Buiten de Orde 2017 #1

mensen naar officiële kampen overgebracht
waren, zijn we de eerste weken simpelweg
naar die kampen toegegaan. We hebben een
bezoekschema gemaakt en dat gecommuniceerd,
soms zijn we daarvoor naar binnen
gesneakt om flyers te geven. We kenden al
veel mensen uit de Idomeni-tijd, en begeleidden
zelfs al tientallen individuele cases.
We hebben toen de investering gedaan om
een gazebo (een soort partytent) te kopen en
stoelen en info-borden aan te schaffen. Vervolgens
hebben wij sessies gehouden buiten
voor de deur van de kampen. En ook hebben
we een Facebook-pagina opgezet om al die
informatie te kunnen doorgeven. Je ontdekt
dat Syriërs alles via Facebook doen, die gebruiken
bijna geen websites. Na een paar
weken hadden we een paar kampen waar we
elke week naartoe gingen, en na een maand
wekelijks meer dan tien kampen. Soms konden
we in een overdekte hal ons werk doen,
meestal was het buiten onder die gazebo. In
het kamp ging dan al snel het nieuws rond
dat wij er waren, en dan komen de mensen
wel naar je toe.
Of je binnen komt is dus afhankelijk van de hulporganisaties
die in een kamp werken?
Het Griekse ministerie bepaalt wie er in welke
kampen mogen werken en daarin zijn ze
heel streng. Het leger hoort de basisvoorzieningen
te regelen. Daarnaast krijgen hulporganisaties
soms toegang voor het regelen
van voedseldistributie, scholing, kleding,
en medische hulp. Wij kregen geen formele
toestemming omdat we geen officiële,
bekende NGO waren. Wij konden zonder
toestemming van het ministerie in enkele
kampen met andere hulporganisaties iets
regelen, want zij mochten van het leger bepalen
wie wel of niet naar binnen kon. Maar
dat hing geheel af van het kamp. Er waren
ook kampen waar een strenge commandant
zat, die niks buiten de formele afspraken
deed en daar konden we toegang wel vergeten.
Het klinkt alsof er een redelijke samenwerking
was tussen de grote hulporganisaties en ongebonden
vrijwilligers.
Nee, dat was niet zo, al werd het na verloop
van enkele maanden wel beter. Waar we tegenaan
liepen was dat de Griekse besluitvorming
heel wispelturig was. Waar ik me
ook over verbaasd heb was dat het op veel
momenten zelfs een complete chaos was,
geen duidelijkheid wie nou precies waarover
ging. Voor ons was het extra lastig, omdat
we aanvankelijk nog niet een erkende organisatie
waren en gezien werden als anarchisten
die je sowieso niet serieus kon nemen of
vertrouwen. Al deden we ons werk heel professioneel,
ze gingen er bij voorbaat vanuit
dat onafhankelijke vrijwilligers niet echt betrouwbaar
werk volgens de richtlijnen zouden
doen. In ons geval was dat wel degelijk
OK: alles driedubbel verifiëren en nooit onjuiste
informatie geven. Het was een gevecht
tegen de bierkaai. Drie, vier maanden heeft
het geduurd voordat we te horen kregen dat
we toch wel goed bezig waren.
Dat vond ik soms lastig, omdat we het in die
onderhandelingen niet hadden over hoe je de
vluchtelingen het beste kon helpen, omdat er
allerlei politieke belangen speelden. Je bent
twaalf uur per dag, zeven dagen per week
aan het werk om mensen te helpen. Wat is
dan hun belang? Willen ze deze mensen ook
helpen, of worden beslissingen genomen op
basis van heel andere belangen?
Die andere belangen is dat eigenbelang of politiek
belang? In hoeverre heb je zicht op de spelletjes die
er gespeeld worden?
De kracht van ons werk was dat we niet
overheidsgerelateerd waren. Voor de vluchtelingen
waren we objectief bezig, we gaven
geen valse hoop. Er was wantrouwen tegen
andere organisaties, zoals de UNHCR, die
had al een paar keer mededelingen gedaan,
die vervolgens werden teruggedraaid. Wij
werden gewaardeerd om onze eerlijkheid, als
we het antwoord niet wisten zeiden we dat
ook. Als je de nare informatie moest geven
dat iemand waarschijnlijk nog een jaar in dat
kamp zou moeten blijven, dan breekt je hart.
Maar valse hoop is erger.
Zijn deze mensen een levend
schild tegen de vluchtelingenstroom?
Ik heb wel tijd geïnvesteerd in het deelnemen
aan overleg met andere organisaties,
om te weten wat er speelt. En dan ontdek
je inderdaad dat er soms dingen gebeuren
waarvan je met je oren staat te klapperen
en die helemaal niet in het belang zijn van
de mensen in de kampen. Wat ik verschrikkelijk
vind is dat deze mensen nog steeds in
een tentje wonen, dat soms niet waterdicht
is. Die gaan nu hun tweede winter in – in
de kou in een kamp. Ik vraag me af of het
politiek belang om zo andere Syriërs af te
schrikken daarvan de reden is. Er zijn vijftigduizend
mensen die de toezegging hebben
dat ze in Europa mogen blijven – waarom
is Europa niet in staat deze mensen van fatsoenlijke
huisvesting te voorzien? Zijn deze
mensen een levend schild tegen de vluchtelingenstroom?
Dat is een politiek spel waar
ik misselijk van word. En dan is er ook een
Griekse regering die voor de opvang geld
krijgt. En er zijn politiecommandanten die
in zo’n kamp hun naam hebben hoog te houden.
Er zijn belangen van hulporganisaties,
zoals de UNHCR die niet alleen werkt voor
de vluchtelingen maar ook voor de regering
van het land waarin ze actief zijn. Het speelt
allemaal door elkaar heen.
Ik vond wel dat we moesten samenwerken,
maar niet dat andere organisaties zeggenschap
kregen over wat wij deden of zeiden.
Je kunt elkaar in zo’n situatie versterken en
aanvullen. Uitgangspunt was om als MIT altijd
objectieve informatie te geven. We waren
niet aan het relschoppen. We waren wel een
luisterend oor voor de mensen in de kampen,
maar hebben ons als organisatie nooit subjectief
geuit. We hebben aan demonstraties
meegedaan (zie verderop) , maar dat deden
we dan ook niet als MIT, maar op persoonlijke
titel.
Na een paar maanden kwam Els weer terug
naar Nederland om dingen te regelen, zoals
het opzetten van de Stichting Mushkila Kabira
(Arabisch voor ‘groot probleem’). Daarover had
ze bericht:
Oprichting van deze stichting was op dit
moment voornamelijk belangrijk omdat
we als Mobile Info Team behoefte hebben
aan een ‘formele organisatie’. Enerzijds
omdat het niet prettig voelt te vragen om
donaties richting een persoonlijk rekeningnummer,
anderzijds omdat je als
Stichting gemakkelijker het gesprek met
de Griekse regering en militairen aangaat.
Daarnaast is voor mij de oprichting van
deze stichting ook een investering in de
toekomst.
Stichting Mushkila Kabira heeft tot doel
humanitaire hulp te verlenen aan mensen
die dat nodig hebben. Dit kan zijn in de
vorm informatievoorziening en juridisch
advies (zoals we dat nu doen met het Mobile
Info Team), maar ook in de vorm van
inzameling en distributie van noodgoederen
en de organisatie van sociale of maatschappelijke
activiteiten en evenementen.
Oftewel, Stichting Mushkila Kabira richt
zich nu op het Mobile Info Team-project
en zal mogelijkerwijs in de toekomst ook
andere projecten initiëren.
Het Mobile Info Team bezoekt momenteel
acht vluchtelingenkampen minimaal een
keer in de week, en zal dat uitbouwen tot
zo’n twaalf kampen. In vrijwel al deze kampen
is de eerste stap voor het starten van
een asielprocedure (genaamd pre-registration)
mogelijk gemaakt door de Griekse
regering. Pre-registration houdt in dat
mensen bij de Griekse overheid aan kunnen
geven dat ze een asielprocedure willen
starten, eigenlijk worden alleen hun naam
en geboortedatum geregistreerd.
2016 - 4 23