Ladda ner publikationen - Nordens Välfärdscenter

ÖVERSÄTTNING: Magnus Gudnason
108
luun ja yhdistystoimintaan.
Pohjoismaisen tutkimuksen
urheilun merkityksestä tulee
huomioida miten vammaisten
osallistuminen urheiluun ja
yhdistyselämään vaikuttaa
heistä saatavaan kuvaan.
Islantilainen «Taidetta ilman
rajaoja»-festivaali on kasvanut
yhteispohjoismaiseksi tapahtumaksi
johon osallistuu sekä vammaisia
että vammattomia taiteilijoita.
Festivaalin koordinaattori Margrét
M. Norðdahl kertoo, että vammai sten
ja vammattomien taiteilijoiden
yhteistyö on luonut lisäarvoa ja
rikastanut taide-elämää. Jotta
kaikki voisivat osallistua kulttuuri -
e lämään, tulee viranomaisten
Samantekt
Án landamæra eru lykilorð
þessa heftis – ef hindrunum er
rutt úr vegi geta mun fleiri
íbúar Norðurlandanna tekið
þátt í þjóðfélaginu, fjölmiðlum,
menningu, íþróttum og félagsstarfi.
Fjölmiðlar og menningarstefna
eru þungamiðjan.
Hlutfallslega of lítil þátttaka
fatlaðra í fjölmiðlum og á sviði
menningarmála er borin saman
við hátt hlutfall fatlaðra meðal
Norðurlandaþjóða.
Fjölmiðlar móta mest almenningsálitið
í þjóðfélögum okkar. Blaðamennska
getur ýtt undir fordóma
og gert lítið úr fólki – eða tekist á
við klisjur og breytt sýn fólks á
aðra og sig sjálft. Því skiptir miklu
máli að mynd fjölmiðla af fólki með
fötlun sé fjölbreytt og blæbrigðarík.
Sigrún Stefánsdóttir, dagskrárstjóri
hjá Ríkisútvarpinu, telur
að hennar hlutverk sé að sjá til
þess að allir einstaklingar, óháð
sjálfsbjargargetu, séu kynntir til
sögunnar af virðingu, bæði hvað
varðar það sem sameinar okkur og
það sem skilur okkur að.
Með því að kveða sér hljóðs í
vaatia kulttuuri-instituutioita
huolehtimaan siitä, että toimitilat,
toiminta ja tiedotus sekä taidealan
korke ampi koulutus ovat kaikkien
saatavilla. Kaikille avoimen
kulttuuri toiminnan mahdollistaaksemme
on välttämätöntä paikantaa
ja poistaa sekä näkyviä että
piileviä esteitä.
Jotta kaikki saavat yhtävertaisesti
osallistua kulttuuritarjontaan
ja kulttuurituotantoon
tulee Pohjoismaiden tunnistaa
näkyvät ja piilevät esteet ja
toimia niiden poistamiseksi.
Kaikkia osallistava kulttuuritoiminta
hyödyntää sekä
yhteiskuntaa, kansalaisia
että kulttuurielämää.
fjölmiðlum er eftir manni tekið í
opinberri umræðu. Það getur svo
aftur breytt sýn umhverfisins á
einstaklinginn eða á hóp manna
sem búa við sambærileg lífskjör.
Tare Teksum tók þátt í norsku
sjónvarpsþáttaröðinni «Ingen
grenser», en sú þáttaröð skipti
sköpum í lífi hans. «Áður var ég
einmana og einangraður, mér
fannst ég vera útskúfaður. Nú er
allt á annan veg. Ég á vini, hef
vinnu, finnst ég mikils metinn og
eftirspurður.»
Notið fjölmiðla til að takast á
við ríkjandi gildismat. Sjáið til
þess að fjölmiðlar endurspegli
fjölbreytileikann í þjóðfélaginu,
ekki einsleitnina.
Norðurlöndin hafa skuldbundið sig
til þess að fylgja sáttmála Sameinuðu
Þjóðanna um mannrétt indi
fatlaðra. Í sáttmálanum kemur
fram að það eru grundvallar
lýðræðisleg réttindi að eiga aðgang
að framboði fjölmiðla auk þess að
vera ekki útilokaður frá því að taka
þátt í og framleiða fjölmiðlaefni
vegna takmarkaðrar sjálfsbjargargetu.
Norðurlöndin hafa líka
skuldbundið sig til þess að sjá
til þess að fjölmiðlar gefi blæbrigðaríkar
lýsingar á fólki sem býr
við fötlun. Eins og staðan er núna,
þá eru það bara fyrirtækin í al-
mannaþjónustu sem búa við beinar
kröfur frá ríkinu um að tryggja
þátttöku, aðgengi og hlutdeild
einstaklinga með fötlun.
Geoff Adams-Spink er fréttaritari
hjá BBC um málefni fatlaðra. Hann
leggur áherslu á að leikarar og
blaðamenn með fötlun verði að
koma fram í útvarpi og sjónvarpi til
þess að breyta megi ríkjandi
gildismati. Hér geta Norðurlöndin
lært mikið af umheiminum.
Menningarmálaráðuneyti
Norðurlandanna ættu að krefjast
þess að allir framleiðendur
fjölmiðlaefnis uppfylli mælanleg
markmið um hlutdeild
einstaklinga með fötlun, bæði
með tilliti til aðgengis og
þátttöku í fjölmiðlum.
Í menningarmálum eru einstaklingar
með fötlun hlutfallslega of fáir
– það á bæði við sem neytendur
fjölmiðlaefnis og sem framleiðendur.
Í þjóðfélagslífi, stjórnmálum og
stjórnsýslu leita samtök fatlaðra
ákaft eftir þátttöku. «Nothing
About Us Without Us» er slagorð
sem evrópsk samtök fatlaðra
notast við. Þetta merkir einfaldlega
að engar ákvarðanir megi taka í
trássi við þá sem í hlut eiga,
annars eiga löndin á hættu að taka
rangar ákvarðanir. Þetta á líka í
ríkum mæli við um þróun fjölmiðla.
Án þátttöku samtaka fatlaðra
munum við ekki geta bætt stefnu
okkar í fjölmiðlun.
Stjórnmálamenn á sviði
menningarmála, fjölmiðlafyrirtæki
og menningarstofnanir
ættu í samstarfi við samtök
fatlaðra að sjá til þess að
tryggja þátttöku allra óháð
sjálfsbjargargetu.
Íþróttir gegna mikilvægu hlutverki
á Norðurlöndunum. Þær eru ein af
stærstu þjóðfylkingunum með
mörg hundruð þúsund iðkendur
í viku hverri sem sýna samstöðu
og gleði. Með umfjöllun fjölmiðla
upplifum við aftur og aftur hvernig
landamæri hins mögulega færast
um set. Þetta á líka svo sannarlega
við um íþróttir fatlaðra.
Stig Langvad er með í nefnd
Sameinuðu Þjóðanna sem fylgist
með beitingu landanna á sáttmála
SÞ um réttindi fólks með fötlun.
Hann bendir á að það séu mannréttindi
að fá aðgang að íþróttahreyfingunni
og félagslífi almennt
séð, en segir að ríkjandi fordómar
séu ein af stærstu hindrununum í
vegi einstaklinga með fötlun.
Auk þess að takast á við ríkjandi
gildismat eru íþróttir mikilvægur
þáttur þegar kemur að endurhæfingu
og hæfingu einstaklinga með
fötlun. Íþróttir geta líka gegnt
lykilhlutverki við að styrkja sjálfsmynd
og skapa aukna möguleika á
þátttöku í almennu þjóðfélagslífi.
Þróið samstarf innan samfélagsins,íþróttahreyfingarinnar
og félagasamtakanna þannig
að allir geti tekið þátt í
íþróttum og félagslífi – óháð
sjálfs bjargargetu. Hleypið af
stokkunum norrænum
rannsókn um á mikilvægi
íþrótta með tilliti til áhrifa
þátttöku í íþróttum og félagslífi
á ímynd fatlaðra.
Hátíðin «List án landamæra» á
Íslandi hefur í vaxandi mæli teygt
anga sína til hinna Norðurlandanna.
Listamenn með eða án
fötlunar taka þátt og hátíðin nær
til margra listgreina. Margrét M.
Norðdahl, framkvæmdastýra
hátíðarinnar, bendir á að samstarfið
á milli listamanna með og
án fötlunar hafi skapað virðisauka
og auðgað listalífið.
Ef allir eiga að geta tekið þátt í
menningarlífi þurfa yfirvöld að gera
kröfur um að menningarstofnanir
geri húsnæði sitt, starfsemi sína
og upplýsingar aðgengilegt öllum.
Það á einnig við um aðgengi að
framhaldmenntun á sviði lista.
Nauðsynlegt er að bera kennsl á og
eyða úr vegi sýnilegum og ósýnilegum
hindrunum ef við viljum
auðga og efla menninguna.
Norðurlöndin ættu að bera
kennsl á og eyða sýnilegum og
ósýnilegum hindrunum svo allir
fái aðgang að menningarframboði
og menningarframleiðslu.
Það er samfélaginu, borgurunum
og menningarlífinu til
hagsbóta.
8Sammendrag
Summary
109