De Wilde Roos - uitgave mei 2017

Universiteit in Rotterdam. Tinbergen leerde ons de betekenis van
optima in plaats van maxima dan wel andere extremen: optimale
groei in plaats van de hoogst bereikbare groei; een optimale inkomensverdeling
in plaats van hetzij steeds grotere ongelijkheid hetzij
volledige gelijkheid van inkomens; een optimale orde, niet als
een compromis tussen een centraal geleid economisch systeem
en een volledig vrije markt, maar als een stelsel waarbinnen het
algemeen belang en individuele belangen elkaar versterken. Dat
was in overeenstemming met de theorie van de welvaartseconomie,
die uitging van brede omschrijvingen van begrippen als welvaart,
behoefte, schaarste, opbrengst, kosten, nut en profijt, niet
alleen in materiele zin, maar ook in sociaal, cultureel en ecologisch
opzicht. Wat de beste uitkomst is van een economisch proces en
welke de beste instrumenten zijn om die uitkomst te bewerkstelligen,
hangt af van meta-economisch gekozen waarden, die zelf
niet door marktkrachten worden bepaald. Dat paste in een tijd
waarin sommigen zochten naar een wetenschappelijke fundering
van het socialisme. Dat ging mij te ver, omdat ik het socialisme
zag als een wereldbeschouwing waarvoor men al dan niet kan
kiezen, en die dus geen wetenschap is, hoogstens een object van
wetenschappelijk onderzoek. Maar de sociaaldemocratie diende
zich aan mij wel aan als een denkwijze die in overeenstemming
was met een aan waarden gebonden wetenschappelijke analyse
van economische processen en systemen.
Mijn derde overweging was dat de sociaaldemocratie zich na
Marx was gaan richten op het algemeen belang van een samenleving.
Dat had, na intensieve politieke debatten en afscheidingen,
5