het commandeursschip
11
Kroncnburg". In 1767 vertrekt h:ij weer met hot schip ~~'Volsen.1 1 naar Ceylon.
Bl:ijkbnar· kon h:ij z:ijn eerste standplaat,s niot vorgetcn .
H:ij overlooft nl z:ijn reizen. Welke £1vont,uren hi] moct h cbben beloefd
vertel t de goschi edcnis niet, ma2r in ied.or· goval i s h:ij weer nonr hui s
gevoren met hot compagnieschip 11 Aschat 11 • In 177Q i s h:ij weer op vadorlandse
bodom . Onze zecvnrende chirurg:ijn mo,et dan ::~1 huel w2t genecskundi ge orvaring
gebben opgedmm. Wij will.en hopen dnt zijn konnis on kundc tot hcil hebben
gediend v2n de toenmolige Loo.sdrechtse bovolking.
s. Pos
litoratuur :
Archief Mijndon, nr 182 , Rijksarchi_ef Utrecht
T:ijdschr:ijft 11 De Vr:ije Friesn , deel 31 ' o.n 40.
Berichtcn uit hGt dogblad de 11 Gooi.- en Eemlandor 11 van 190.0 - 1912 .
9 • 1 • 00.
17 . 2 .oo
7 . 7 . 00
4 . 1 . 02
Jan Ronnor, do schoenrnokcr is overloden , op 67- jarige l eegt:ijd . H:ij
wns eon bescheiden man, di.e voor do nrmen b:ijno voor nicts we.rkt.e .
H:ij gaf brood aan 2rme weduwon . ·
Vraag ~ wnar woonde d.eze :Ehoenmokcr ? Wie hecft hem nog gekend ?
Bcst2at er nog ecn fo.to v2n hem ?
Op do Bloklnon wordt de laatste turfschuur 2fgebrokcn. Ac:m de
Vecnd:ijk stondcn nog zo 'n 34 schuron, moor dan t;enoeg voor de
t urven d.i.c werden gestoken.
Vrnog : weet iemand hior nog i ets van ? Bestaan ~ nog fotots van
turfschuron ?
Acmbostced word h ot l ot;[:on von een klinkorbesh'Gting vc:ma f de
Belvedere tot aon do IVIol.cnmoont . Hot wcr·k word g,:~;und o£1n G. de
Gooier v 5or f 10. 697 , 25.
Vracg : wa2 r stond hot hui .s De Bolvedoro on wi c woonde dear ?
Tweo ommh.bussen rijdcn vannf de kork in Oud Loosdr·ccht on de kerk
in Nicuw Loosdrecht na2.r Utrecht . Eigonear : G. B. Bei.ermans . Doze
busscn zullen op de zelfde uren r:ijdon co ls dio von 'Rjjmen d:e Bree en
Pieter Dalman . Pr:ijzen v.:mof Oud Loosdrocht f 0 , 40 en vanni' N.J:..euw
Loosd r ocht j 0 , 30.. De bus van Boicrm2ns is vvoor gest 2.akt op· 1 . 5 . 02
VroC\g : weot i omand over deze bu.sdionstcn nog iots to vertellen ?
Z:ijn o r mogel:ijk nog foto.'s ?

- B
2 . 8 . 02
9 . 8 . 02
Hot prochtit;e ijzeren hek van de buit.enpl2c;ts v o n do h oer v . d . Pol is
h orstold .
Vrnog : Z~n hior nog foto's v a n ?
Door d o Loosdrocht s o smid 1N •. K-. 2.nkonborg is eo.n mode l g emaekt vo n de.
N-H. k ork t o Oud- Loosdre ch"E op ongev eor 1/ 1100 van de wa r e g rootte, v c:n
gegotcm ~z e r . Hot mode l is voorzi.on v o n c on u.u.rwork "da t ochter h e t.­
z elfde gebrok veiltoont ols onze k e rkklok , wa nt d oz e stcot a l bijnn h e t
geh e l o j o.c r stil op kwart. ove r . z e v on, h ot gouft de t 1jd ni e t a

- ~ -
v
Nog eon vro.c.g : voor ongovoer 1920 wo.s or con schilloboer, di.e schillen op
hooldo mot con hondelmr . Hij h od v eel a l oon bl2uwo boozoroen o.cn e n men noer1dG
h em
11
gokke Hoin 11 • Wie wr-. s d oze H.ein en kwom hij uit Loosdr·ochii ?
rVillen zij die op oni gerl ei. wijze i ets r.:1oor woton over bovon ~- tnt:mdo berichton,
zich met ondorgotekondc in vorbinding stollen ? Eon koo.rtje of een
t elofoont-j e en hij komt even bij u longs .
Y!io hocft- or nog odvertenti.os , betrokking hc;bbondo op doop , huwolijk en
ovorlijdcm vnn Loosdrochtse fooilies . rii o bozit or nog oude koopaktes van
boorderjjen en/of huizon? \7ij zouden doze e;ccrne kopieren.
Zij dj_o voorworpon von welko oord dnn oak, willen nfstaon of in bru:Lklecn
gcvon voor con te von10n kolloktie voor hot in do to.e koDst op t e richton
strookmusoum, willon die ons hicrover borichton ? Voor oll o r wat u ons
moc:;o lij~ hctzij in bruikleon, h otzij in oigcndom zoudt willcn cfstccn, ontvcngt
u van ons eon ondertckcnde overeonko r~1 st in duplo .• Hot origineol is bestemd
voor do gover on hot dupliknct wordt opgcborgon in do o.dmini st1r:ati.e . De.
ondortokoning geschoodt naoon~ de Historischc Kring door do voorzitter en
do sckre:toris on wordt modo - ondortokent door hot hoofd vEm hot dokumont Dtienrchi
ef. Dozo lactste funktionaris is gehouden hot ontvo.ngen voorwerp in t o
schrijvon in eon do2rtoo OC\n to houdon register.
l\:locht u dus i cts wotcn te vertollcn, oocht u op

- 10 -
von de tol geschildord en dot als dank r:ongebodon ac:n Frcscn.
Toon Malis v . d . Akkor on z~n vrouw oudcr worden, kwc:mon ook do gobrekcn .
Z:ijn vrouw kreeg eon horsenbloedint;, wacrdoor z:ij niet ueor kon _Jtopon . Niet erg
l:mg doorm1 ove:rlecd z~ . Mol is gint; bij z.ijn zoon Hondri~ in Hil vers.u.m wonen.
Do tol kreog eon nieuwG tolbcws (1923), dot wc:s A. T:ijl. De tol word bij di.e
~ c l ogenhe id ongovoor 50 meter in 'do richting v~n de dri esprong v erpl ootst .
Melisl huis, do grond o.cn de Blokkeloan en andere bczittingon worden verkocht .
Het l o.c:tst.o j o,'"'.r vc:n z~ l even is Melis bij ·zijn dochter in gc.c:n wonen, oodct
zijn zoon verhuisde nac:r Amstelveon.
Ondnnks zijn handicap hecft Malis van don Akker zich con wn ~ rdevol bostaan
opgobouwd. Vole dingon l oerde h:ij zich orn : h:ij kon tiucwr:on, t1Di:i .cn, wi oden,
zocien en paton; h:ij kon met z:ijn oond schr!jvon. 1\iir~nr l c:ten we niet vergetcm dot
zijn vrouw hem bijzondar hoeft geholpen. Hot wn s hc:c:r idoc:c l ou voor hoo.r man en
hoar ge.zi.n i .ots t o bctokonen. En zo wo.r en beidon vricmdel:ijko on goode menson.
H. ·· v . d. Akko r
Hot wear in Loosdrocht in do 18de e~uw .
B:ij het ui ttypen von do kop:ij voor di t nummor van HK _ hield ik op doze blC1.dz:ijde
eni ge ruimto over. Dit geoft m:ij gelegcnheid i ots te vertellen over het
weer vroeger. De goschioclenis von het weer is do l o C' tsto tijd nog2l i.n het
ni em"'s . Niot l c:ng geloclon mookto Nige.l Colder ophef Det z:ijn tv progr::-~mr::1a over
dtJ weo:rmnchineri e . Iln dnt tv progrc:mt!l£1' en z:ijn boek (Do \Jcor~nnchinerio , ui t g .
Bosch & Keuning , Bo~:rn) l egt fuj uit hoe ons weor: ontstnc:t en hoe hot weer in
do loop der t:ijd knn verondoren. 'Xnt, gedotai.lleerdnr en w ctenschoppelijke-r is
11
hot boek van ED::'lcnuel lo Roy Ladu rie~ : 'iimes of fo2st , . times of famine; n
history of clir:.1ate since the yenr 11000n uit 1971 . V!n lezon daarin voel gegevens
over het weer van vroegor.
In hot boek wordt hot j ~nr 1740 niet met nooo ~onoe~d , maar uit de tabellen
bl:ijkt we l dat het con niet zotn best jadr was . Als l oz0rs van HK woten we dat
1740 een b:ijzondor koudo winter en voorjacr hod . Jo.cob Pos hooft ons hior uitvoerig
over ingelicht .• In do 18de eeuw z:ijn e r dri o koudo pori.odos geweest. :
1711-1711, 1739-1752 on 1765-1777 . J acob Pos l oofdo dus juist ten t~do von de
tweodo koudo periodc. Dat het in die pEJriilodes niot konstont slecht weer was ,
hob bon we kunnen l ezon in di t numr.10r vo.n HK , wac rin JC\cob Pos (via do heer
Schlimmc) ons vertcldo dot hot najaar van 1741 noG zo ~o6d was , - dat het vee
tot Kerst in de wei leon bi:ijven. Het gnat e chtur om het algooeno bocld .
Toen ds de Mol in Loosdrccht kw ar:1 (1753) wcs er juist con koudc poriode afgelopen
on kendo ons l o.nd no l ange t:ijd weer een wcroe drogo zomer. Nc 1765
kwo.o 'er weer ocn poriodc von koudo, nntte zoEJors . Do c:;rnanoogsten haddon gier
onder to lijden. Voorol l770 wos eon slecht j ao.r , b:ijnc net zo slocht ol.s 1740 .
Het jaor 1777, wo i~ rin Alida Cla r a trouwde , h2d oen koudo zomer. Hoewel Alide
Clore midden in do zorner trouwdo., he e.ft. de f aDilio wor:rsch:ijnl:ijk niot tot
's ;:;vonds l aot in de tuin fe esi;; kunnen vi.cren. Do ovonclcn zull.en kil geweC;st
z:ijn . No 1777 wordt hot weer beduidend bator. Vo orc:l de jnren 1779-1781 waren
erg worm . Helaas gnat het mooie weer gepaPrd not toonemondo finonciolo zorg
von de proseleinf2brick en toenenwnde togonslog in het hui.sgozin vo.n ds de Mol.
~ o do mooio zooer Van 1780 storft movr. de Mol in oktobor. Na do b:ijzonder mooio
zomer va n 1781, kvvcm do vool koelere en natte, zomer vcm 1782 . In november van
di t jc8r storft. ds de Mol. Toen hij in Loosdrecht kvvc~:1, wo..s het mooi 'Near. Z.ijn
vrouw on hij zullen gcnoten hob ben vnn de werr:Je zomeriJvondon in de tuin van de.·
nieuw ingorichto postorie, ui tkijkend op do plasson. Nc eon l evan vol teleurstellingen,
vcrliot ds da Mol hot dorp en doze werold no con koudc , natte zomer.
Zo symbolisoerde het wear zijn innerljjke gcvoel.
Peter van Mensch

H I S T 0 R I S C H E
K R I N G E L T J E S
Kontaktblad van de
HISTORISCHE KRING -
LOOSDRE CHT
nu~~er~ 7 - mei 1975
===========================================================:===============
~lEDEDELWGE i~
De redaktie van ons blad is uitgebreid met
mej. C. van Schaik, 6oomberglaan 7 Hilversum. Zij zal een groat deel van
het werk voor haar rekening nemen,_ tot grate vreugde van de beide andere
redaktie-leden, l'levrouw G. l•l3rx en de heer P. van Mensch. ·
Heeft u kopy? U wordt door alle drie de redaktie-leden mef ' open armen
ontvangen.
Onz~ eerstvolgende Kringel verschijnt eind augustus-begin september.
Het bestuur is versterkt met Mevrouw H.S.Vastenburg-Heuckeroth.
Zij zal zich in het komende seizoen voornamelijk
belasten met het organiseren van onze gezellige avonden.
We menen in haar sen zeer aktief bestuurslid te mogen begroeten.
Zoals u_

DE EX CURS IE i\1 A I~R MlER S FQ_ORT
Nevr ouw Marx en de heer Pas zijn naar de keienstad
getrokken om zich te orienteren . We hadden met u afgesproken dat het
uitstapje zou plaatsvinden op zaterdag 24 mei. Op die dag is het echter
'museum- dag ' en kan de beheerster van Flehite ons niet rondleiden .
Wel op 17 of 31 mei . Bet i~ echter de vraag of degenen~ die · zich voor de
excursie opgaven, op een andere datum oak kunnen. Verder bleek, dat ~e
niot kosteloos kunnen worden rondgeleid door Amersfoort; dit gaat n . l.
uit van de VVV en kost f 3,- per persoon.
Wij hadden gedacht, dat iemand van de historische kring_ in Amersfoort onze
gastheer zou kunnen zijn en wij later de Amersfoorters eens irn1 Loosdrocht
zouden kunn~n rondleiden. Maar rondleiders blijken in Amersfoort z0er dun
g e z a a i d t e z i j n :.
We hebben berekend, dat het uitstapje dan gauw op f 7 , 50 zal komen.(rondleiding
f 3,-, Flehite f 2, - , kopjG koffie f l, 25,-, bijdrage in vervoerskosten
f l , 25,-). Natuurlijk nag niet veel voor een uitstapje, maar voor
enkelen van u misschien tach een bezw aar. We wilden daarom eerst nag eens
met u overleggen : ~oor we een beslissing nemen. Maar wat in het vat zit verzuurt
niet. Misschien heeft u nog andere en betere suggesties. Een excursie
naar kastoel _ Nij~nrode is ons al voorgesteld. Denkt u eens met ons mee?
Het bestuur
~ ISSINGEN EN VERGISSINGEN UV ~ R DE NOUTWEG
Bij de Rading treffen ze elkaar(bijna), de
~ilversumse Noodweg en de Loosdrechtse Nootweg. Het Hilversumse naambordje
ziet er wat stoffiger uit dan dat van Loosdrecht. Het. duidt dan ook een
we g a an , die tu s sen velden en bo ssen door 1 oo pt. i·l aar di t ken me rk is nie t
datgene wat de argeloze passant het meest intrigeert . Het is het verschil
tussen de - d en de - t, die telkens weer vrage~ oproept .
Wie heeft er bij de schrijfwijze g e lijk~ Radiostad of ~lassendorp?
Nieuwkomers denken nag we~eens, d~t de Loosdrechters zich vroeger in de
spelling hebben ve rgist en van de nood e en noot maakten. De eerste gedac~ ­
t e die bij iemand opkomt is meestal , dat hier 'vluchtweg' wordt bedoeld,
ee n weg, die in geval van nood werd gobruikt om aan een vijand te ontkomen.
De werkelijkhoid is veel vriendelijkor. ·
Eon noottweg of GJotweg is een pad, dat vro·e ge r ov e r andermans grondgebied
liep, maar d~t mocht worden gebruikt om ~ee of de opbrengst van eigen land
te v e rvoeren . De benaming is dus verwant met 'genioten' , iemand had er hot
geNOT van. Het was dus een soort overpad.
De hoB~ Voogsg eerd , die ook wel een e n andor van de geschiedonis afwist ,
ve rtolde mij eens, dat not ook most betekende. Umdat een pad waarov e r vee
werd vervoerd, geplaveid werd me t koeie- vlaaien zou het de naam ' Notweg'
he bben gekregen. Late r ging de bete ke nis ve rloren en dacht iedere en dat
ho t met nood(gevaar) te maken had .
Wij geloven vast, dat oak he t Hilv e r~umse deel eon Notweg is gewoest.
Dus is Loosdr oc h t di chter bij de we rkelijkheid me t zijn schrijfwijze dan
Hilversum .
G . f'iarx

RECEI~SIE
De Europese Dibliotheek -Zaltbommel stuurm ons
een recensie over het in september j.l. verschenen boek'Johamnes de Mol',
die zij ontvingen van hst Nederlandse bibliotheek- en Lektuur Centrum.
Hier volgt de inhoud:
JDI-ws;NES de f'·lol; predikant-fabrikant uit de lBe eeuw; onder red. van
F.Brand, J. Daams , G.f·iarx-van Ankum e.a. Zaltbommel, Europese Bibliotheek,
1974. 104 blz., afbn.(Historische reeks Loosdrecht; no 1).
Bevat literatuuropgaven.
utre-938(katalogusnr.~ waaronder u het in de bibliotheken kunt
vinden-red.).
Beschrijving van het leven van een moedige dominae, die de productie
van het(nadien zo gewaardeerde)Loosdrechts porsoloin opzetto om de
werklozen weer aan arbeid te helpen; hij ging er echter zelf aan ten
grande on verloor zijn kapitaal. Tevens wordt een beeld gegeven van
de ingewikkolde fabr.icago en van gewoonten uit de 18e eeuw. fiat
boekje is zeor verzorgd uitgegeven; uit de inhoud sprbBkt hat enthoLJ· ·
siasme waarmee or aan geworkt is. Verschillende medewerkers schrever
oe~ hoofdstuk, desondanks vormt het een goed geheul, dat prettig
leesbaar on informatief is.
E.Dirkzwagor-Renko.
E Ef~_£1 0Ei1R U t.: iH E GE SC:H I C:DEI'I.L~,
De klok in de toron van de Horvor-m:d-e Kerk in Oud-Loosdrecht.
E~n van onze leden is geinteresseerd in de klokkon
van Oud-Loosdrocht, die in 1673 door de Franse troepen worden gestolen
on bij hun vlucht of in de Vuntusplas warden gegooid, of worden begraven~
langs het zogenaamde Franse pad. Vormoedolijk kwam 66n van de klokken
in do plas terecht. Zij is nooit gevondon; waarschijnlijk ligt ze
diep weggezonken in het veen. Er zal ongetwijfeld wel oons naar zijn gozocht,
al was dit dan met primitieve middelen. Jaron geledon bleef het not
van oon visser aan uon groat obstakol vast zitton. Later ging hij naar de
plaats too, omdat hij dacht aan do verdwenon klok; maar hoe hij ook peurdo,
ho t obst o.!

De workolijkheid is ochter voel avontuurlijker. Hot was pastoor A.E.Rientjes,
in do dertiger jaren herder van do Rooms-katholioke parochlo ln l''laarssen ~ ·
die de waarhoid achterhaal~o.
Hij reisdo naar de Vendee en geholpon door eon Franso geschiedkundige kwam
~ij er achtor 9 dat de klok in 1674 als ooilogsbuit word meegonomen door
admi raal Cornelis Tromp 9 na eon 'bezoek ' aan de eilanden Noirmoutiers en
3olle Isle.
Wat had Tromp daar in Frankrijk to zoeken, hoe luidde zijn opracht? Precies
wcot men hot niot, maar o r ZlJn storko vormoodens dat de nodorlandso reger.ing
betrokkeri was bij eon samenzwering tegen de Franse koning. Eon stel
'oproerlingen wilden hun vorst wippen en natuurlijk zou hot de noderlanders
ook niot onwelgevallig zijn als dib lastige klant van de troon verdween.
Vandaar de interesse. Eon onderwijzor van Nodcrlandso afkomst, Van do Veude
gonaamd , fungeerde als kontaktpersoon tussen de robellen en de nodorlandse
regering. De samenzwering word ontdekt on de rebellon eon kopje kleinor
gemaakt. .
Voor Tromp was · ~I' niets moor te doon- E~ wordt beweerd(-Charles Sevin in
zijn standdaar,dwerk over de oorlogen t.t.v. Lodowijk XIV), dat de stad
Honflour in Normandi~ uitgeleverd had moeten wrirdon aan do Hollanders.
Dat grapje -ging_.dus niet door en Tro.mp zakte af naar zuid8lijkEr streken.
Hot E;iland Noirmouticrs .word tweemaa.l aangoda.an door f~edL;rlanders. Eerst
in januari. Z~ bloven or drio wekon on maokten or~ zoals in die tijden gebruikclijk
was, con ware bende van. De bovolking werd e8n schatting opgologd
van f 140.000. Na hot mislukken van de samenzuering kwam de vloot terug
op hot eil and om hot gold op to halon. De buvolking kon die som niot opbrongen,
daarom worden er zes gijzelaars meogonomen naar Holland. Gij de
oorlogsbuit waron ook zes bronzun klokkon. E8n daarvan,.l·laric-rinrlG is door
Tromp geschonkon (?) aan Oud-Loosdrocht, misschion tor compens~ti~ van de
3xomplaron dio con paar jaar tevoren _door de Fra~so~ waien goroofd. Eon an­
·JGro klok 9
Suzanne gEJnaamd, kwam toret5trt in Kortgone op Noord- beveland .
Do ze laatsto klok word in de oorlog van 40-45 door d~ Duitsors goroofd~
maar zo ovorloofde de oorlog en hangt nu weer in de torun van Kortgene.
Do gijzolaars, waaronder de prior van do abdij La Blanche , hebbon bijna
twoo jaar in Rqttordam gevangen gezoton. Toen eerst was do oorlogsschuld
door do bovolking- van Noirmoutiors botaald.
ir. Tina Katinegiote ·r~ die zich ook hooft boziggchoudon met de lotgevallen
''an de klokken~ doud nag u8n aardigrJ ontdokking. Volgor..., haar stamt hct
liodjo 'Aupr~s do ma blonde' uit die tijd. Het liudje vertolt van hut vorlangen
van eon. jongo vtouw naar haar man~ diu door de hollandors gevangon
uordt gehoudon.
'Zeg eons, lief moisjo , waar is jo man?
Hij is in Holland; de hollanders hebben hom to pakkon.
' Wat zou je or voor ovor hobben, liefje, om eon vriond
to hobben'?'
'Ik zou or Versailles, Parijs on St.Denis voor goven,
bovendion de torcns van do Notre Dame on do klokkotoron
van mijn dorr.'
Hot rofroin;
Aupres de ma blonde~ qu'il fait bon, fait bon.
(Wat is hut good bij mijn blondjs to slapen).
J e klok in do torcn van Uud-Loosdrecht heoft dus e on Jvarloden'.
G .l'larx

1
ER IS WEINIG NI~UWS ONU~R DE ZUN
Het is zo o-mstre.eks de.. veertigor jaren van de
achttiondo oe.uw en de levensomstandighodon waron weer eons niot bost.
De tijdon waron slecht on oon iedcr deed zijn best zo goed mogolijk in
levon te blijven. ~len moest alle mogolijko kronkelwegon bowandelen om
gocdkoop aan levensmiddclon te komen.
Loosdrocht lag in oen grensgebied on over de gruns was nog wel eens oon
koopje to h3lon.
In h o t ~ticht waron do levensmiddelon soms goedkopo r dan in Holland on
op de oen of andere maniur wildon do Loosdrochters daar wel van profiteren .
Vanzclfsprokond tot groat ongonocgcn van do ovorhoid, want men ontdook
daarbij do invoerrechten.
llaar wat wil men , als or bijna goon stuivors zijn? Er moet tach gcgeten
worden?
Er stand wcl straf op hct smokkolen en als jo gogrepen word, was hs t nist
zo best; in iodor ge.val was je jo spullen kwijt,
Dit ondcrvond de ~od, Gijzen in 1745. Hear man was gestorven en ZlJ un
haar kinderen moosten tach lovon. De inkomston waren zcer gering en
elke stuiver moost wel eon paar maal worden omgecraaid 1
alvorens doze
kon worden uitgegoven.
De roggebroden waron op on zij moust er op uit om dez~ to kopen. Bekend
was 1 dat do prijs in hot Sticht stukken lager was dan in Holland, in casu
1
Loosdrecht. Eon Kijk-Grijp 1 was or nag niet, maar wel oen bakker in Brou· ·
kclcrvoen, die de roggebroden bakte tegen eon lagero prijs dan die zij
moost bot~lon in Lodsdrocht. Zij pakte haar mand en ging de grens over
near Broukolorveon; kocht -o m voorlopig voldoonde to hebben- drio brc~sn
en ging woer terug naar huis. Zij ~oondo in do buurt van do kerk to
- r..,w ...
Niouw-Loosdrocht , maar het was tach nag een flink stuk lopen.
Voldaan kon de Wed. Gijzon torugzion op oen gesla~gde tocht. Helaas had
zij buiton do waard gerekond; op oen of andere wijze was men bij hot
gcrocht to weton gekomon dat zij braden in hct Sticht had gekocht on
prompt kwamon dan ook do dourwaardor on de gerochtsdionaar aan de dcur
om do zaak to ondcrzookcn.
De brodon worden govondcn on in boslag genomon. Zij zou or wol moor van
horon. Uio haar hoeft verraden vortelt de goschi~denis niot, maar zij was
zowol haar brodon als haar gold kwijt on dat was eon kwalijko zaak.
De ovorhoid was niut bepaald lankmoedig, maar tach zat dit geval de Baljuw
niot lckkcr; hij wist niLt wat hij er meo aan. moost, en speolde
doze zaok wijsolijk door naar do ambachtsheur om advies. In andere govallon
wist hij wel hoe te handolon en was hij or snol bij om eon boete
op to leggen. Tomeor daar eon godoelte van deze bootes oen ondurdool vormdcn
van zijn inkomon. Zcor waarschijnlijk was hom dit goval to gortig on
wildo hij do bovolking niot togo n zich in hot harnas jagon. Mogolijk oak
v oeldo hi j do onre cht v aar dighe id ten a an zion van de to hoge pr i j zen .im• ..
Loosdrocht. In elk goval was vrouw Gijzen hiorvan wol de dupo. (Op eon
later tijdstip worden de prijzon van brood toch gclijk gotrokkon aan die
van het Sticht. )
Oak de dorpskuipor dreigdo do dupe to worden van weer uen ondere zaak;
Gcrrit do Kuijpor moost hard workon om cuG ruuulijko.boturh2m to vordienen.
Hij had hut niGt gomakkolijk; dag on nacht klaar staan voor iedoreon~
Nu ocns om con knrnton to roparoren 1 dan weer eon molkvat. En zo was or
altijd wol wat.
Do bewoncrs mochten hem wel on bovendion was hij een good vakman.
Als het con mons echtor oun beetjo good gaat 1 zijn or altijd wol andoron~
dio je dit bonijdon, Zo ook in het goval van onzo kuipor. Do vrouw va~
Andries Brodie was in do Loosdrochton vroodvrouw . In oon vorig Kringoltj c
h 8 b be n w 8 h i e r · o v o r r c c d s i L t s v u r t L 1 d • {\ n d r i o s h ad o on f ami 1 i e 1 i d 1 d i o
oak kuipur was, maar doze woondu in Ijsselstein. Deze kuipcr, Gerrit Brodie
genaamd, ging hot nict erg naar de vluzo on toen hij van Andries hoorde,
dat het in de Loosdrechten botor was dan in Ijsselstein 1 pakte hij zijn

gero~dschap in en vertrok om to proburon in Loosdrecht aan de slag to komon.
Onzo dorpskuipor Gerrit zag dit echtor niot zo zitton en kwam dan oak moteon.
in hot gowcur.
Hij bogon mot hot opstollen van een brief aan de ambachtsheer Goolvinck, wearin
hij zijn buzwaron tegen een tweede kuiper kenbaar maakte.
i-iij schrijft dan~ ';Dot Uwel Ed. Groot Aghtbare de goctheijt hebbe gehodt
von omtrent twee ijren(joren) geleden Wanneer er Sigh
sen. pbrsoon van Hilversom kwam op te doon om sijn Ambaght
als kuijper alhier te exccrceren(uitoefenen) sulks hem
heeft geweijgurt."
Gcrrit had dus al moer met dit bijltje gehakt~ in het verleden woren er oak
ol kap crs gowe cst, die het op zijn botorham gomunt haddon .
Hij herinnert de ambochtsheer aan dit feit en schrijft verder ;
"nu wederom comt te vcrnomun dat seker pcrsoon 9 gonoamt
Gerrit ~redie sao mon soght te koom~n.van Ijsselstein
de stouthoijt noemt von sigh alhior te willen neer . setten
om hut 1-\mbaght als kuijper olhior mode te beg inn on.''
Onze kuipor heoft hior al die joren zijn brood gehad on wil niet goruinoerd
worden . Hij vorzoekt derhalve~
.;dose Gerrit Brodie in dit sijn Ooghmerk te stuijton on
sao doer.nli jk. hom te vcrbioden di t i\mbaght alhier te mogen
oxcorcoren."
Gerrit vindt dit echter nag ni~t voldoondo en wil zijn verzook moor kracht
0ijzetten ; hij begint oon 88nmonsaktiozonder spandoeken on gaat op stap om
handtokeningon to vcrzamelen.
Oat lukt hom heel good; hij krijgt eon lijst mot zo'n 63 handtokoningen., die ~
allen vc rklaron: 1 'dat do p ~ rsoon van Gorrit de Kuipor alhier onder doso Yurisdiktio
hct ~mbaght ols Kuijper al vele ijoron he~ft ge~xcerceor~ altoos sijn work
neerstigh hooft wonrgonoomen on oock altijt seer gowilligh is gow~ost om ons
op hot spoodighste to helpon."
Hij voegt doze 'ottestatio van de goode ingesetonen' bij zijn brief en vorstuurt
zijn schrijvon in de maand april van hot Jaar 1743. -~
unze voorouders waron dus best tevredon mot hun kuiper en zij zoudon dan oak
gaarno zion dat hij blcef.
Do brief komt cp 31 juli 1743 terug van de Ambochtsheer , met het vurzoc k aan
3chout on gerocht om nador advies on boricht .
iJ iteindelijk kr e og Gcrrit bredic ge en toostemming zich in Loosdrecht tc ves­
Ligcn, want aan 66n kuipor had men voldoende .
In hc t originool stoan de hundtokeninge n bijna ollemaal voluit geschreven;
slochts eon enkeling heeft getokend met uun kriusje . Een paar namcn willen wij
vcrmelden~
Louris Kloosz.Gijson , Jacob Hennipman, Gerrit Froderiksz. de drulJn, Jacob
Hormensz.Pos, Dirck~onsen Vogel, Jooris Krook~ Jon Wiggersen Luijen en twoe
heel mooio hondtokbningen in wolhEast mod e rn schrift ; Aalt Klaosz. van de Hoijde
e n Cornelis Hendrikszon do Graef.
D ron~
---·
Rcchterlijke archievon nr. 946,
Rijksarchicf to Utrecht.
S.Pos

f·ET N ,;(\1'1 Ef~ TUEN ;-'Jif'l
---- -~ -- ·-··-- - --~---
l
V66r de 19 8
ouuw werd achter iemands eigen doopnaam
die van zijn vader in de tweeds naamval vermeld. In sommige periodcn
werd hi~raan nog de 'z' van -zoon toegevocgd~ zodat men tcgenkomt~
Jan Pieters, Jan Pieterse , Jan Pietersen of Jan Pietersz. Daarachter
volgdo de familienaam~ als men die roods had. In de trouwboeke~, ook in
Oud-Loosdrecht, was do vermelding in de rcgel volledig, maar in de doopboeken
wcrd de familionaam vaek weggelaten.
In sommigo families leeft het gebruik nog voort om de kindbron te vernoemen
naar de grootouders en andere familieleden. In vrocgcro tijden was
dit gowoontc on er golden zclfs regels voor. 5ij hut vornoomen ging een
ovorlodon grootoudc c v66r oen nag in levon zijnde; l eefdon bij do goboort o
van de oorste zoon boide grootvadors nog 9 dan lag het voor do hand om
deze zoon noar zijn grootvader van vodLrszijde te noemon. was de grootvador
van moodorszijdo ochtor overladen dan word deze eerst VGrnoemd.(zie
bijv . J.de Rok: Prinsen, Patrici~rs on Patriotten , blz. 356). Voor dochtor =
gold hotzelfde; hi~r vindon we zelden eon andere vorm dan~ Jannotje Picter ·
Door dit gobruik zion wo in con goslacht con rcgelmatige afwissoling von
voornamcn ontstaan, in de mannelijko of in do vrouwelij~o lijn~ of in
bcido.
Voor hct naspeurun van fomiliegegovuns hcoft dit zowol voor- als nadelon:
bij twijfol over de oudors kunnen do namon van de kinderen de noc:~go
informatio govon, moor ondorzijds zijn or in een familie soms zovool
loden mot dozolfdo naam in een gcnoratie, dat het oen hole puzzol is, de
juiste f am iliebetrokking vast to ·~tnllen .
Eon mooi voorboold van hot vcrnoomcn van - do kindoren vinden we in
uud-Loosdrocht 9 in hot gozin v~n Lijsb~rt Rijke Schipper en Jacobjo ~acobs
fJos , eon zustor van Jacob, de schrijvor van hut dagbouk. Het deol van do
gonoalogio, dot van belong is volgt hiorondor. Voor zovcr do gogevcns
bekond zijn~ wordt hot jaar van do doop achtor do naam vcrmold, hot Jaar
.van hot huwolijk achtor of onder de x. Hot cijfor v66r de naam gcoft aan,
hot hoovcol~to kind uit hct gozin die pcrsoon was .
Gorrit Rijckson
1642
Gcertio Th ounisx
-!
(l)Rijck Gorretsz 1643
(3)Gijsbcrt Gorrotsz 1647
X 1670
I
Royer Janson
Acltie Fransonx
(4)Ne8ltib Reyers
1
Jacob Jacobson Posx 1659
Goortio Hermans
f\ort Gijsberts
l·loynsio Peters
Sas
X
(3)J ocob Jacobsz Pos 1665 xl6?2(8)Marritjo Aerts Sas 1671
(6)Gijsb,ort Rijko Schipper 16~.-ft-l72r;J_j3)Ljk:cobjo
. ~ ---- . . --. -~. .. .
Jacobs Pos 1696
(1) Rijk 1722 (5) Gijsbort 1730
(2) Neeltjo 1724 (6j Marritjo 1732
(3) Jacob 1 . 26 (7,) Gorrit 1736
(4) ~ort 1728 (8) Gijsburt 1739
Do kindoron Rijk, Ncoltje 9 Jacob on Marritje zijn nacr de vier grootouders
ganoomd. Aort en Gorrit zijn. noar hun ovorgrootvaders res~. van
mocders- on van vodurezijdo gcnoemd. De naam Gijsbert komt driomaal voor .
vadur, oud- oom (broer van Rijck Gorrctsz.) aan v oderszijde en bctovurgrootvador
van moodLrszijdo(vador van /,art Gijsbert Sas), maar dit
gaat wel erg vcr torugo
J.F.C. SCHLHJIIE

.
In d8cGmber 1743 on de volgondo maanden~ was
in ons land con komoot zichtbaar. Hoe mun dacr tobn over dacht en op roag 8 ordo
, boschrijft Jacob Pos aldus~
' 1 In dit najaar in ' t begin van DecGmbor em 1 7'4 4 in Jan uario en. Fcbruario
hooft in ' t westen con zuor hevigen flonkurigen. Stacrt Star gooponbaart wolkon
Staart zo o r schittorden~ en bewcgende was; on stralon bij wijlon zcor lang
uitschoot~ on daarom van v~~l inwoondors in ons Ned~rland in dio tijdt vindt
aangomorkt . als ~o n oordools roo aan duizendon tozijn: dog wat hiorvan zij
hot vordicnt in zulkon gov allen altijd zijn. opmorkingen: en ik heb doezen
Star wol aanschouwt, dat or con koudun gril door mijn leden ging; en daar
zijn ook sodert die tijdt on kort daarop zwaaren oordeel on Gods gekoomen als
uit hot vervolg blijkon zal: In dien zelfden tijdt too dozen Star hem aan den
Hcmol v o rtoondon ~ liep ook in den Stad 1\mstrndam oen p .__ rsoon bij streEldi::. die
op allen hook van de Straten on grachte uitricp o woe~ o weo Nederland~ o wee
ook dozen Stadt; Indian gij u niet en bek~ort~ gij zult vernodert worden~ God
is oordoolon berijdenden: indion gij u nict en bekccrt groat en klein gij
zult vcrncdert worden~ dewijl u de Heeren mut zwarun oordeelen bczoekun zal~
op doze en dergelijkon wijze riep dio p8rsoon dagelijks do Stadt in ' t rondg
totdat hij zoo gezegd wiurdt: wan de regooring is opgonomon on vastgozet,
hotgocn ik oo~ zolf hooft gehoort en gezien~ Sommegen oordoe l cen dat hct die
·1o rsoon was in ' t hoof geslagon~ en de eon dit e n do onder wour wat 2ndcrs~
not was con lang pursoon von Staathi8r(st~tuur?) zeer bluok on naar van
wsc zcn: eon koudon rilling ging mij door mijn l~Ldon toe ik hem hoorden en
zag: en ik dach dat or niots bij govallen gcschiedden~ het was dan mot die
persoon zoo als hot mocht zijn~ Ja dacht in deze n golegonheid aan 5iliams
ezel dot dit don Heeren wel dcden spreken~ hct mocht mocht met du8z on man
zijn zoals hot wildon: dat hot zijn opmurkingen vardienden; wot hior ook van
zij: dot roopen van die per soon is o.u(;c van achtercn in heel veol opzichton
vcrvuldt."
Dan vertelt hij 'twee wondorbaren goscni udonisson', die in ,,msterdam hubben
plants gchad.Do curste zullon wo hem u hiur laten vertellen; vooraf nog~
dat Jacob Pos good mot de sit~otie op do hoogte was~ kw~m omdat h~j vaak in
dezolfdo bedstec gcslapen had~
'·het ecrstcn is dat oenen Tounis Schaap goboortig van Hilversum en ook
woonnchtig to.t r~ms· ·tcrdam was~ uGns gologoord zijndon ann hot Loosdrechtso
~ bij don holmans brug bij ecncn Go rrobr8ndt Kruif: op zekurun avond;
want ik had die dato niet aangotookend. zuor bcschonkon was en hij na zijn
~od zoudon gnan; en hct guval was dot hum tot op de Derden vurdioping zijn
slaapplaats wiordt aangowuzon~ en dat op eon bcdstee die tusschon de voormuur
on don straat stand; alwoar ook vunsturs binnon in die bodstuc waron~
on hij nu uenigon tijdt tosl apon gulogon hubbcndon begint zuer te woolen~ on
olzoo hij een wcvcrsbaas was. schoen hot zoo of hij hot togun zijn spouljongons
tokwaad had in zijn droom of drank~ want hij riop ik zal u zoo bij tegen
komon: on zoo voort: on zoer woolonde zijndon maak de vcnstors dio in de
:, Gdstco warcn open: on zijn woslenden den vonstors los zijnduGl ~ roGpt kom nu
z2l ik bij u komon. on volt hut venstur uit~ dot zosontwintig voot was von
don straat: hotgoon oon Gorrit Houdtgeldt uan ' s Gravelonder zijndon. uon
goedt konnis von mijn: l og aan tohoorun. alzoo dozon man oen zour oog hadt:
doar hij medon aan temeesturen loag~ en zijn . slaapplaats ook op du zolfden .
kamor hEldt ~ on von pijnlijkheid niut hc.d kunne slapen.~ dezon man zcBr vur­
~ chrikt zijndon toe hij hoordun dat dezc Tounis Sct1aap hut vunstor uitvalt .
Roop t de monschon dio in dit huis gcloocuort waron wakker: on alzoo er op
deozo ~ tijdt voul volk gelocourt was gaf dit eon grooto consturnatie in dit
huis: wont zij dachton niut andcrs dan duozon man dood tcvindon~ mot malkandor
naar buiton loopondon vindun goon Tounis Schaap~ on olzoo voor dit huis
con Steketting stondt of heining mot Yzoron pinnen bovenop~ dachten zij hom
binnen dozo stokotting o f heining t uvindcn maar danr bij koomondon: vonden
zij do dour von dozun ho i ning opon~ daar ecn worvol voor hadt gowoest mot ocn
zoer zwarcn spijkcr z zij wilden wul zoggen van eon vijff duim8r~ die uit hut
roamp l ag: maar Tcunis Schcap zcgcn zij niot: dezun monschan verbaosd zijndon
zochton in ' t water en waar zij zochtcn~ moor vondcn hum nict; op hot laatst
"""'·

komt do wacht dio door stroadt goat mot hom aanloopen: die hodt hom aan
zijn homd tusschon eon londtaron peel op don hoek van de Stal Straot
vindon stcon slopon. zonder dot dozon man in ' t alderminst i _ts boschadigt
of bozuort was. toe de monschun dio hom zochten hem zagen ; wildon
hom i ots to drinkun geven voor do Schrik. maar zij dat hij niots van
noodcn haddon: dot do hospis hoar maar wat zouden govun dat hij vaak
had hij moost slapen en ging weer recht duur ncar bovon on sliep voort
voor goodt wuur huon. smorgcns too hut do menschon h~ot vcrtolden wilden
hij hot kwolijk geloovon~ moor zcidun doot tovcel getuigcn diunde ik hot
tegcloovon: en zoo hot goschiod is als u liudon ollun zugt~ moot hot op
diun bil zijn aongekoomon die dunkt mij iots woo to zijn . "
Nog onkolo opmcrkingen over do komcet. In 1743 zijn er drio komoton
to zion gowoost. Do door Jacob 0os vcrmoldo ~ was do dordc.
l:Jilliam Thynno Lynn. schrouf in zijn bockjo 'Romorkublo comets ' (Londun 9
l893)ovor doze komcet . Vrij Vc.;rtc:ol8~ ,;Eon schitturonde komcct vurschoon
in hot joor 1743. Hij werd hot ucrst waargonomen door Klinkunbcrg to
Hocrlcm op 9 decombcr en ging door zijn pcriholium ( punt van do baan dot
hot dichtst bij de zon is) oo 1 mcart 1744. Er is bcrckcnd 9 dot zijn poriodc(tijd
tusson twco v~rschijningon) nog vccl grater is dan die van do
vorigo komuut 9 misschien wul mocr dan 100 . 000 jorun . ·
Do Ncdorlandcr Nicolacs Struyck 9 lid von do 1
Koninglijko Socictcit
von London ' vcrmeldt in zijn 1 V~rvolg von de beschrijving dcr Staartstorron
' (cn andere onderwurpon 9 in 1753 to ~mst~rdom vcrschoncn), diverso
gcgevcns van de boon von doze komuut . Hij gecft ols tijdstip von de
perihclium- doorgang 19 fobruari 1744 8 uur 17 min . in ' gulijkun tijd von
Lon den 1 •
J.F.C.Schlimme
REl~I::iTlR
1 ° JnnF

H I S T 0 R I S C H E K R I N G E L ~
J E S
kontaktblnd van d~
H I S T 0 R I S C H E
K R I N G L 0 0 S D R E C H T
nurnmer 8, september 1975
=====~==~========~==========~=====~=====~ ==~ =;= ~= ===~=~=====~==========
Aan onze leden, donateurs en andere bolangstellenden,
Na do vnlcantie- ontvangt u hiorbij we·e.r eeri niouw numrner van H.K. We
hopon dat u de inhoud mot plozier zul t lezen. Om ook dit: seizoen ons
blad weer een interessante en gevari_eerde inhoud to kunnon gevon,
hebben \'le UYI hulp nodig . Tot nu toe zijn het, mot enkele ui tzonder:ingen,
steeds weer dezelfde mensen geweest die ons artikelen. bezorgdcm. Als
u dus iets a2rdigs of int.eressants weet, deel dat: dan eons moe aan de
andere leden. Ook voor 'tips' kunt u bij de rednctie terecht . Het zou
jammer zijn als ons blad door gebrek aan kopij zou moeten 'Verdwijnen of
mindor vaak verschijnen. Helpt. u de redactie een beetj e ?
De laatste bijeenkomst van het vorig seizoen op 27. mei werd verzorgd
door de heer K. Walderveen, die ons ditmaal meenam ' op eon tocht door
Oud Loosdrecht. Wat hebben we genoten! Het moet een enorm work geweest
zijn om di t · allemaal uit t.e plui_zen. We hebbcn ~::r dan ook alle begrip
voor dot de hcer van Wo.lderveen na het dank\voord van onze voorzittcr
verzuchtte: nne kan niet zeggen graag gedaan, want het was een hole
kluif~'. Het hele verhaal is, evennL: dnt over Nieuw Loosdrecht, op de
band vastgclegd door de heer Jac . J . Niur . Verder hlbpen we dat de verteller
zjjn gegevens ook nog eens wil publiceren. We kunnen onze voorzi
tter van harte nazeggen: mijnheer Van Walderveen, heel heel ho.rtei!Ujk
dank!
vVij starten het nieuwc seizoen op woensdag 24 s eptember om 20 uur in
de Brandweerlmzerne . Wo he bben do heer N. Kort·enoever uit 's Graven~
land bereid gevondon zijn dia-serie 11 De- Zwervern voor ons te ve:rtonen.
Probeert u deze avond vrj.j t ,e houdcn, u krjjgt iet s moois te zien. Degene,
die :cee.ds corder konnis maakte met deze serio is laaiend enthousiast-.
U zult zich wanon in het Gooi van v66r de eersto wereldoorlog en toch
zijn de opnomen van rocente datum. De heer Kortenoever dc olde ons meo,
dat het een avondvullend prog~amma is. Hij begint o.m 20. 30 uur. Om plm.
22 . 30 uur is hct progrn.mma afgel open. Tussent:ijds worclt een korte pauze
ingolast-. Tussen 20 uur en 20. 30 uur heeft onze voorzitter dan nag
·gelegenheid eventucle mecledeli_ngen te doen. Zorg dat geen stoel onbezet
bljjft!
Het bestuur.

- 2 -
Een dng to gast bij de Historischo Vorcmiging Holland.
De leden van de Historische Kr:Lng Loosdrocht, die tovens lid zijn van
11 Tusson Vocht on Eom'
1
hebben indert.:ijd oen uitnodiging ont:vangen van de
Historischo Voroniging Holland om doel t,e nemen a on do voorjaarsvergadering,
v1ellw in het kader van het 700-jarig bestaan van Amsterdam dit
j.::~ ar word gehouden in hot.el Krasnapolsky.
Aan deze vorgadoring waron verschillende excursieB verbondon. M:ijn
vrouw en ik mankten dit udagje Amstordam 1 ' mee on daar er verdc::r goen
Loosdrcchtonaren waren, is hct misschion wel aordig en nuttig dat de
lezors van onze H. K. een verslagj e krijgon over hot verloop van doze dng .
Om half nogon 1 s morgens \:;aren wij in de hoofdstad. Er wa s t.Jjd genoeg
voor eon 11 Kal verstraatj ett , vvaorlangs wij in onzc verlovingstj_jd zo vaak
slenterden. In 11 Kras 11 gingen wij bl:ijkbnar de verkeerdo ingang in, want
ecm . donlcergetint porsoon mo.okte eon schampere opmerking tldo:t er manr
st eeds monson binnon kwamen, die or niet hoorden" . Wij moeston con ing~:mg
vordor op ingaan. Doze leiddo naar de grote · zalen, wa.:.;r de vergadering
wcrd gohouden.
Bij de garderobe stond een 11 snolbuffet 11 wm:r de bezoekors eon kop
koffio word aangoboden. uHist.orische Kring Holland, mjjnhoor ?n vroeg de
barkeope.r . "Jawol, man aan do bar 11 11
• 0, dan krijgt u geen koffie . Uw
vrouw v;ol, die ziet or lief uiti 1 • Toch kreeg ook ik eon kopje versterkend
vocht:, bl:ijkbaar vms de opmerldng van de man ann do tap eon staol tj e van
Amsterdamse gijin.
Tijdcns hot huishoudeljjlc e;odeol to stipt.e de voorzi tter de moeil:ijkhcdcm
rond de Hieuwmarkt nan. Er was ni(3ts niouws onder do zon. In eon keur
van rond 1500 storid namelijk to lozon dnt or toon ook al noodgedwongen
huizcm worden afgobroken. Dost:ijds ton behoove van de stadvordediging. In
de kour werdon oop verbodsbopalirJ.gon opgenomen inzakc do milieuvorvuiling .
In de stadsgrachten mocht. alloo.h nwqr ns en dergolijk huisvuil worden
godeponoerd.
Na hot huishoudolijk godool te bogaven wo ons nnar het paleia op do Dam .
In vier grocpen worden do vorschillendo men bczocht . Ons wordt vorteld
dat de bouwmecstor Jacob van Ca mpen het ontworp lcvordo, or godeoltelijk
aan bouwdo , mnar zich, na eon ornstig konflikt mot de burgomoosteren zich
terugtrok op zijn bui ten "Randonbrook 11 bij Amersfoort in 1654. Daar overload
hjj op 13 september 1657 als eon vorgoton mcoster. Do afbouw geschiodde door
Daniel Stalpaert. Vorschillonde van do 13. 6.59 palon staan or voor noppos ,
want. uoor vorandorde plam1.on inzako hot plnat.son van do voorgevel werden
d.eze niet benut . Do leidst,or van onze groop vorteldo ons nllorloi. b:ijzonderhoden
bctreffondo hot gobruik van do verschillondo vortrekkon, de beoldhouwwerkoi.l,
do rechtspraak en de funktios van sellout on schcponen • . Vfe
' dr1oldon ·af nc:wr do viorschaar, wn r: r do doodvonnisson werdGi.1 uitgosprokon,
on horen ook van Lodewjjk Napoleon, die hot toenmaligo raadhuis als palois
liot inricht.on • . Ook horen wo dat de laatsto pihal wercl ingohoid op 1. 6
oktobor 1648 , do eorsto stoonlogging word godnnn 12 dagen later op 28
oktobor on de in:wj,iding vnn hot nog vorre vo.n voltooidc randhuis plantsvend
op 2.9 juli 1655 zondor ncmwezighoid vo.n Jacob von Campen.
Do wandeling door do marmorcn gnngon on do groto vertrokken heoft ons
hongcr-ig gomnakt en vdj hnnston ons nnnr Krns , v;o.or de lunch znl ·worden
gonot:cn. Iodor doot zich heorljjk to good en or hcorst eon gcanimeorde.
stemming. Tjjdens hot eton luistordon we naor eon uiteenzetting over het
straks to bozooken Joods Llusoum in hot Waaggobouw. Ons v;ordt vortcld over
de horkomst: vnn do Portugo se en Hoogdui t so j oden en hun opvoi:1g in de Nodorlnndon.
Opmerkelijk is do mcdodoling da t do lnndsregering do j odon niets in
do v1eg legdo, alloon do vorordening dot de j odon goon ui torl:ijko kontekonen
zullen drngon en goen gildon . zullen vormen, uitgezondord in die govallen

- 3 -
wanrin geen concurrentie met andere werkgroepen te duchten valt.
Na de lunch wordt de garderobe weer bestormd, er is bijna gee.n personeel
aanwezig en ieder graai t er maar ui t: wat hem of haar het beste l 1jkt . Inmiddels
is het kwart: over twetl. Door 11 donker 11 Amsterdam- er branden tenminste
verschillende lichtj es - beg even vvi..j ons groepsgewijze naar het Waaggebouw,
waar wij de tora, de wetsrollen, afbeeldingen van verschillende synagogen,
joodse gebruiksvoorwerpen, schilde.r:ijen (o.a. van Jozef Israels) en nag
veel meer zien. Daarna gaan we naar hoven waar het chirurgijns museum is.
De soms primitief aandoende instrumenten wekken onzc ver.bazing, maar meer
aandacht besteden wij aan het kloeke gebouw, v1aorin wij ons bevinden. Het
gebouv; heette vroeger st,. Anthonis-poort en werd gebouwd voor 5. 305 gulden.
·omstroeks kwart voor vier huppelen wij weor l angs de lichte cavalerie,
waar eon dronken lor luidkeels een uiteenzetting geeft over het liefdel
even in Amsterdam. Misschien niet overbodig op to !J!.Orken dat. deze persoon
niet behoordo tot do Historische Kring, maar meer eon cigentijdse versch:ijning
was . · om vier uur zitten wij dan in de Oude Kerk, waar ondanks de vorder
gaondo rostourntie toch nag elkEJ zondng dionst wordt. gehouden en het
goh0ol niot schljnt te storen dat random do stoigors staan opgesteld. Nu
staat op do plaCJts van de voorganger do architokt die voor do restauratio
verantwoordo.lijk is en ons eon uiteenzetting zol geven ovor kerk en werk.
De Oudo of St. Nicolaaskerk schijnt tweo voorgongers gehad te hebben. In
12:00 stand hier al eon zgn Zaalkerk. De kork vannu datcort van 1306 en is
het oudste monument van Amsterdam. Opgezet als kleino Hallenkerk is z:ij
gegrooid tot grate Hallenkork toen zij, no in l340 eon dichto koorafsluiting
·to hobbcn· gokregon, in 1370 werd vergroot . De gilden hobbon de kerk ook
zaer uitgobrcid door tussen 1'400 en 1550 gildoknpcllen to bouwen. lVIen vindt
er de Hambu.rgor-, Binnonscheepvaart-, Huiszi ttors- ( d.L de latore be de ling ) 1
St. Elisabeth-, do doop- en de ijzoron kapel . Tonslot~e do sncristie waar de
hucwlijkcn vvordon gosloten on men doo ~: eon rode dour naar bini1en ging wnarbovon
te:r wanrschuwing stand: 11 In haast getrouwd, dat lange rouwt. 11 • Door
doze verschillonde uitbroidingen is do ke.rk 60 m;::Jter brood gewordcn.
Van de gobnmdschild-erdo ramen zjjn er sl0cht s drie in de kerk en een in
hot koor b o~ a o rd goblcvon. Van een ranm in do kork is hot onderste godeolto
door latera verniouwors aangevuld ~ot ecn antwerp naar eigon inzicht, omdat
men mcendo van de hiorvan gevonden glasroston niets meor to kunncn mnken.
Gelukkig zijn dozo glasrostcn bewa2.rd geblovcn em nu is men or met ontznglijk
goduld in goslaogd do reston weer tot hot vroogero gehool samon te stollen.
Do archi tect, wjjst ons op hot prnchtigo SHcolinck orgel, nu in plastic
vorpakt, on op hot grotero instrument (do kork hooft twco orgels). In de
kerk liggon duizondon menson begraven. Do kist0n schijnon nog vr:ijwel intakt
te zijn, omdnt zjj onder hetc grondwaterpeil liggon. Do goboenten van o . a .
Hoemskerlc ( Nova Zombla-voardor), Swoolinck en Svteors (zooheld) zijn hior
oak tor ruste gologd.
Hot Hemony klokkenspol heeft 68 klokkon on voorts hangen or nag vier
luidklokken in do toron. De zwo.arsto klok woegt: vier ton. Er worden enige
vra.gen gesteld waaruit wij loren dot de restauratfo nl 20 jaa.r. bozig is en men
or over drio jaur moo klnar hoopt te z:ijn. Alles goschiedt met de hand. E;~r
stoat alloon oen zoagmachine voor de grotc dolo.n. Mot_ onoindig geduld
worclon do honderdon vierkanten meters hout en steen van de vorschillende,
er later opgebrochte , l agon ontdaan, waardoor soms mooio geschilderde
wandtapijten to voorsch:ijn komon. Wij dwolen nog wat rond door de immense:
ruimt.o om dan afscheid t,o goan nomon von de dome dio ons zo vriendel:ijk rondgeleidde
en stappon dan ~naar- buiten om nag con rondjo rand de kerk .te lopen.
We belanden uitoindel:ijk woor op de Nieuwmnrkt, wnnr hot; kormisgowoel. ons
oven boeit en boroikon hot station weer ,vi a de Zoodjjk.
Hopelijk vond u hot prett.ig zo ui tgebroid t e vJOrdon voorgoli.cht over
deze heorljjke dag . 1'!isschi cn zol:fs is hot voor u oen o.~n;leiding om d

- ~ -
Over do namen MIJNDEN on MUIEVELD, BLOKLAAN 1 · VUNTUS, NOOTWEG on do WEER.
MIJNDEN on rmi:CVELD
In do dortiendo on vmortiendc oewu versch5jnt do naam nNI:ijnden' 1 in do
bronhen moostol als Minden. De ovorgang von i (pit) naur i£ (piet} voor
-nd is in het middolnoderln.nds nict. ongcwoon; later is die ie tot 1i_
goworden ( vgl. hot. Engels: to find, mind). N ovonvormon van Mijnden z:ijn
Mijnon en Mcynen.
Over do horkomst van do naom is verder niets bokond. Wol is zokor, dat
do naam IJ!uieveld toruggaat op l'Jfjjndenveld,, en dat zou. ecn annv1jjzing ku.nnen
gevon over do omvang van hot Gerecht: vc:n N'Djndo.n. In H..K. nr 2 {april. r:7:4)
. h ooft Peter van Mensch geploit voor de Schinkcld\jk nls oostolijke grons van
Mijnden. Op nao.mkundigo grond0n lijk't h et a;lfs niot onmogclijk di.o grans nog
moor nnar hot oosten to v:erschuiven, wnorbij dnn hot huidige Muiovold
binnon do grenzon van hot oudc l\lijnden · zou komon to liggen.
_.. "'
BLOKLAAN on DE BLOKKEN
De weg on do naam BJ.oklaan zijn ongotwijfeld von zeor oudo datum. Oudero
dan zevonti ondo-ocuvJso bovostigingon daarvnn in do bronnon zijn bjj mij van
harte vJellwm. Het woord nblokn komt voor in door heel Nodorlond vorsproido
oudo aardrijkskunclige namon voor ( Blokl~er 1 Bloklcnd, Blokum, Blokzijl).
Eon voriant is Blocke-lnen.
Hot woord 11 blok 11 is · verwO.nt 8D.n hot, WC)rkwoord "boluikonn (= beslui ton,
omslui ton; middolnodorlnnds "bilokon = klooster). Een 11 blok~ 1 is dus oen
non c:tllo zijdon bosloten, afgesloten stuk land zondor toopad. Het is nan
eon dergcl:ijk stuk l and dnt de Bloklmm zijn XNR:r,m nnc:im ont:l.ecnt. Hot za l
wol niot toovallig z}jn, dat we ten noordon van de Bloklaon, in do Loenderv
oonso plas, nu nog op do Wo.terkacrt, von do A. N. W. B. do nno.m De Blokken
kunnon aontrof:fe.n .
VtTNTUS
Noo.st Vuntus komon Etllerloi o.ndoro vormon van doze naam in do bronne.n
voor: Vuntos, Funtus, Vuntors, Vintes. Hot woord zou zjjn nfgeloid V8n het
l nt:ijnso woord Hfonsll = bron. Het is dan v or wont mot hot v10ord nvontu of
nvunt 17 (doopvont). Vuntus zou dan eon moorvoudsvorm zijn bjj uvunt'', en dnt
zou or op wijzen, dot tor plac tso bronnen wBren. Do naam moot dan wol van
zeor hoge oudordorn zijn.
NOOTV/EG
In H. K. nr 7, (moi '75) hooft mevrou.w Marx anngoo.ndo do Nootweg bewaerd,
dnt het- oen pad wos dn't over nndormens grondgobiod li-ep, maar dnt mocht.
worden gobruikt om voe of de opbrengst van eigon lend to vorvooron. Inderdaad
bostaot- or eon middolnodorle.nds woord "nootwechu met do botokenis
11
overpD.dn.
Do oude spol vorm Notwech of Not;- wog v1jjst misschien eerclor in do richting.
vari hot middolnederlnndso woord not ,met- do betekenis: (rund)voe, een stuk
vee , ocn rund. Eon notsloot is een slot bevnnrfinnr voor kooschuiten, eon
noirwech eon wog tot vervoor vcn ve e , oogst of l ::·ndbouwbehooften. Ret vorband
met genoii. (von ngonioton", nl. h e~ rccht van overpnd) lijkt in di t
vorband mindor juist, evonals de most-suggestio van Voogsgecrd die mevrouw
Mnrxnog noomt.
Misschien ken b:i.j de nnnm Nootwog nag godacht worden acn vorwant schap mot

-.5 - 8
met h et oudgormnnnso woord hnodi = ,glouf , goul, bedding; in hot middolhoob -­
duits not. Dnt woord vindcn we b~ voorbc old torug in de n n b~g c l ogen
Hilvorsumso Nouwog on in do Noudo in Utrecht .
DE WEER
Al in 1472. is or sproke von 11 di o wo t cryngo , cUe dnot uut d:ie Vocht ton
boesgowoort i u Brokol onvoen tussen stycht cndc die Lo esdrocht, diosolve
woteryngo is goheton die Woer 11 • In 1502 sch:J;'ijft men over nd' oude Wocr 11 •
Do Weer, Wocro of Woo rsloot is vu.nouds de grcns tussen Hollands on
Gtrocht s gobied. Hij loop t (liop ) va n con punt tussen de Eg olshoek on de
westol ijk do::crvnn gcl egen eondenkoui in wostol ijke richting ko.orsrocht: op d0
Vecht- nnn. De Weorbrug in h ot BreukGlovoonso Mocntj o , h ot ci .l nnd Weer in
do Vicrdo Plns , do Weorsluy::; non do ~hy. en h ot huis Wocrostoin geven mot
hi.m nnmon n cnvt~z ingon over do l oop vnn dit belcmgr~ke wntertj o , dat nu
grotcndoals in do Brcukelevoonse ~los on d0 Viordo Plns i s ~pge n o m e n en
als zodcnig niet moor t o horkenncn i s .
In con wntcrbrief von 1816 vond ik nog vcrmold Do Woorknmpon o.l s veldnnnm,
ncmduidcnde hot t-errein ~'strukkcndo vnn do· Niouwcndijk t ot do Wcer 11 •
Do Y!oor zou z~ no.nm t-o do.nkon h obbon ann do or toogopnste w~zc van
vis son, nl·. mo t eon visdom ( V8kkon van gevolchten rijswork).
B. do Ligt
Ncrehrift G. M. r.~nrx
Ik vond in ho t middolncdcrlnnds woordenbook van Dr. E. Vcrwijs en Dr. J.
Vcrdcm hot v olgcndo:
Not = opbrcngst l and, nut- , voordee.l ; wnt men nodig h ecft voor het b ed r~v en
van l andbouw on v ootoclt, gebruik, gonot , vruchtgobruik. Is een aflciding
van hot woord ngenieton 11 • Not,wcgh = con wGg over nndc1mo.ns grand , woo.rlnngs
vee gcdrovon wo rd~.
Vando.c. r r
Middn_g_ yo or do j ougd
Do nschorvonmiddag 11 die do Historischo Kring in j o.n!lari von dit j o.n r
orgcniscordo bleek eon doorsln:cnd suksos . Mcvrouw· D. Siopm

- 6 -
Een nieuwkomor vindt; een ong_odnchto relntie met zijn voor:g_es_lncllt .
Als buitonstnondor, mn2r mot bol.:::ngstGlli:o,g v oor strockgeschiodenis on
gon onlogie , l as ik , vin mijn zoon , in Historische Kringeltjo van mei j . l . ecn
oproop t ot inzonding von kopij. Vnndoor d oze bijdrngo .
Mr. J nn rlbrius Middag, geb_oron on gotogen Hil v orsur.amor, b oE;:int zijn Yverkkt'ing
in Don Hnng , woont dan in Scheveningon, vorhuist door vorplontsing vnn
het kont oor nnn r Utrecht , zokkt no cnkole jnren oen huis buiton do stnd on
komt dnn 1
nn do hole omgeving te h ebben nfgezocht, t onslotto in Loosdrocht
torccht . Nn onigc tijd wordt: hjj gckozen t ot lid vcn de gemoentorncd. Op zichzolf
is dit niots bijzondors . Vroege r lng dit wc l even nndors on was do
' 1 vroodschap 11 , voornl op hot platto:lU:md, woinig mincl.er dnn c on fnmili oacmgologenheid.
Tach bljjkt onzo niou v;komer , ncht.orof gezion, dui.dol:ijko bandon
mot zijn nieuwo woonplnnits t ,o hobbon. We moeten cl:::m wol onkolo goslochten
toruggnnn.
• Gerrit Middog
Lo cndori; •Vorlcur
tr. Nodcrhorst den Borg 1 sept . 1832 " Anltje Vorleor
tr. Tionhovon 24 jon. 1796 ~ Anltjo Evonbl:ij
~ 1Lrie Evonblij t r . Oud Loosdrecht 24 j cn. 1762 • Aortje Advocnnt
(hie r zjjn we op bokond terrain on bl:ijvcn doer , wont: : )
' Piotor Evenblij
, Gerri t Pos
• Arie Advocnnt
, ysbrondt Cock
tr. Oud Loosdrocht. 25 doc . 1735 ' Fjjtjo Pas
tr. Oud Lo, ,sdrecht 15 doc . 17,05
Fj.jtj GJ . Schipper
tr. Oud Loosdrecht 9 okt . 1729 • Lijsbet-h Kok
tr. Oud Lousdrocht 10. f obr. 1697 • Grietj o Croijt
' · ~ornelis Cock tr. Oud Lo osdrocht ... Mnrrctj o Ysbrnndt
1 Gerrit Croijt tr. Oud Lo osdrecht 17 opr. 1667r• L]jsbeth Corne lis dr
Dezo lijst is ongotwijfeld voor uitbroiding va tbnnr. Aonvullingon on toeltcht
ingon 1 .vordon dcmkbnar nQnvnord. VJo stnppen nu over nocr eon volgonde l:ijn.
Gerri t ; Middng ( kloinzoon vc:n bovenstoonde)
tr. Hil versum 21 mei 1:887, , Gozi .enn Hog onbirk
c Krijn Hogenbirk tr. Hilvorsum 31 nug . l84.-5 '- Alberto Ke ers
~ Kl no: s Koers tr. Hil vorsum 3.0 juli 1813 1 Wi.llempj o Dns
• Jacob Dns
tr. Hilvcrsum 26 f ebr. 1, 792' • Angj e Vln::cndoron
I ljjk Das tr. Hil v c; rsum 19 mei 1765 ' Vlillempj o Blanke
··1c t deze Willompj o Blanke komGn wo weer in Lousdr echt terecht . Zij wns d o
t~mto von Jacob Blanke ~ de molen::w.r on schuui; van Loosdrecht . Een l r:lmfdruk
van zijn v1npen (con k orenmolon, vnnondor vergezeld van do letters J B) komt
voor op con aJ:hopenoktc vnn 24 mnnrt 1805. Do.zo nkte wos dost jjds in h et;
bozi t vnn wijlon do heor Vo ogsgoord, d o sympnthioko on beschoidon mons , bekend
onderzock or von do histor~e von Loosdrecht .
Ret is good i cts von zjjn vocruuders t e woten, mocc r nnr.1en on dotn nllocn
zjjn niot voldoondo . Ho t wordt pos int eresscmt w.::mne e r we iots moor weten,
b. v . von hot milieu wnnrin d e zo monson l eefden . Bn o. rom oen vJOorcl va n wcmrdering
v oor de Historische Kringeltjos en v oor h en die dnornchter stnon.
E . G. Mid dog , Hil vorsum
dr

- 1 -
Uit het d?-g_boek_van Jacob Pas
(V)
In 1744 breekt (.wee.r) de runderpest uit, waartegen geen kruid gewassen
was, maar wel verkacht werd:
1lMaar in november: is in Holland Friesland en ook in deze Provincia een
ontzaggelijk oordeel Gods ontstaan: wegen de veepest: velk oordeel zich eerst
in Noord-Holland openbaarden: ~ri na den Hoornsche beestemarkt zich overal
verspreidden: onze baljjden en meer anderen boeren hadden daar een groat
aantal beesten weezen koopen: en na dat zij een dag of 2 met de beesten warer
thuis: geweest hadt. de 'baljeu al zieken: en al zijn beesten zijn oak gestorven
op 4 na en hij had er omtrent 70 stuk en hij was nog niet van de ongelukkigste
want daar waren heel veel menschen die geGn eene beeste in 't levan behielde ~
schoon zij er een heel getal hadden het ging van onzen baljeu: van den eener
tot den ande:ren Niew-JJoosdrecht in: en daar beterden zeer weinigen: Deezen
tuchtroede verzetten zich van tijdt tot tijdt nog heviger in •t l aats van dit
Jaar: want als men in 1 t laats van dit Jaar bij de weg ging zach men overal
op menschen haar werven den beesten, in bizonder 1 s morgen doodt liggen: hij
de eenen 3 de anderen 5 of 6 mole wel 8 a 10, na dat de boeren groat waren:
zoo dat dit Jaar met groot£n dvoefheid: zijn einden na~.
1745. In J an en Februarie: began het ook in Oud-Loasdrecht teontdekken: en
is ook van de eenen tot de anderen overgegaan: en ook zeer weinig gebetert.
ik had zelf ook in dien tijdt 34 stuks beesten waaronder waren maar 2 pinker
de anderen waren allema E1 l kalfs of vaars koeien: waarvan drie overgaanden
veerzen beterden: de rest storven allemaal: alhoewel ik mijn in die opzicht
niet onder de ongelukkigste konden t ellen: wont daar zijn menschen geweest
die er 30 : 40: 50: 60 hebben verlooren zonder een gebcterden tekrijgen.
In verloor de mijn in Feb en in 1 t , begin van Ma.srt: on 1 t was in dien tij(c
lekkor vriezend we~r en in deze verst woedon de pestzickte oak wel op zijn
st erkst: wont zj.j st orven;x als muizen in de zen t"]jdt: h etgeen bij mijn zeer opmerkclijlc
vms: want wij hadden dit najaar heel veel dampig mistig we©r: waar=.
ook veel menschen zijden: dat het pestdampen waren die aan de lucht dreven:
Ja sommigon menschen waron zoo dwans dat z~ haar deuren dicht hielden ook de
rocten in planken en muuren t estoppen: en or waren er ook wel onder: die i n
Gods Woord zeer geoffond waren: J a zeide als het eons holder we6r wierdt
dochten ze zouden het wel wat ophouden: o dwaas en onverstcmdigen denkbeelden
maar de Hooren toonden klaar dat zulkon denkboeldcn en middelen dwaashcid
waren: vmnt nooi t in a l dian tijdt is de tuchtroedon meer doorgetrokken
dan in dit: heldere weer en vorssie: want teen storven ze schrikkelijk Ja de
meeste menschon zocht:en allerlei uitwogen en ik was zelfs ook niet. vrij en
wilde niet bekennen dat het de slaande hand des Heeren was: en zochten allerlei
hulp: bij monschen zoo l ang zjj konden: of zagcn dat er gecn raa dt tlij
menschen tevinden was: zouden ik al de dwozen konden verhaalde: die zij in 't
werk steldon: waa r moden veal menschen toondon dat zij het bij den mensch
zochton en niet bij den Heeren: zoudon mijn onmogelijk zijn: di t moet. ik er nag
bijdoen: de buLJ.rman dorst bij de anderen niot tokomon waar zieken beesten
waren: den honden wiorden doodgoslage of vastgeleid~: de couranten waren
dagelijks vol van 1\IIiddelen tegen dezon pestziokten doch altemaal. vrucht cloos
en zonder nut: dnar zijn ook verscheidene bac:: t.zoekende menschen geweest: die
met middelen zondcr nut haar beurs braaf hebben gevult: Wnnt als het eens
gebeurden dat zoo een nieuwen uitgevenr van middolen: het geih.uk trof dat er
eenigen bee stan beterden: dnar die raadt gebn1ikt wierdt: kwam voort in de
couranten: en dnn liep elk daar zijn best aan too: onder andoren was er ook
eon doctor tot Asperen: die het scheen dc:wr hij z"jn goodt in 1 t eerst uitgar
het gEiluk totreffen dat daor heel wat vee bctordc di t gaf eon groot.en roep:
zodat zecr veel menschen daar no toe gingen: hot was in •t oerst zoo druk
volgens gotuigenissen dat de menschen kwaljjk kondon geholpen worden: en hij
had do kunst van den beurs t elichten biozondor wol geleert: want hij nom var.

- 8 -
eon wijn vle.sch goed 36 gulden: van die verlogen on onnozelen menschen: hier
ui t· Loosdrocht roodt or ook oonon Jan Kampman nn toe: die ook 36 gulden voor
eenen flesch goed had bctanlt: zoo h~ zciden en dat nog niet t cdoogen val:
daar ik zelf ok 25 pnplepels af heeft ~ehad voor j 7 en 10 ~t(uivers) of
iedcr lepeltje 6 st iedor l epeltj e vol was voor con beost: zoodat ik hct
or 25 in gaf: maar boterden er goen een van die 25 en hier in do Loosdrecht
dedon het mec gans geon nut: en het is opmorkol :ijk : ik voor mijn persoon heb
er in dezen post Jaren in de 90 aan die pestziekten verlooren: en 9 in al
dien t jjdt gebetert gekregen mam~ ik weet niot dat een geboterd is daar ik
eenigen raadt. voor godaan hadt ."
J.F.C. Schlimmo
Ons lid, de heer K. tor Wal van de biologischo workgroep, wil mot een klein
groepje belangstellonden hot veld intrckken om eons te l aton zion, wat er
grooit on bloeit. ~ie zin heeft om er met hom op uit to trekken moet
kontakt met hem opnemen. Zijn adres i s : 's Gravenlandso Vaartweg 4, Oud­
Loosdrecht, tel. 2158 - 1618.
Mochton or veel ge:lnterosseerden z~n, dan wordt_. do groop gosplitst en komt
or nog oon deskundige leidor bij.
Donkt u ann onzo oerste b:ijeenkomst nn de vokantie
om 8 uur in de Brandweorkazorne !
woensdng 24 september

H I S T 0 R I S C H E
K R I N G E L T J E S
lcont,aktblad van de
HIS . ~ 0 RISCH E K R I .N G' L 0 0 S DR R C H T
nummer 9 , november t975
==========================~===~~=========~==~===========~============
Dit is het laatste nummer van ons blad in de oude vorm. Ret bestuur
van de Historische Kring en de redaktie van Hi storische Kringeltjes
hebbon ·allerlei plannen voor een.n:Buwe opzet · van ons kontaktblad . Ter
zijner tijd hoort. u daar meer van.
Tevens is dit het laatste nurnmer van H. K. van dit jaar. We hebben
nu twee jaargangen achter de -rug . NL."t al tijd ging het samenstellen van
het blad zondor moeilijlcheden gepaard . We hopen echter- dat u toch met.
belangstelling hebt kBnnis genomen van wat er leeft in onze Kring .
ln dit · nummcr vindt u een vijftal zeer u:Ueenl.opende bijdragen . Weer
oen aantal stukj es van de logpuzzel -die we met. elkaar als Hi.storische
Kring in elkaar willen lGggen . Heeft u ook nog eon stukje van de
puzzol ? Laat het ons weten.
De redaktie
Een bewogen d~g in het molenaarsgGzin OJ2 de Loosdrecht.se korlVnmolen
"De Haa s 11 •
PEirsonen Jacob van Al tena, goboren te Soest en op 15 jan .. 1804 gehuwd me·L
Jmnet.je Manten, geboren in Loosdrecht .
Ds Hacke , predikant in Loosdrecht van 1809 tot 1814
I
•
Zuchtend staat Annetje van .h.lteno geboren I\Ianten, vqor het raam met de
kleine ruitjes, dat overschaduwd wordt door de brede omloop van de molen.
-wnt is het ollemaal moeil:ijk. Nog steeds overheerson die Franse doerakkcn
ons land . \'lol z·jn or geruchten de1t acm dezo overheersing spoedig een einde
zal komen en zondag, in de preek, liet dominae ook al het een en andf1r
doorschemeron. Wat heeft dominee toen prachtig geproekt over Rezin en Pekah
do zoon vo.n Re.malia, die t oentertljd Jud.B boncmwden. Wat ging er niet kracht
uit van do oproep van do profect: " Vrees gijlieden hu.nne vreez(; niet en
vorschrikt niet . Don He ere der heirscharen dien zu.l t gjjlieden hoiligen. Hij
z:ij U:we vreez.e en llij zij Uw vt:rschrikking 11 • Dominee brncht het prachti.g over
op doze .tjjd . Annetje spint vorder over de tekstuitl eg , maar tovens zucht
zij. De Vrooze Jacobs ja, maar ondertusscn worden wjj toch manlll' steeds overhe
erst door onzo vijanden . En nu zijn er nog nieuwe zorgen bljgoko.men •. Jacob
haar man is ziek . Wol doet hij , zJj het met veol moeite zijn molenaarswerk,
ma@.r vroeg in do nvond komt hij al binnen om zich koortsig en · zwotend als
eon blok in do rieten zorg to laton-vallen. Al heel vrpeg kruipt h:ij iJ;l bo C:
woar h:ij de nElcht al maar zich omkercnd, onrustig doorpn:mgt .
Annotjo zucht . Kom, z~ zal ook maar bij hom kruipen, .maar eorst moeten
de blindon nog gesloton worden. Als ook dGzu taak volbracht is en do dour

2 -
wol gcgrcndold , logt .Annetje zich nevons Jacob in d,, bedstedo . Daar tobt zlj
vorder. Hoc lang is z:ij nu al mot Jacob gotrouwd on wat is hot l evon ondanks
1:1llos tach good gcwoost . J2cob is eon gocdo. vent, wol wat erg driftig en
opvli ot:;crig , maar voor haar zorgt h:ij tach good . Wat m:::.s hot hoerl:ijk teen z:ij
op do mo l on kwamon. De booron brachton do goudgclo korrol.s on Jacob maaldo er
meol van . Tar-we un rogge_ worden mot valle zo.kken binnengGbrncht on ols do
wind maar z:ijn best dood, mnaldo Jacob dag on nacht . Als hij nu maar sp oodig
opknapt . Hoowol z~ al gckni old voor de bcdstode hanr avondgebed godaan heuft,
bidt z:ij nag na ; "Ach, Heoro, wil hom spocdig horstollo~' . Zo tobbond volt
z~ mooizaom in s l aop .
Don, voor haar guvoel heoft z:ij nog maar ovon gaslapcn , i s or gerucht op do
Moont . Gor2t el von zwaar be laden wsgons on karrcm, gerucht v2n paarden en
~u id klinkonde Fronso vlookon. De hofhond gaat a l s con rozendo to koor om, na
hot doffc gelui d v~n con klap plotseling to z~~jgon . Gobons op de dour . Oak
J

- 3 -
11
wonderzocht is zijn stem als hij nlloon maar zcgt : VrouW 11 • En mot dit on e
woord on dit one gobaor i s Annatjo v 2.n Altona, goboron ~IIonten, wondcrwol
·gclukkig .
Loosdrocht , 20 september 1975
D. Logormon,
ochtor-nchtor-kloinzoon in do vro.uwolijko
linio v on Jacob v

- 4 -
voor, mot nnmce in Zuid Hollnnd on Utrecht. Over de Houl ligt, ::::ls zodanig
nf'uwelijks horbmbnf'r, do Hculbrug ols onderd8ol van do Oudloosdrechtsed:ijk.
Vergel:ijk ook do noClm Heulokker.
In do wr:tcrnonm lioul 1ooft do ·oo:i;spronklJl:ijko botokonis vc::n het woord
voort. Hot oudgormo.onso woord huli l evc:rde lim hot middc lncdcrlm'lds op huele
of hole: eon gnt dot men in eon d:ijk of londschciding groaft om twe e wc:teren
to vcrbiridon ton bnto von dd ofwatcring of do scheopvnnrt. Do Loosdrochtse
Heul zol dus wol z:ijn gogrovon ten dion~to van do ofwctoring von het tor
plGetso van do huidigc Vuntusplos gelogen mocrassigo l and .
Do noo.m Hcul k::m don lct,:r o.anduicion 'eon duikor of con riool .
K\';'AKELPAD
Hot Kwc-,kelpad hocft oorspronkolijk golopen von do I\lluidcveldso Oude D:ijk
noordwoc:ril!;s over do D:r;echt ncar de Oudloosdrochtse d:ijk. In hot terrain is
hot pad ols zodonig nog to horkonnen oon do langgorokto strook riot en
biezon mic:ldon in do Eorst.o Plas.
1.'f0or h\:Jt pcd do Drocht kruisto ooot eon brug zijn gowocst , em wol eon vic::
trc:pj os boreikborc vootg

- 5- -
goJtovon of nict, macr zo wc.s h:ij vooruit gckomon , zondor do.t oe;n dior hom trcL.
· Hij had wcl wrt goslii'Igord en tot grotu 1.lirGut:SdG vcn :::llc oostnndcrs wcs h:ij ook
eon pcor mc:c:l govallon, mc2r hot ging stoods bet or. I .edcroon wilda_ d~ t
wonder op vJio l on nntuurLjk wcl ocns mot cigon ogo:1 acnschouwen on cllos wet
klocJpon droob , kloppordo nncr do smidso op do Niouwloosdrocht sa dijk.
J:G.spor Dcor.lS wns eo.n wGt godrongon 2.0-j :u·ige: j ongot~cm . De Loosdrecht sc
moisjos kokon oigcnl:ijk licver nnor z:ijn r~zig~ broors on novon den nnnr hem.
Mccr nu was hjj do.n toch do hold . Fior hoold;:; hij z:ijn houtcn ros t ,e voorsch:ijn.
Eovon ocn or:nloopj e on dcwr sprong hjj op hot pL:nkj e , dot ols zodol di.oudo.
Omringd door d,; l).o ol endo jougd begon h:ij ocn z 1 n_tocht over do d:ijk. Ecrst
ging hot gol:i.jk op , mnnr nl gouw liot h:ij z ~n govolg omodl:rr.tig 6chtor zich. llij
reed tot at.n do kork , koordc dcnr om on kwom fris als O(.n hoentj o t o rug .
Vorbo8ldde hij hot zich of l nchtc hot cc;rdigstc neisj o vcn Loosdrccht noor hv::l?
Vole oudorcn schuddon het lioofd: hod zo'n kn::c-p nu niuts buters to doon den
zulk spoolgood to bouwcn? Dat hot wiolr:ijdon nog.oons zou uitgrooi on tot
gco8cngood veorz.':lg niomcnd .
'
Jasper wr::s gelukkig oct z ~n rijwiol. Alloc:n vond bJj, do t ruj wqt t o voc.l
over do hobboligo wog door olknor word ~oschud . Hij was oori pientcr vcntjo :
h.ij wond e l nsticlc om do wi ol en on dat hiolp workoHjk eon bootj o .•
Stoods vcrdor broiddo hij zJjn tochtcn uit . Hjj kvvG::a in plant sen wnor :pjn
dorpsgonotcn nog nooit w~ron gowoost . 'Hij rood zolfs tot Huizon too eh gonoc ~
von do vcrbc:::sdc on vorwondcrdo bliklccn vc:;n ck voorbijg·mgcrs . IV!nc:r in Huiz'-n.
wc:chtto hoE1 ,j,oon hortolijk wo llcom. Do bvolldng zag in hct rijwiel oen duivcl c­
voortuig . Hot bcgon mtit schclcton, hot oindic;do or moe dot de Loosdrechter
word bokogcld mot stencn en drok . H:ij wi st ni0t hoc gouw h:ij rcchtsomkeord
moost mc..kon . In Hui.zcn wor:gdo hjj zich niot moor.
Dr.!"IDS hlioft or bl:ijkbnetr niot.s in gozion om de r :ijwiolon op grate sch':\['1 t c
g2on m.'Jkun . Anders hnd Loosdrccllt misschion do oorsto r ijwiolfc:briek in Ned, ..:·­
l ond gc:hc..d .
In 1855 vond ocn Pnrijso smidszoon do pcdalon uit . Hot rijwicl krocg de nr·-,
Micho.dinu , vcol l ot or ont st ond d o volocip8do, vJc:c:ruit ons woord fiet s is
onts'tnl:!n.
Do pln:::tsolijke ovorhodon wcrcm dikw:jls nict gulu.kkig met h(.t nieuwo vervoormiddcl
, dClt steeds moor nc nhongors kroug . n Snolhui dsmonsters" noemdon z ·;
do volocipodos . Zij vnordigdon r:llorl oi vcrordonint;;on uit om do groci t ,ogon t,;
houdon . Acnl ciding voor con stan onthousiostc;lingen om do ANVVB op t .o richton .
Modo door doze bond is de f i ._. t s cen populoir vorvoeroiddol .;owordon in ons
l ond. Er worden sp

- 6 -
hot ~s uw cigen ~od on zclfs indian w~ndc~2ors hot vursporren, tikt go mot
h"ortond.o · ze;lfsanocgz::c~ulw~d ecn pr:cr [YJC,cl cc:cn uw schull,,tj c en indLm di t n~ot
helpt, zet go ~en kool op ~ls ocn oordocl , Moor lcct zo in elk gov~l voor U
-:;ijkon ••• Hot. is uw rochtn .
Ook ovGr de sciwonh,Jid vcn hot Gooi , dr:t door de rjjwilcpc.don voor do
fiotscr word onslotcn, wcc:;t do vortollcr - en hi.or trokt hjj bcslist ::cl zjjn
lyr~sch o-rogistcrs open- zjjn l azars con bookjc open t~ doon. Als ocn ontdckkingsroizigor
boscln-;jft hij zjjn t ocht ovur mini;:: tuurbo borgt o'n (do Toful borg,
'.'JO l 30 L1etor! ), l~.ngs rovijnGn (?) en schittor, tldc WOUdpc.rtjjon , WC1C1rin ri t 88- '""'
lando bcdcje·s 1 .-:ngs b,:t:wste bodc[YJ sjjpelon, do.or grillit;o houvcls en over
hogo plot emus, · we, r do u~tzichton c.deEJboncrnond schoon zijn. Do schrJjver wocrschuwt
·ervoor, dot zo 'n stcilo houvel wol oon pononontio is , boor do cfdolin6
vert;oodt r:llos,
· HGc hooft' ook niot in hot Goo~ to bljjvon , moc:r hct stcct gchocl vr:ij orJ
stoutcwodig· do grcnzon vcn Gooil

- 7 -
Niot iodoroon loopt zo Detor bi.i''lnon op con b]jocnkomst vc.n · ecn
voroniging . Dit vJOrdt d:::n r:ls 11 klnploponll govoold, Op doze mon i c ~
zr:l ioracnd , die in con bopr:~ c ld ondorworp i s gointerossoerd
rx:kkol ijkor bij ons billmenlopon. \7ij hopon nf\tuurlijk, dc::t hjj of zij
hot b:ij ons zo prcttit:; vindt dr:t oon zicb opgooft ctls l id of
don::> tour.
Bibliothook
We morkon hot steeds weGr hoc prottig onzo l aden hot vindcn ocm
kont.:'ktblod te hob bon. Do vrr:co ncu::r 11 oudc 11 Kringol tj cs door
niouwo ledon on door hen , die onigo nuo.rnors i:.Jisson , is groot .
Uc.:--rschijnlijk krijgt ons 'blod volt;o11d jc.c.r oon niouw, mooier josj
Hot formnc.t wordt cmigszi ns enders , zodClt hot mDkkolijkor wordt
·do jn:::~rgcmgon i n te lc;ten bindon. Mododol ine;on . etc . worden niot
ncor in hot blud opgonomon , oor:r worden ·op eon los vel bij6cvoc,.
V!ij hopon oct -dit vi.sitokc

- 8 -
Hot. zolf dotorrnineron von do govondon oordowcrk- on porsoleinschorven is
"OOr do me ast on nog con t o t::looilijko opgrtcd . Golukkig norkton we do.t van do
ui tlog op do v'origc schorvenoiddag ( wolkc t;owijd wc.'s c.:cn hot horkennen von hot
r:10teri c:nl) nog hot con en onder wc.s blijvon hnngcn . Voora l hot detormineren
von klcinc schorvon l overt, ook voor dcskundigon , VC\Ck grato problonon op . Oo
hot hcrkennon von oud , oudor on zcor oud ac.rdowGrk on porsolcin i ots to vcrc;u­
"12kkcl ijkon zull cn we in hot volgendo numoer vc:n HIC con l :\jstjo goven vc:ui onkol o
,mol to horkonnon ko:m.wrkon van do verschillendc soorton acrduwcrk on porsolcinc
\ict botroft do vondston ken gezo~d worden dct hot morundcel datoort uit da
-i8de on 19do euuw . Y!o zagon vrij vool t;r o:f e;obruiksanrdework van roodb.:.:kkonde
kloi. Men brt'lnbt di t oardcwerk soc'lon onde r de vorzomolncc:m 11 Volksac:rde.work 11 •
Hot i s hot w:rdowork wat onzu v ooroudors gebruikt on in do koukon. Minde r vcc:k
vonden we hct " dofti 6o 11 broortj o vrm di.t v olksDc:rdewerk: hot Delfts blruw .
Evonols hot v'olkso[)rdowerk i s ook hot Dclft:s blcuw ncrdowcrk erg moci.l:ijk
prc~ i os to dctcron. Onder do schorvcn dio wo zegcn, bcvondon zich boslist ~
cxerapl[)rcn uit do 17do oouw , l":1:>Gr zoals gezcgd, hot r.:~oostc korc1t von do 18do
,m 19do GOWN . Ui t do 19do en ook 20sto. eeuw z1jn 2fkoc1stig do scherfj cs von
hot zoe:;ononodo Ree:;out-ocrdowork ui t Mnn stricht . Ook di t typo ::u::rdework wordt
v. ck govondon. En notuurljjk do scherfjos Chinoos porsoloin. 1\IIocsto l lilo t do
bokendo ondorgl czuurbl cuwo vor·sicring , Incidontool z.sgon we ook Europces
porsol oih, oocr Loosdrochts porselcin hobben w~ niot nGngutroffon.
Do oud'sto moogobroclJ,te schervon behoron tot hot. zogdnac:ndo Duitso stoon­
(!i;oed . Bij oijn wet en znten hier·bij geen schorvon oudor dnn cle 15do eouw . En zclfs
schorvon uit die puriodo woron uitorst schoers . ·
Schc:rvon uit do prohist orio woron ovenwel wol tc zion in do br:mdweorkazorne,
Mov:r ouw Offerman_ von de li.rqhoolot;i.scho ':Jorkgcr::wonschcp Nederland, c.fdoling
No ordincklnnt , ho.d con kcur van prohi st ori sche voorwerpon, 2fkomsti g uit .hot
Gooi on omgGvinb , racogcnomen. Do int.oressc voor di t Elotcrioal bloek zo. groot ,
dct hot orgonisorcn van oen spcci.C\lc EJiddag of 2.v ond over clit ondorworp
overwogon wordt • .
Acn hot slot von de middog worden de jeubdigo bczookors ocngospoord om
_ems te l etton op dG oudc huizen on boorderijen in cin rond Loosdrocht, de gevelstonon
, do dc:kkonstrukties, do vons~ers,· enz.
P.v.M.
IJzh;o horinnoringon I
Vin eon ijsnllea
bolanddo ik in can kroek.
Stand stil . 1
t IJs l ook zo
dun nl s con vliosjo g l 2s . lk
z2g do bodum, brq~n gowns .
Eon o.quarium zondcr vis .
Eon zwcrtproppigo ols koek
[~ can. Ik voDldo m:ij e~n
vrooodo ocnd in de b~t .
Uit warri g hout spotto
hot pittig 6Gtittor
v2n con wintcrkoninkj c .
H . C ~

Uit hot Do~bouk
vnn Jacob Pos (VI)
Do poriodo uit onzo vodorlnndso i;i;B8chiedcnis, dv bckond stnr't nls "hot
twoodo stodhoudorlozo tijdpork" bogon in 1702 net d.e; dood vr:n Koning-sto.dhoudor
'Qillcn III on eindigdo ~1Gt dl, benoo,1ing vrm YlilloD (IV) Ki:crcl
Hondrik Priso , zoon von J.cn \'Jillem Friso, tot stGdhoudcr in 1747 . Over do
gobourtonisson di hiortoo do stoat govon, en do ontvcnc.',~t von do Prins in
Utrecht schrjjft Jacob Pos:
11 Nu zullen wij eens trag overtegaan tot dien April die een aanvang maakten
of een ieder mocht: doen dat hij wilden doch ik zeg hierbij alles door des
Heeren wonder bestie:r: want het gemeene volk deden schier da.t het wilden
als in veel opiichten in 't verv6lg zal ·blijke door het gemeen wierde de
overheden genoodzaaktR om onzen dierbaren Prins van Oranje en Nassau voo£­
Stadhouder: admiraal en kappit:ijn generaal uitt~roepen: hetgeen eerstR
geschieden in Zeeland: op den 25 dito van dezen maandt April: in het . kl:ijn
Stedeken Veere en daags daarna': ik zeg eenige dagen daarna tot Rotterdam~
en daags na Ro-tterdam in de haag en in de bjdt van een dag 10 a 12 wi.e.rdt
de Prins van Oranj e en Nassau Stadgouder Admiraal en ·kappi tjjn gene-raal ov r -.
de gansche zeven vereenigde wovincie want het was of de ver-sch1ikkingen
Godos op onzen overheid gevallen was: want het gemeen kreeg laats wat het
maar wilden: de blijdschap of vreugden die er was over het uitroepen of
verheffe van deze dierbaren Prins tot Stadhouder Admiraal en _Kappitein
generaal: in ons gans?he land is om.beschr1jvelijk nogthans moet ik hiervan
ook iets melde: 'tgeen ik gez.ien en gehoord heeft: de predikanten kwamen
met een Oranje lint in de knoopsgaten van de rok op de predikstoel: Mannen
en Vrouwen: Ja tot de kinder-en in de wieg droegen Oranje lint: aan de hoeuo
of hoofdmus van de kleine kinder-en: de vrouwen op de borst: Ja het was al
Oranje wat men hoorden of zag: daar wierdt o"veral veel geschoten: en kan- ·
gelost_: en op verscheiden plaat~en trokken zjj op met gro"ote vreugde tekenc_";
den. Atlehoogsten Godt vorheerbjkenden: . over- ·Cii t exstordenare wonder werk:
als inzondcrheid op Tienhoven Breukeleveen en Maarseveen: alwaar z:ij met
instrumenten en psalmgezang: al bptrekkc::nden den God van hemel en aarden
looven en vcrheerlljken: dat het als tot in de hemel klonk: want de predikar _
van die plaas den ouden ·en vromen vader Schu.ilenburg had langE:' Jaren te
voren in 't openbaar op de Prediksto.el. om de verheff1ng tot Stadhouder va:r
dien Prins gefieden: en z:\jn g.emeenten ook menigmac:h in 1 t openbaar aanbev!bll cc.
daaromtebidden:
1
tgeen ik zeifs ook wel Jaran te vooren van hem hebt
gehoort: em dus naar wensch en -begeerton vervult ziendcn: zijn de oprecht.e
vervuld: met lof tot Godt: Ja overal waren Oranje en Prinse vlaggen van de
torens alsook Schepen en veerschuit en alder-lei vaartuig voorzien van
Oranje en Prinsevlaggen: de paarden haddon Oran~e strikken in den maanen
en staart: Zelfs sommige- paarden die voor de ploeg gingen: veel huize
waren zeer vcrsiert: mot palm en andcr sieraad: alsook de poor-ten van
verscheidon heerschops plaasen ware versiert en hinge met kroonen: maar
inzonderheid de poor-ten van de Stad Utrecht: waren zeer versiert: en hinger
ook met krooni:m: alsook de ge nsche stErd door waren hier on daar versierde'
boogen over de straten: daar men met wagen en paard onder door konden
rijden: en waar in verscheiden zinnenbecldon hingen. 1\!Ic:wr bij Uttrecht was
de vreugden gr-oot in die stadt: wanneer zJjn h0ogheid dc;w ;r zJjn publiekEm
intree in dcdon: Voor k~x de eerste r~s Stadhoudor: etra: gel~k ik aR~&
voor een godeelten hceft ac-mschouwt on bijgowoont: v1ant op den '25 Jul:ij
dozes Ja;:n·s Smorgcms onitrent ten 10 uren tot Utrecht komendon . mot mijn
dochter: zjjnde dit 'don dag zijner inhuldiging en thoorendo dat zijno. R.ooghe:i ·
daar nog niot was: gingon wjj verscheidon strot un om vnmdclen met nog ocnL
gezolschap: die wandoling was opmerkens waardig: alszoo voor de meeste
huizen zJbm1onbeoldo ware11: allen beduidenis hebbcnde tot luister:. en bl~d-­
schap over do vorheffing van ZJjn hoogheid: w2ar van ik ·or- eon stuk of drie
zc:Jl meden claolen: het eorsten was een Oranhe boompje: waar een Oranl}e ape,

.:m was: en eenigen or onder laagen : het twocde was eon kaa s aan den welken z..eer
reel rotten aten en nnbjj opgegeten was ma a r detar kwam eon Oranje kat di e de
'Otten wegjaag : hot dordon eG"n zeer bouwvallig huis : maar wierdt door een gee~en
Oranje balk ondersteunt: ik laat den leezer en di8 vorstandvan zinnebeelden
h obben h i cr ZGlf over oordeolen: wat do beduidonis daar van zij: Ja daar- waaren
duizcmden van , zinnoboolden voor de monschen hasr hui zon en glazen : na de wandoling
hoorende dot zjjn I-Iooghoid het middagmaal zouden houden op 1
t huis de voorn
3 kwortier urs buiton de Katr]jne poort : ben ik da~n na toe gewandolt: daar
komendo zag ik z_;jn IIooghoid daor aan tafel zi tten: mot z1jn gcmalin on eenigen
Stc=w ts Jonlcers on dames : die toe Juist het middagmaol hielde: alzoo ik zelf in
persoon dicht b:ij do tsfcl in huis stond: die mCJalt]jd stondt m.ijn bi zonder good
aan: alzoo nl l e s zeor stJR:il en zeer ordentel:~jk toeging : on na eenigcn t:ijdt daar
gewc-est zijnden : vortrok ik weder na de Stad en op oen kwartier urs wodor nan de
stad genodort z:ijndo: ontmoetende : ' m:ijn daar do Student en: die allen zeor ordc:ntel:ijk
izJior aan vier in 1 t gelid geschaart: waren : ~Xlll:X voorzion van walthoorns
on o.bojen: trommon: on trompetten : Snaphanen: hcllcbaardo : pick on vaandels, en
conka rdes op hciar hoc do: en oranj e lint en oranj e gowaad zoer sie:rlljk uitgo­
'orst: dot eon lust wos om tozion: en tehoorcm: en olzoo trokken zij z:Jjn hoogheid
.egemoot om teverwc lkommen:u
Om de spanning orin to houden zullen we hc~t vcrhaa l hior onderbreken. De beschr:ijving
van de intocht in de stad komt in do volgcndo aflevoring .
J . F . C. Schlimme
IJzig±e herinneringen II
rt Was dat jao.r wel vroege Paa s .
Maar hot blijft een vreemd geval: schoatson
op de plas , alsof 't hartj o winter was .
Door ' t ijzig gl8s zc:tg ik jong groen. De oever
werkto al Elan de zonnekant .
(Th:ijsso sprak van do Rivi~ra in dit verband)
Op ·hot :ijs logon jongelui t-e bokkon
als lagen ze in warm zand .
Zo lekon aangcspoold op een vcr strand .
De dGg daa rna st.romcnde regen.
Had ik werkel:ijk geschaatst?
H. C.
ogmaals Loosdrechts ]Orselein
Niouwe ontv/ikke],.i!!:&:m in hot ondorzook naar de fabric~~q_n porselein in
Loosdrech_h
Zoals men uitgobrcid in hot boekje ''Joa nnes do Mol . Prcdikcnt- fabrikant uit
o 18dc oo uw>~ (hoeft iedoreon het bookje al?) kan lozen, workton er in de
~oosdro chtse porseleinfabriok ongeveer 60 arbeidors,·waaronder 7 ~ 8 buitenlanders
. Van doze 60 arboiders workten or 20 nls porsolginschildors. Hoeveol
or Als modelleur (vormor) wcrkton, ·weten wo niet . Von hot morendeol von de in
J.,JOOs drocht vverkiamo Drbolders zljn de nomen niet ovorgolovord. We kEmnEm slechts
d.G namon van Morchcndr Gervorot , Grebner , Kil ber, Buys en Wicnrt , waorvan al~een
rlo laotste twee Ned .. rlandors Wu-ren . Hoeveol Fossen , SijpostelJllS , Streefkerken,

- 11 -
Vlu.gs , onz . onz . or vJCrk:~dtm weten we niet . Toch vinden we r ogolmatig
vormers- on schildersmorken op het porselcins bDvoorbeold ingegrifto initia
lcm: G. B. en J . 1:V . S., en ook fobricago-nu.mmcrs . Vkt dot l a8tsto betroft,
men vindt een heel skala van letters en gotcllen.
. Hot ligt in do bodooling binnenkort met eon grootscheops onderzoek t e
starten , w

''H:i.storisr.:he Kringeltjes* l Naam- en Pla~ ·t~regiacer jrg .. 2 1975
'le cijfer = no& v Kringel 2e cijfer = blz.
Aardewerk 9-8 G·eel vinck 7-6 LouisB
Advocaat,Aartje 8-6 Geref.ke1•k O .. L.. 6-8 Luijen,Jen Wiggersz 7-6
6-8
,, ,Arie 8-6 Gerretez,Gijsbert 7-7 Mearseveen
v .. d. Akke:t·, Hendrik 6-10 '~ , Ri jk 7-7 MF-1nt en ,A.nnet j o
, , ,Melie 6-9 Gerverot 9-10 Mantsfeld-er kaai
v .A.l ten a, .An net j e 9-3 Gouds e Pi j P 9-7 Marchand
· , , ,Ja.co'b q-1 Gooi en Eemlander 6-7 M~rie-.A.nne
Amsterdam 8-2 de Gooier, G 6-7 M.eyerspad
ANWB 9-5 de Graaf, Corn .. Hzn 7-6 Meyaen
Arch~ Werkg.NJ.d. 9-8 G!ebner . 9-10 Michadine
Aechat(comp.schip)6-7 G1.js.en,Lour1.s Klzn 7-6 Middag,Jan Me.rius
:Batavia 6-6 Gijzen,Wed. 7-5 , , ,.Gerrit
Beierman,C.B. 6-7 de Haaa,korenmolen 9-1 Minden
Belvedere 6-7 Ha~ke,Da 9-i Modelleur
Blanke,JBcob 8-6 Ha.tf elfj e 9-4 ·M.o. 'L.
9-9
9-1
9-4
9-10
7-4
9-4
8-4
9-4
8·-6
8-6
8-4
9-10
q-11
., t , Wi1lempj e 8-6 Halm.ansbru.g 7-8 · de MoJ.,Alida ClA.rB 6-10
Bl oekelaan 8-4 HAme.r:s, Geertie 7-.7 , ,Joennes 7-3
Blokkerl 8-4 vdHe~dem, Gerri·t 6-4 6-5,10
Blokkelaan 6-10 Hennkpman,E 6-8
Bloklgan 6-7 '' ,Jscob 7-6
Bovenglazuur
Bredi e, Andries
, , , Gerri t
de :Bree,Tymen
, , Tymen Jaz
:Bre~keleveen
8-4 Herv.kerk O.L. · 7-3 .
9-11 Heul 9-4
7-5 Heulakker 9-4
7-5,6 H!ulbrug_ . 9-4
6-7 vdneyde,Aa:tt Klzn 7-6
6-4 ~ist.Ver.Holland 8-2
7-5 Hogenbirk,Geziena 8-6
9-9 , , ,Krijn 8-6
:Breu.ke1.Meentje 8-5 HondekAr 6-8
,, .plas 8-5 Horn 6-8 I 9-3
Broeren,Jan Reiera6-5 Horndijk 9-3
de Bruyn,Gerrit F 7-6 Horne 9-3
:Buys 9- 1 0 !J:orren 9-3
Ceylon 6-7 Huizen 9-5
Chineee poraelein 9-8 Hun~bed 9-6
Chirurgijn 6-5 Jansen,Reyer 7-7
Cock,Comelis 8-6 Jan Willem Friso 9-9
, , , Yebrt.indt 8-6 t.T eneverpad . 9-2
Comelisdr,Ijyabeth8-6 K:ctqp de Goede Hoop 6-7
Creyt,Gerrit 8-6 K~pman,Jan 8-8
, 1
,Grietje 8-6 Kannegieter,Tina 7-4
Desms,Jssper 9-4t~_Ketrijne · poort 9-10
Daa,Jacob 8-6 -Keers,Alberta 8-6
, , , Ryk 8-6 , , ,Klaas 8-6
~, , Wi 11 empj e 8-6 Kerkklok 0. L. 6-8
Delfts blauw 9-8 Kilber , . 9-10
v Dokkum,JDC 9-5 ~linkel'~berg~W 6-8
Dolme.n,Pieter 6-7 Kok,LiJ~beth 8-6
Domini,Jacobus J 6-5,6Koning1.n-Moeder 6-8
Drecht q-4 -:Koremnolen de Haas 9-1
Du.its steengoed S-8 Kortenhoef 9-4
Egelshoek B-5 Kortgene 7-4
Elf en een halfj e ~~-4 Krasnapolsky .. 8-2
Emmastraat ~-2 Kramme Rade 9-3
Endracht(schip) 6-6 Kronenburg(schip) 7-7
Europ. porsel ein 9-5 Krook' J ooris 7-6
Evenblij,Aa.itje 8-6 Kru.if,Gerrebrendt 7-8
, , ,Arie 8-6 de Kuyper, Gerri t 7..:.5
, , ,Pieter 8-6 Kwakelpa.d 9-4
Fransen Ae1tie 7-7 Lage Vuurache 9-6
Fraq.$ep~d -- 7-3 'Lekdijk , 6-4
Frezen,Piet 6-9 Loosdr. porselein 9-10
· Molemneen·t 6-.. 119-2
v Mourik,J 6-8
Muieveld 8-4
Muieveldse Oude dyk 9-4
Mijnden 8-4
Mijndenveld 8-4
Mijnen 8-4
Naerdincklant 9-8
NieuwendiJk 8-5
Noirmoutiers 7-4
Nootweg 7-2/8-4
Noodweg 7-2
Notsloot 8-4
Notweoh 8-4
Notweg 7-2
Offerman 9-8
Omnibuasen 6-7
Onderglezuur 9-11
Orartje 9-9
Oranj elust 6-8
OuderAmst elporsel. 9-11
Oud-I~oosdreohtsedijk9-4
Peters,Meynsie 7~7
v d Pol ,Hr 61.8
Porsel einsohildera 9-10
Pos,Fijtje 8-6
, , ,Gerrit 8-6
,, ,Jacob 6-4,10/7-8
8-7 I 9-9
, , ,Jfl!cob HArmensz 7-6
,, ,Jacob Jacobsen 7-7
,, iJ~cobje Jacobs 7-7
Poe-GreidAnus,J 9-
Ra~i 9-3
· Rfvd brug 9-3
Reding 7-2 I 9-3
Rsweg . 9-3
Reedtgeldt,Gerrit 7-8
Reghterwijkse Heu.l 9-·4-
Regout-a~rdewerk 9-8
Reyers,Neeltie 7-7
R:i.entjes,i .... E. pastoor7-4
Robinson Cruso~ 9-4
Ronner,Jen 6-7

Ruitersweg · 9-2
Runderpeat 8-7
Rijckaen, Gerri t 7-7
Rijwielp8.d.envereno 9-5
Sas,A.eirt Gij sbertsz 7-'7 ·
,, ,Marretje Aarta 7-7
Schaap,Teunis 7-8
Schenkeldijk 9-3
Schervenmiddag 9-7
Schinkeldijk 8-4/ 9-3
Schipper,Aart Gysbzn 7-7
,, ,Fijtje 8-6
, , , Gerri t 7--T
, , ; Gij sbert 7-7
, , , Gi j sbertRyke7-7
, , 11Jacob 7-7
,, ,Marretje 7-7
9t ,Neeltje 7-7
, , , Rijk . 7-7
v Schooten,J 6-8
Schuilenburg 9-9
Stalstr~at 7-9
s ·ticht 7-5
Suzanne 7-4
Straatverlichting 6-8
von Teck,prins(es) 6-8
Theunia,Geertie 7-7
Tienhoven 9-9
Tolbaas 6-9, 10
Toronklok 0.1. 7-3
Trekdobber 9-4
Trekschui t 6-8
Tromp, Cornelia 7-4
'rurfechuu.r 6-7
'JYijl,A· 6-10
Uiterste bosje 9- 2
Utrecht 9-~
Vecht 8-5
Veendijk 6-7
Veenman,J 9-7
Veere 9-9
Velocipede 9-5
Velsen(schip) 6-7
Verleer,Aaltje 8-6
, , ,Leendert 8-6
Vetpotje 9-4
Vierde plas 8-5
Vintes 8-4
Vl~anderen,Aagje 8-6
Vogel,Dirk JAnsen 7-6
Volks~Rrdewerk 9-8
Voogsgeerd 8-6
Voorn 9-10
Vormer 9-10
Vredenburg,Dirk 6-5
Vuntes 8-4
Vunters 8-4
Vuntus 8-4 / 9-3,4
Vuntusplas 7-3
Weer
Weerbr-u.g
We ere
Weereatein
Weerkrunpen
Weersloot
Weers1uys
·Westersloot ,
Wicart
Willem III
Willem K~rel Hendrik
Wingelaer,Teunis
8-5
8-5
8-5
8-5
8-5
8-5
8-5
9-4
9-10,11
9-9
9-9
6-8

De artikelen uit deze Historische Kringeltjes, op A4
uitgegeven vanaf 1 maart 1974 t/m november 1975,
zijn in herdruk verschenen op AS forma at.
Deze pdf toont dus de originele versie met daarin ook
convocaties en mededelingen.
Aile periodieken vanaf 1974 t/m 2014 (40 jaar tijdschrift
van de HKL), meer dan 6000 bladzijden (!), staan
op DVD en zijn verkrijgbaar bij de Historische Kring
Loosdrecht (zie www.hkloosdrecht.nl)