Buiten de Orde 2017 #1

mela zich uitsprak, en die met hun lezing het
publiek aan het denken willen zetten.
Gebrek aan vertrouwen
De conceptnota ‘Cultuur in Heerenveen. Visie
en ambities voor het cultuurbeleid in de
gemeente Heerenveen’ kenmerkt zich door
een negatieve toonzetting ten opzichte van
het Museum Heerenveen, waar het Domela
Nieuwenhuis-Museum dus onderdeel van
uitmaakt. Het museum zou jarenlang lage
bezoekersaantallen trekken en in de moderne
tijd te weinig publieksgericht zijn. Het college
wil ‘nu echt de omslag maken naar een
nieuwe vorm van cultuurhistorie door het op
eigentijdse en toekomstbestendige wijze vertellen
van het verhaal van Heerenveen’.
Wat de gemeente onder dit verhaal verstaat,
komt niet tot uitdrukking in de nota. Om met
deze abstracte missie een flitsende start te
kunnen maken, stelt ze voor vanaf 2019 de jaarlijkse
subsidie aan het museum voor de personele
en organisatiekosten terug te brengen van
165.000 naar 100.000 euro. Het vrijkomende
bedrag zal het college herschikken voor andere
doeleinden binnen haar cultuurbeleid.
Museum Heerenveen moet vóór 1 juni 2017
een plan indienen, waarin het aangeeft hoe
binnen de door het college gestelde kaders dat
verhaal van Heerenveen ‘interactief, publieksgericht
en flexibel’ voor het voetlicht te willen
brengen. Als dit plan niet voldoende vertrouwen
krijgt voor verdere uitwerking, dan zal
de gemeente hiervoor andere partijen uitnodigen.
De druk wordt dus hoog opgevoerd.
Enerzijds door zulke beperkte middelen ter
beschikking te stellen dat de exploitatie van
een museum onmogelijk wordt. En anderzijds
door er al op te wijzen dat de gemeente andere
partijen wil benaderen. Het leest als een motie
van wantrouwen jegens het museum.
Andere partijen komen ook om de hoek kijken
als het gaat om het beheer van het pand
waarin het museum gevestigd is. Uit de nota
kan opgemaakt worden dat de gemeente daarmee
in haar maag zit. De huisvestingskosten
bedragen namelijk jaarlijks ruim twee ton.
De afgelopen jaren is op verschillende manieren
geprobeerd het gebouw beter te benutten
door ook andere culturele instellingen er gebruik
van te laten maken. De daartoe gedane
voorstellen bleken, na kostbare haalbaarheidsonderzoeken,
financieel niet aantrekkelijk
genoeg. Het college wil nu een zogenaamde
marktdialoog aangaan. Dat wil zeggen: het
pand verkopen. Bedoeld of onbedoeld neemt
het zo met zijn harde houding ten opzichte
van het Museum Heerenveen alvast een voorschot
als straks zou blijken dat de aanwezigheid
van het museum het pand voor marktpartijen
minder aantrekkelijk maakt.
Ferdinand Domela Nieuwenhuis-Fonds
Door de zeer beperkte financiële ruimte en de
weinig specifieke uitwerking van wat de gemeente
onder ‘Het Verhaal van Heerenveen’
verstaat, ziet het Museum Heerenveen zich
met deze conceptnota voor een vrijwel onmogelijke
opgave gesteld. En daarmee komt ook
het voortbestaan van het Domela Nieuwenhuis-Museum
in Heerenveen in het geding.
Het bestuur van het Ferdinand Domela Nieuwenhuis-Fonds
heeft in een reactie de gemeente
vanzelfsprekend laten weten het niet
met de plannen eens te zijn. Het fondsbestuur
heeft daartoe ook een pleidooi gehouden
voor een breed cultuurbegrip en dat met een
brede visie op Het verhaal van Heerenveen
het Domela Nieuwenhuis-Museum daarin
een unieke plek kan innemen. Het bestuur
besluit haar reactie dan ook als volgt:*
‘Het college van B&W van Heerenveen stelt
voor dat het Museum Heerenveen, of zo
nodig een andere ‘speler’, zich concentreert
op Het Verhaal van Heerenveen. Het is voorshands
niet duidelijk wat dat verhaal inhoudt,
of zou het ‘de mix van handelsgeest,
dynamiek en durf die de drie voorname
heren bij de veenwinning in de zestiende
eeuw tentoonspreidden’ moeten zijn? Die
loopt volgens de nota immers als rode draad
door de geschiedenis van Heerenveen.
Wij vermoeden dat deze vertelling als hoofdstuk
in Het verhaal van Heerenveen niet zou
misstaan, maar dat verhaal zou, als het vertekening
van de geschiedenis wil vermijden,
ook andere hoofdstukken moeten hebben.
Dan is het niet moeilijk om een hoofdstuk
Domela Nieuwenhuis in te passen en dat
hoofdstuk zou ook absoluut noodzakelijk
zijn. We hebben al gewezen op de band van
Domela Nieuwenhuis met Heerenveen, maar
de beweging die hij in gang zette, heeft zich
natuurlijk ook na zijn dood kritisch verhouden
tot de mix van de drie voorname heren.
Wie een eerlijk verhaal van Heerenveen
wil vertellen, kan moeilijk aan de massa de
wereld van de ‘happy few’ verkopen. Geschiedenis
is juist zeer bemoedigend, wanneer een
ieder in zijn/haar situatie door haar aangesproken
wordt. Pas dan wordt Het verhaal
van Heerenveen niet alleen een verhaal voor,
maar ook een verhaal van het publiek.
Goede geschiedenisverhalen wijzen op
meerdere facetten, maken verschillende invalshoeken
mogelijk en openen zich zo voor
de vragen van het publiek. Dat kan het beste
als ieder geluid een tegengeluid krijgt en voor
dat tegengeluid biedt het Domela Nieuwenhuis-Museum
een prachtig orgaan.
Er is meer, want door de stem van Domela
Nieuwenhuis te verweven in het verhaal van
Heerenveen, komt vanzelf de vraag naar voren
hoe mensen met elkaar om dienen te gaan. Dan
zijn we aanbeland bij de brede definitie van
cultuur. Wie moet leren hoe de Nederlandse
cultuur en samenleving functioneren, moet
juist zo’n verhaal voorgeschoteld krijgen.
Trouwens, wie denkt te weten hoe die cultuur
en samenleving in elkaar steken of vindt dat ze
anders zouden moeten worden ingericht, kan
ook juist aan zo’n verhaal veel hebben.
Het is om deze redenen, dat wij het bijzonder
zouden betreuren als het Domela Nieuwenhuis-Museum
uit Heerenveen zou moeten
verdwijnen. Heerenveen is geen afgesloten
enclave, maar ook deel van Nederland. Ook
in het Westen wordt op Batavusfietsen gereden,
in Thialf komen niet alleen Friezen en
er worden niet alleen provinciale kampioenschappen
bestreden. SC Heerenveen moet
ook wel eens op bezoek in Eindhoven en Alkmaar
komt naar het Abe Lenstrastadion.
De Heerenveeners kijken en luisteren niet
alleen naar Omrop Fryslân. Het is dus onjuist
om het cultureel erfgoed te beperken tot
deze gemeente en af te sluiten van de wereld
om haar heen. De winst zit niet in een of-of
vraagstelling, maar in een en-en oplossing.’
door Herre de Vries
(bestuurslid FDN-fonds)
Bron
Dit artikel verscheen eerder op de website
solidariteit.nl.
Meer info
Steun het Domela Nieuwenhuis-Museum,
wordt vriend én neem contact met ons op:
info@ferdinanddomelanieuwenhuis.nl.
Noot
De volledige reactie van het bestuur is te lezen
op de site van het Ferdinand Domela Nieuwenhuis-Fonds:
ferdinanddomelanieuwenhuis.nl/
levend-verleden/. Historicus Johan Frieswijk
schreef ook een reactie op de plannen van de
gemeente Heerenveen: ferdinanddomelanieuwenhuis.nl/het-verhaal-van-domela/
2016 - 4 41