Handleiding voor het evalueren van verkeersveiligheidsmaatregelen

of afhankelijke (de variabele die men tracht te beïnvloeden). De horizontale as is een
tijdlijn. In de grafiek is duidelijk dat zonder invoering van het programma de outcome
variabele ook verandert. Dit als gevolg van de programmavreemde effecten. Goed
verkeersveiligheidsbeleid is gebaseerd op een combinatie van de 3 E’s. Indien men
bijvoorbeeld het effect van een sensibilisatieprogramma (education) wil meten met
betrekking tot de gordeldracht, dan zal het gemeten effect ook betrekking hebben op de
2 andere E’s, namelijk enforcement en engineering. Mensen die de campagne niet gezien
hebben zullen bijvoorbeeld hun gordel aan doen, omdat men schrik heeft voor een boete
(handhaving) of omdat men een gordelverklikker heeft in de wagen (infrastructuur).
Deze factoren hebben dan ook invloed op de variable outcome (hier de gordeldracht),
maar behoren niet tot het programma-effect van de campagne. We kunnen stellen dat er
invloed zal zijn op de outcome variable door de leercurve, ook al is er geen specifiek
programma. Men krijgt meer kennis over verkeersveiligheid naar gelang men verder gaat
in de tijd, wordt meer ervaren in het verkeer, … Daarnaast zorgt de leercurve ook voor
veiligere voertuigen, verbeterde infrastructuur, betere opleidingen en strengere
wetgeving (Van den Bossche et al, 2005). Hierdoor verandert de outcome variable ook.
Het is dus belangrijk de effecten van andere programma’s te neutraliseren indien men de
effectiviteit wenst te bepalen van een welbepaalde maatregel. De evaluatiemethode moet
dus de education-effecten kunnen isoleren van de andere effecten.
Figuur 2: Outcome level, outcome change en program effect
Outcome Variable
Bron: Rossi et al, 2004
Post-program outcome level
Outcome Change
Pre-program outcome level
Before Program During Program After Program
Outcome status
with program
Program effect
Outcome status
without
program
Indien men de geïsoleerde effecten van de verschillende maatregelen heeft berekend,
mag men niet zomaar de verschillende effecten bij elkaar optellen. Indien er 2
maatregelen die geïsoleerd even effectief zijn, dan mag men niet beweren dat de
verkeersveiligheid dubbel zo hoog is dan wanneer er maar 1 maatregel toegepast werd.
Een mooi voorbeeldje werd gegeven door Staes & De Brabander (2002): Stel dat de
eerste maatregel de snelheidslimiet verlaagt (enforcement). In dat geval zal de tweede
maatregel (engineering), namelijk de veiligheidsvoorzieningen in de wagen minder effect
hebben. Anderzijds kan er ook synergie bestaan tussen maatregelen zoals tussen
education en enforcement. In dat geval zal de som van de individuele effecten lager zijn
dan de geaccumuleerde effecten (Snyder, 2001).
Steunpunt Mobiliteit & Openbare Werken 13 RA-MOW-2009-003
Spoor Verkeersveiligheid