NHA UITGELICHT november 2020 / nummer 15

# 15 | Fotografisch Geheugen
Optreden van The Beatles in Blokker,
6 juni 1964.
Bij slagerij Fa. J. Engelenberg, Zijlstraat
68 in Haarlem, 1952.
Koek-en-zopietent aan de Leidsevaart in
Haarlem, 19 januari 1985.
Opening Haarlemse Honkbalweek door
Prins Claus, 11 juli 1981.
Traktatie winkeliers voor hulp werklieden
bij reconstructie Cronjéstraat, 3 juli 1986.
in 1962 een World Press Photo
door oprichter Cees de Boer. Dan
ben je toch niet de minste.
Hoe maak je een selectie uit
twee miljoen negatieven?
Niet iedere foto zal even interessant
zijn, maar iedere foto kán
wel bijzonder zijn. Zo staat in de
beeldbank een foto van Bosnische
vluchtelingen die in 1993
aankomen in Haarlem. De vrouw
die daar als jong meisje op staat,
was dolblij met deze foto in onze
beeldbank, omdat het een van
de weinige foto’s uit haar jeugd
is. Je kunt aan een fotonegatief
dus niet direct zien hoe bijzonder
die wellicht is. Dankzij slimme
technieken blijkt het zelfs het
meest efficiënt om ‘gewoon’ alles
te digitaliseren. De beelden rollen
nu als het ware van een lopende
band af. Maar dan ben je er nog
niet, want met alleen plaatjes
heb je natuurlijk nog niets.
Welke stap volgt ná het
digitaliseren?
Al die plaatjes wil je gemakkelijk
kunnen doorzoeken. Daarvoor
moet je precies weten wat op
welke foto staat. Gelukkig heeft
het fotopersbureau alle reportages
in detail beschreven. Maar wij
weten niet precies welke foto’s
bij welke reportage horen. Samen
met het publiek van het platform
VeleHanden.nl koppelen we alle
foto’s aan de passende beschrijving.
Dat is ontzettend leuk om
te doen overigens. Het zijn een
soort zoekplaatjes, waarbij de
meest fantastische beelden voorbij
komen uit al die decennia.
Hoe zet je kunstmatige
intelligentie in?
Je kunt een computerbrein
trainen in het herkennen van
beelden. Zo kan hij honden en
katten onderscheiden, als je hem
maar voedt met genoeg voorbeelden.
Dat bracht ons op het
idee om de computer te trainen
in het herkennen van elementen
uit historische foto’s. Het blijkt
echter dat de computer juist veel
moeite heeft met historische
foto’s, hij heeft als het ware geen
tijdsbesef. Hij herkent bijvoorbeeld
geen oude logo’s van Coca
Cola, en hij denkt dat waterscooters
al bestonden in 1900.
Het computerbrein heeft
dus tijdsbesef nodig?
We moeten hem daarin gaan
trainen. Daarvoor is nu juist de
collectie van Fotopersbureau De
Boer uitermate geschikt. Maar
we hebben ook de hulp van
ons publiek nodig, want alleen
gezamenlijk gaat dit lukken.
Als we het computerbrein – of
Fotografisch Geheugen zo je wilt
– beter trainen, kan hij straks
nuttige suggesties geven over de
inhoud van al die beelden. Bijvoorbeeld
door aan te geven op
welke foto’s winkelpanden staan
of honkbalwedstrijden. Wat ons
ook heel gaaf lijkt, is als hij een
suggestie voor een datering kan
geven bij historische foto’s. Dat is
heel waardevolle informatie, niet
alleen voor deze foto’s maar ook
voor andere collecties wereldwijd.
Wil je ook een Fotografisch
Geheugen? Doe mee via
www.velehanden.nl
Bekijk ook op YouTube het filmpje
‘Fotografisch Geheugen Noord-
Hollands Archief’ waarin wij
uitleggen wat wij van plan zijn.
Meer Lab?
Wil je weten wat er nog meer
borrelt bij het Noord-Hollands
Archief? Bekijk de projecten in
ons NHALab op de website.
Het project Fotografisch Geheugen
wordt mogelijk gemaakt
door het Mondriaan Fonds en het
Prins Bernhard Cultuurfonds. •
20
21