Buiten de Orde 2017 #1

Achterop
Buiten de Orde
Een huilband vol muzak
Het lijkt steeds meer op een kwaadaardig virus
dat binnensluipt. Een gedrocht dat niet meer is
tegen te houden. Het zal de lezer ongetwijfeld
al opgevallen zijn: het is tegenwoordig steeds
meer gangbaar ‘nieuws’ van een sausje te voorzien.
Sterker nog: elk nieuwsitem, elke informatieve
documentaire wordt er door vergiftigd.
Zelfs ‘serieuze’ nieuwsbronnen kunnen niet
meer zonder.
Heldhaftige beelden van mensen die de oversteek
naar Europa wagen. Schrijnende beelden
van dode mensen op het strand die het niet gered
hebben. Beelden
van mensen uit
Gambia of Eritrea
of ieder land waar
geen werk is of de
politieke situatie
zo schrijnend dat
een normaal leven
onmogelijk is. En
dan de helletocht door de woestijn, de bruutheid
van mensensmokkelaars, de kampen in
Libië waar mensen worden verkracht, gefolterd
en vermoord om ze wat geld af te troggelen, de
gevaarlijke tocht over zee, angst voor hoge golven,
brandstof die opraakt, de krakkemikkige
staat van de boot die veel te snel water maakt, het
uitblijven van hulp en redding, geen water, geen
voedsel, vertwijfeling al die ellende wordt steevast
vergezeld door achtergrondmuziek.
De vreselijke toestanden in Aleppo die we hebben
kunnen zien. Bombardementen, gifgasaanvallen,
alles kapotgeschoten, onleefbaar gemaakt,
terwijl kinderen schuilden in de kelders,
ouders radeloos op zoek waren naar wat te eten,
reddingswerkers van de ene naar de andere ongeluksplek
ijlden om te redden wat er te redden
viel. En steeds weer die riedel, toegevoegd door
studiotechnici die muziek bij deze beelden als
‘gepast’ beschouwen.
Op dit moment speelt de hongerramp in Afrika.
Ze verspreidt zich als een olievlek over grote
delen van het continent. Droogte, armoede, geweld,
oorlog; ze houden elkaar in een dodelijke
omklemming. De eerste beelden van uitgehongerde
kinderen die nauwelijks op hun benen
kunnen staan zijn alwee r opgedoken. Ook die
beelden worden door muzak begeleid. Dat gebeurt
dan eerst nog een beetje afstandelijk en
monotoon, je moet de kijker verleiden, ‘voeren’,
daarna aanzwellend, crescendo, met de vereiste
basale grondtoon en een emotioneel strijkje er
bovenop.
Soms heb je het
in eerste instantie
niet eens door,
gebeurt het subtiel,
kom je er te
laat achter dat de
beelden die ze kaal
aan je presenteren
door een verleidelijk muziekje worden ondersteund.
Ik noem dat het glijmiddel van onze
beeldcultuur; de pornoficatie van de wereld om
ons heen. Dat er in films, bij reclame of tijdens
een van die goocheme realityshows gebruik van
wordt gemaakt, oké, moeten ze zelf weten. Niets
dwingt me om daar naar te kijken. Maar als het
om nieuws gaat, de presentatie van wat er in de
wereld gebeurt, dan hecht ik aan de waarheid
in zoverre die bestaat. Droge feiten, kale beelden
van gebeurtenissen, stemmen van betrokkenen
die me informatie geven over wat er aan de hand
is, zelfs de emoties van slachtoffers mogen worden
getoond, maar verlos me van de in de studio
vervaardigde geluidsporno die spanning, leed,
liefde, dood van een sausje voorziet. Het is net
als met de lachband onder een sitcom. Ook zonder
emotie uit een potje weet ik heus wel hoe
ik huilen moet.
Uw vriend, Peter Lenssen