Museum Praet Jan Theuns

]D]g KUI§§T§CÉJ]LDEJT JOF]AI\T 1J' f, :]EUI\[S
TS AL OP]IVJERK]gLitJT«
tiP AD
door Rinie bleuts
Het Princenhaags museum lreetl van
Johan Theuns een kladboekie in bezit. Ik
heb thuis pas mijn boekenkast geordend en
achtcr de op het oog meest waardeloze
kaÍien las ik de namen: Frans KaÍta.
Craham Grcene en Antoon Coolen. Pas
dus op met boeken die verstoti en onoogliik
ziin. A1s u kennis neemt van de inhoud
kan u oog u,orden gevangen in een schittering
van gcluk. Het kostbare werkboekje
van Johan Theuns. dat een schitterende
verlbmf'aaide kati heeft wordt door het
Princcnlraags museum rvaarschijnhjk niet
gerestaureerd rrraar wel zodar-rig bescherrnd
riat het tle tijcl zal doorstaan. Dat
boc'kje bewaren en koesteren is van belang
want de kunsl baart men d(xrr oefening en
andersorn door oeÍèning komt nten tot
kunst en hoewel de rveg naar de kunst. volgens
de Latiinse spreuk "Ars Longa" heet
d.w.z. Iang duurt, laat het boekje zien dat
Johan Theuns, de kunstscbilder (geb.
Princenhage lti77t. die hier- in l96l in hctzellde
jaar overlc-ed als pastoor Bourtlan er
nogul sncl in thr-risgelaakte.
Als nren, zoals ik. orer leven en lvetk van
Johan Theuns publiceert is het leuk om te
zien dat hij in Antwerpen, Rotterdanr e-n
Anrsterdam exposeerde maar ook bij de
kunsthandel Jas in Breda in I935. die. als
ik het me goed herinner, de sprer-rk "Ar-s
Longa" op de ruiten voerde, ont de kunstenaar
erop te wijzen dat hij sorns voor ziin
. dood rvordt geëerd maar meestal daarna.
Zo gcbeurt 30 septenber c-n 1 oktober a.s."
: tot miin grote vreugde postuum met Johan
Theuns in de Sint Martinuskcrk aan de
hand van een. nii.u het zich laat aanzien"
schilterencle e-xpositie en ik hoop dat u r;-r
br1 bcnt als u hiel woont want ook Johan
, Theuns wrs. r.voonachtig aan de l-ies-
: bosstraat, r-cn dorpspersool net als u. die
erg veel van Princenhage hield.
, Schilder van de rverkelijkheid
' lk had verder pasgeleden lret r.oon'echt het
eerdergcnoenrde boekie' r'an Johan Theuns
bij Bouder.vi-jr vau de Calsei-ide, de voot'-
zitter van het Plineenhaugs museurn als
een kleinorxl in lranden tc mogen houden
en het voo|zichtig tloor te bladelc-n c'n mett,.L.r'l
z.rg ik het flinzinnige streepje, ile lakere
lijtt e;r de groei van grondr,omr naar
corlpositie in schetsvorni. Zijn sierliik
handschritt viel me op en het kan zijn -
nuar dralrool miste ik de loupc' om te lezen
nia,rr dat konrt nog - diit Johan Theuns
niet alleen zijn boekje volpende in schoon-
, schriti maar orik uitlegt waarom hii van de
Brabanise Kolïemaaltijd, naar ik onlanss
: ontdekte, hcle rnkc varianten maakte.
Johan Theuns hoeft ons niel te verklaren
\!'aarom de Brzrbantse koíÍiemaaltiid zo-
, veel nreer voldaanheid uitbeeldi dan de
. Aardappeleters van Vincent van Cogh.
want de boeren haclden het in 19.tr0 beter
dan in 189{) en beiden schildelden cle rverkelijkheid.
Dat aspect beglijperr we. Maar
over dat variëren op een therna rarillen we
meer weten. Misschien ilat ric koi'te notities.
die Johan Theuns n'raakte helderheirl
verschrll-en. Johan Theuns is kortonr in
klld ul opmcr ke lijl. luut st;ran up zijn
daama uitgewerkte doeken.
In een oogopslag zag ik ook dat Johan
Theuns met enkele liinen vol vakmanschap
een mooi panorama kon teliener.
een gezicht kon schetsen. zoals in het geval
van het aardappelen schillende \irollwtje.
een Jezr-rsgelarit lnet doornenkro()lr. il1
juiste anatumische proporties, zonder de
verwrorgen kenmerken. die de ee.ste werker
van Vincent van Cogh karakteriselen.
De domineeszoon werd gebrek aan academischc
vorming verweten ma:u later liet
hij allc' acadcnrisch gevornrdc schilders
achter zich liet. als wereldschildcr. Ecn
wereldheroemdhcid als Vincer.It. die ook
zíjn nog nieï helder'lreschreven relatie met
Princenhage heelï. is Johan Theuns niet
geworden. Nlaar binnen de aanpak die hij
zich oplegcie dool vol overgave de indruk
tc vcreeuwigen op het doek. zoals te zien
is bij de stoomboterfabriek Sint Martinus
aan de §{astbosstraat en tle vele panomma's
in en rontl Breda. wel een vakman
pur sang: de eretitel.
Vervolg