de manuel maría a ferrín - Real Academia Galega

Discurso Darío Xohán.qxd 31/3/06 09:13 Página 14
palabras van caendo coma se o idioma as destinase desde o abrente dos
tempos a estar xuntas, e non obstante nunca se xuntasen. Teño para min
que A d v e n t o é irmán de De catro a catro , de N i m b o s ou da P rofecía do
m a r : quero dicir, é un deses libros que se impoñen na súa totalidade como
obxectos poéticos perfectos.
Terra Chá, ben sabedes, foi medrando en volume de edición a edición.
A primeira, a do 1954, é o libro que eu prefiro ler, conciso e espido, elemental.
Está na liña de Noriega e de Xosé Crecente, un pouco de Aquilino,
mais tamén chouta nel un Amado Carballo máis severo, e se non me equivoco,
un rastro xa de Francis Jammes, poeta moi querido polo Manuel María.
Pero no fondo case todo é novo: a súa e miña terra está nel toda, e se o
poeta cría seguir mestres equivocouse moito, pois chegou máis alá. Certos
poemas deste libro —coma tal o primeiro— sonvos Manuel Antonio terra
adentro, por máis que a rima nos traspinte a vista se ollamos distraídos.
En Mar maior conflúen ríos de máis diversas augas: é un libro de aluvión
que recolle poemas de dez anos ou máis. Nalgúns versos resoan as angurias
de A d v e n t o ; noutros está o amor cumprido, o amor sereno e conxugal; noutros,
en fin, latexa a patria con reflexión cordial e remansada, pois tal vai
sendo o asunto principal do canto, chámese Rosalía ou don Henrique o Navegante.
Direi tamén que Mar maior contén unha das máis fermosas elexías
que xamais se escribiron en galego: C a rta a Luís Pimentel.
Os Versos pra cantar en feiras e romaxes son outro libro, case estou seguro,
escrito todo xunto, dun pulo e á mantenta: o mesmo ca O divino sai -
nete. E poño a comparanza adrede, non porque os dous libros se parezan,
que algo si se parecen, senón porque os dous nacen da carraxe. O que é en
Curros poema narrativo é no Manuel María colección de panfletos e dicterios;
pero o espírito é o mesmo. E a forma, ben mirada, tamén parece equivalente.
Do mesmo xeito que as tríadas do Sainete nos abraian e arrastran
ladrando, mordendo e rindo cunha cadencia inexorable, a perfección formal
dos Versos pra cantar... é tamén asombrosa: xamais a rima bufa e a polimetría
chocalleira se usaron con máis sabedoría. E da mesma maneira que o
Sainete pon toda Galiza en oito cantos, o libro de Manuel María é totalizador
na súa brevidade.
A torrencial actividade literaria do Manuel nos trinta e cinco anos que
viviu despois da publicación dos Versos pra cantar en feiras e ro m a x e s ,
en grandísima parte mesturada coa loita partidaria e cívica, deu lugar a
unha serie de libros algunhas veces desiguais, pero sempre esmaltados de
soberbios poemas e fragmentos de valor absoluto. Algúns destes libros
están feitos dun só poema desmedido, coma o Informe pra axudar a al -
14