Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Signalement<br />
Signalement<br />
tekst Yvonne Strikwerda<br />
Waar ben je thuis? –<br />
Aaltje van Zweden<br />
Uitgeverij Ambo/Anthos, 2022<br />
Aaltje van Zweden is oprichter<br />
en bestuurslid van Stichting<br />
Papageno, die steun verleent<br />
aan gezinnen met kinderen met<br />
autisme. In 2017 publiceerde<br />
zij Om wie je bent, over haar<br />
eigen geschiedenis en over die<br />
van haar zoon Benjamin, die<br />
autisme heeft. In dit nieuwe<br />
boek onderneemt Aaltje een zoektocht naar informatie over<br />
de vraag wat er met kwetsbare kinderen gebeurde tijdens<br />
de Tweede wereldoorlog. De aanleiding is het feit dat ze<br />
tijdelijk in de Michelangelostraat in Amsterdam-Zuid woont<br />
met haar gezin en daar in de geschiedenis van dat huis<br />
duikt en ontdekt dat een Joods gezin in 1941 uit het huis is<br />
weggevoerd. Ze zorgt ervoor dat ook voor dat huis, zoals bij<br />
vele andere huizen in Amsterdam en ook in andere steden,<br />
zogenaamde ‘struikelstenen’ in het trottoir worden geplaatst<br />
waarop de naam, geboortedatum, datum en plaats van<br />
overlijden vermeld worden van de personen die in dat huis<br />
gewoond hebben en daarvandaan zijn weggevoerd.<br />
Omdat Aaltje vanwege de struikelstenen kennismaakt met<br />
familie van de weggevoerde mensen, wordt het verhaal voor<br />
haar persoonlijker en de drijfveer om meer te weten te komen<br />
over hoe het met hen is gegaan, groter. In haar zoektocht<br />
naar meer informatie stuit Aaltje op heel veel informatie over<br />
kinderen met een verstandelijke beperking en wat er van hen<br />
geworden is in die tijd. Dat is zoals de meesten van ons weten<br />
niet veel goeds, maar in dit boek lees je concrete voorbeelden<br />
die het beeld inkleuren, en de kleur van dat beeld is inktzwart.<br />
Dit zware verhaal wordt afgewisseld met verhalen over Aaltjes<br />
betrokkenheid bij de Stichting Papageno, over fondswerving<br />
door middel van benefietconcerten in de VS bijvoorbeeld,<br />
waar haar man, dirigent Jaap van Zweden, op dat moment<br />
werkt. Ook werpt Aaltje van Zweden vragen op over hoe om<br />
te gaan met onze medische kennis en mogelijkheden voor<br />
wat betreft het niet geboren laten worden van kinderen met<br />
een aangeboren en vóór de geboorte reeds aantoonbare<br />
afwijking of beperking. Kun je hier een vergelijking maken met<br />
de eugenetica van het eind van de negentiende en het eerste<br />
deel van de twintigste eeuw?<br />
Aaltje probeert in haar boek een antwoord te vinden op<br />
de vraag uit de titel: ‘Waar ben je thuis?’ Waar ben je als<br />
kwetsbaar kind thuis als de samenleving op welke manier dan<br />
ook onder druk komt te staan? ‘Toen’, in de jaren ’30 van de<br />
vorige eeuw, en misschien ook nu? En waar ben je thuis als<br />
kwetsbaar kind als je ouder niet meer voor jou kan zorgen?<br />
Hildeke – Lieve Joris<br />
Uitgeverij Augustus, Atlas<br />
Contact, 2022<br />
In dit boek vertelt Lieve<br />
Joris, een bekende Vlaamse<br />
schrijfster, over de laatste<br />
levensjaren van haar vader en<br />
haar zus. Hildeke is haar met<br />
syndroom van Down geboren<br />
jongere zus, die eigenlijk<br />
Hildegard heet. Hildegard wordt<br />
geboren in het grote gezin Joris<br />
met negen kinderen, waarin<br />
alle broers en zussen zich over haar ontfermen, elk op hun<br />
eigen manier. Het proces van aftakeling van Lieve’s demente<br />
vader verloopt eigenlijk voor een deel op vergelijkbare<br />
wijze als dat van Hildeke. Beiden lijden in toenemende<br />
mate aan geheugenverlies, maar worden ook steeds<br />
onzekerder en kwetsbaarder, want dementie is veel meer<br />
dan geheugenverlies. Zowel voor lezers die iets dergelijks<br />
met hun ouders hebben meegemaakt, waaronder ik zelf,<br />
als mensen die zorgen voor iemand met een verstandelijke<br />
beperking is dit een ‘mooi’ boek. Lieve Joris laat ook haar<br />
eigen rol zien en haar eigen twijfels of ze het wel goed<br />
gedaan heeft: het boek laat zien dat de mantelzorgers soms<br />
niet goed genoeg luisteren of zich inleven in degene voor<br />
wie ze zorgen waardoor er soms, met de beste bedoelingen,<br />
juist níet goed voor hen gezorgd wordt. Een beetje wrang<br />
om te lezen, maar ook herkenbaar en goed dat Lieve Joris<br />
ook kritisch naar zichzelf en haar broers en zussen kijkt. Dat<br />
maakt het boek tot een gelaagd boek: het is zowel ‘portret<br />
van’ (haar vader en zus) als zelfportret. ■<br />
Romana Vrede over ‘Vertrouwen’<br />
“Heb vertrouwen in je kind. Het is iets wat ik steeds<br />
hardop tegen mezelf moet zeggen. Want vertrouwen<br />
brengt vertrouwen voort. Ik kan me er druk om maken<br />
dat er niemand is die zijn luier verschoont als ik er<br />
straks niet meer ben, maar ik kan er ook van uitgaan<br />
dat hij gedaan krijgt wat hij wil. Dat hij het niet laat<br />
gebeuren dat niemand zijn luier verschoont, snap je?”<br />
(Flair, 9 september 2020)<br />
22 zomer 2023 | TSC Contact
Change language