Buiten de Orde 2017 #1

Uit de oude doos
Mijn oma en opa waren anarchisten
Ze komt me bekend voor
Iemand heeft mij wel eens gevraagd of ik
kon uitleggen wat het voor mij betekende
dat mijn grootouders anarchisten waren. Ik
heb hem toen geantwoord dat ik dat niet zo
goed weet. Mijn grootouders waren namelijk
ook Amsterdammers, arbeiders, kinderen
van hun ouders en hun tijd met ieder een eigen
karakter. En ze waren mijn oma en opa.
In de winter van 2014 verscheen De AS 189
over de anarchist Piet Kooijman. Het zou
het laatste nummer worden dat door een
van de oprichters van De AS, Hans Ramaer,
werd vormgegeven. Ik blader het blad door.
Het is mooi geworden! Hans heeft ondanks
zijn slechte gezondheid een prachtig nummer
in elkaar weten te zetten. Wij, redactieleden,
hebben bij dit nummer weinig overleg
gevoerd. Het was echt het nummer van
Hans.
Op pagina 10 valt mijn oog op een mij zeer
bekende prent, door Ramaer ‘Carmen’ genoemd.
Een spotprent over het Nationaal
Crisis Comité waarop, toen nog, prinses
Juliana als een wulpse Carmen op de voorgrond
staat. Hans Ramaer schrijft: ‘Een lessenaartje
werd in beslag genomen maar de
politie zocht vergeefs naar de tekenaar en de
clichémaker van de prent.’ * Ramaer schrijft
verder dat de spotprent de voorkant was van
een pamflet over het Nationaal Crisis Comité
en dat de politie de pamfletten in beslag heeft
genomen en vernietigd.
Ik had Hans Ramaer kunnen vertellen wie de
clichémaker was. Mijn grootvader heeft het
cliché gemaakt en de prent gedrukt met een
handpers die hij thuis had staan. Het cliché
heeft de politie nooit gevonden omdat mijn
opa die verstopt had in de linnenkast van
mijn – zo bescheiden en nederige – overgrootouders.
Toen mijn grootvader was
gestorven vond mijn moeder
het cliché in het huis van mijn
grootvader en heeft de prent
voor ons laten maken. Het
cliché ligt – zover ik weet – nog
bij mijn ouders op zolder, de
handpers heeft mijn broer in
gebruik en een kopie van de
prent heb ik in een lijstje aan
de muur hangen in de caravan
in Appelscha.
Mijn grootvader heeft wel
eens verteld over de perikelen
rondom de prent. Ik herinner
me dat hij vertelde hoe hij met
een groepje zielsverwanten
op straat stond te colporteren
met de pamfletten en werd
opgepakt. Omdat de politie
hen wilde straffen op grond
van majesteitsschennis, vroegen
ze de arrestanten of deze
de Carmen op de prent herkenden.
Mijn opa vertelde dat
één van de gearresteerden zeer
serieus op die vraag in was gegaan.
Hij had met studie naar
het beeld gekeken, herhaaldelijk
gezegd dat die vrouw hem
toch verdomd bekend voor kwam om uiteindelijk
triomfantelijk uit te roepen: ‘Ach nou
zie ik het! Ik kom haar iedere dag op de pont
tegen als ik naar mijn werk ga!’ De politie was
woedend.
De arrestanten werden uiteindelijk vrijgelaten.
Toen het groepje op weg naar buiten was,
zag één van hen de stapel in beslag genomen
pamfletten liggen. Hij nam zijn jas in zijn
handen en pakte in een soepele beweging de
stapel pamfletten in zijn jas mee. Zo verliet
het groepje het politiebureau, met alle in beslag
genomen pamfletten. Die meegenomen
pamfletten zijn alsnog verspreid.
door Anita
Noot
* Een cliché is een drukvorm voor platen met
negatieve tekening (noot van de redactie).
2016 - 4 33