De Wilde Roos - uitgave mei 2017

liek zich ronduit optimistisch getoond over de invoering van de
Euro, die in ons land met meer enthousiasme werd verwelkomd
dan elders. Maar plots veranderde het beeld. Dat hadden we
moeten voorzien. Het was een politieke fout dat we de groeiende
ontevredenheid niet zagen aankomen. Die overspoelde ons als
een golf, weliswaar aangewakkerd door een wind die woei buiten
de sfeer van de traditionele politieke partijen - Pim Fortuin en
groeperingen die kozen voor ‘Leefbaarheid’ als eerste prioriteit-,
maar dat veranderde niets aan het feit dat veel burgers inderdaad
ontevreden waren. Die ontevredenheid gold de filevorming
en de wachttijden bij de toegang tot publieke voorzieningen, een
groeiend gevoel van onveiligheid, een toenemend ressentiment
ten opzichte van vreemdelingen en de Islam en vrees voor het
behoud van de eigen nationale culturele identiteit. Sociaaldemocraten
werden in de verdediging gedrongen. De PvdA werd verantwoordelijk
gehouden voor de toestroom van asielzoekers en
voor de gevolgen van het ontstaan van een multiculturele samenleving
waarin nieuwkomers onvoldoende waren ingeburgerd en
geïntegreerd.
Was de ontevredenheid gerechtvaardigd? Als ontevredenheid
bestaat en op democratische wijze wordt geuit, dan is dat een
politiek feit dat een politiek antwoord verdient. Echter, wie waren
ontevreden? Het waren vooral de middengroepen in de samenleving
die hun ontevredenheid verwoordden. Van de kant van
kwetsbare mensen aan de onderkant van de samenleving kwam
minder verzet. Hadden we de middengroepen zwaardere lasten
opgelegd om de belofte na te komen de mensen aan de onder-
13