columbus-editie77

CHAPADA DOS VEADEIROS BRAZILIË
Het is vijf uur en de
Cerrado, de tropische
savanne van Brazilië,
is nog donker. Boer
Joaquim zet zijn eerste
koffie van de dag, sterk
en zoet als altijd, en
kleedt zich aan.
#nofilter
Misschien wel de
mooiste waterval van de
Braziliaanse deelstaat
Goiás, net buiten
nationaal park Chapada
dos Veadeiros, is die van
Santa Barbara, bij het dorp
Engenho 2. Verstopt tussen
hoge rotswanden stort het
water in dit turkooizen
natuurzwembad, waar
niets aan is gephotoshopt.
Twee overhemden met scheuren en vlekken over elkaar heen, een te
wijde broek zonder knoop. Tot slot een paar blauwe Havaiana-slippers
aan zijn verweerde voeten, een vervaalde zonnehoed op zijn kortgeknipte
witte kroeshaar, en dan is het tijd om te gaan. Bijna rennend gaat hij de
steile heuvel op die het dorp scheidt van zijn land, ongedurig omkijkend
naar de niet-zo-getrainde reisjournalisten die hem nauwelijks bij kunnen
houden. ‘De bonen zijn klaar om geoogst te worden,’ verklaart hij wanneer
we zijn aangekomen op zijn heuvelachtige stuk grond, omringd door
de bergen van de Cerrado. Kortom, Joaquim wil beginnen.
Joaquim is een Kalunga, een afstammeling van de voormalige Afrikaanse
slaven die hier zo’n 250 jaar geleden een veilig heenkomen
zochten, op de vlucht voor hun slavenhouders. Het was de tijd van de
Braziliaanse gold rush, en bij gebrek aan mankracht verscheepten de
Portugezen duizenden Afrikanen naar het binnenland van Brazilië om ze
daar aan het werk te zetten in de goudmijnen. Degenen die erin slaagden
te ontsnappen verstopten zich diep in de Cerrado, waar ze door de dichte
begroeiing en de steile rotsachtige zo goed als onvindbaar waren voor
hun Portugese uitbuiters. Zó onvindbaar dat het nog 250 jaar zou duren
voordat de Kalunga ontdekt zouden worden – in de jaren zestig van de
vorige eeuw.
Joaquim was al een jaar of twintig toen die buitenwereld zijn gemeenschap,
met de naam Engenho 2, ontdekte. Hij groeide op zonder elektriciteit,
zonder wegen, zonder ooit naar school te gaan. ‘Ik kan met moeite
mijn eigen naam schrijven,’ zegt hij en trekt diep aan zijn pijp, in een
hutje met een palmbladerdak waar hij tijdens de heetste uren van de dag
uitrust van zijn werk op het land. De enigen met wie de ex-slaven wél in
contact kwamen in al die jaren, waren de inheemse stammen van het
binnenland.
104