de manuel maría a ferrín - Real Academia Galega

Discurso Darío Xohán.qxd 31/3/06 09:13 Página 20
colectiva cara ó monolingüismo, cara á narrativa xa iniciada pero aínda en
cueiros, cara a un teatro en parte aberto a experiencias de fóra —Irlanda foi
a gran referencia— que superase o folclorismo, ou se cadra é mellor dicir o
plebeísmo, e cara á prosa de ensaio na lingua nacional e cun carácter nacional,
fundada nun esforzo colectivo e coidadosamente programado. Outra
cousa parece enormemente significativa: os membros da primeira xeira escriben
xeralmente as súas cartas privadas en castelán; os desta, en galego.
O nacionalismo cultural é aínda máis claro có político: o idioma pasa a ser
o centro ideal de toda acción, na Asemblea de Lugo proclámase a soberanía
estética da nación galega, e as editoras nidiamente orgánicas Céltiga, Lar e
Nós inauguran a edición programática en galego, en contraste coa etapa anterior,
cando a máis importante empresa editora era vocacionalmente bilingüe,
ou mellor dito diglósica.
Dicía Blanco Torres en 1929: “O movemento iniciado polas Irmandades
da Fala atrae, sobre todo, os estudantes e os mozos con devoción literaria,
e por toda Galiza esténdese a emoción nacionalista, unha emoción
que abrangue integralmente todos os aspectos da vida galega”. En conxunto,
parece evidente que esta nova xeira se diferencia cualitativamente
da primeira tanto no aspecto literario coma no político. Ora ben, os puntos
de contacto son tamén inequívocos, non só polo feito de fundarse a
primeira Irmandade na casa da Academia, senón tamén porque gran parte
dos activistas da anterior promoven, intégranse ou apoian estoutra, aínda
que en materia estética permanezan en xeral recuados: Francisco Te t t amancy
—que era só catro anos máis novo ca Curros—, Florencio Va amonde,
Aurelio Ribalta ou Lugrís Freire, “benxamín dos Precursores e
evanxelista dos Continuadores”, que aínda había chegar a ser un dos redactores
dos estatutos do Partido Galeguista. As Irmandades da Fala son
cousa nova, certo; mais non se pode dubidar que estaban desde había tempo
prefiguradas no pensamento, por non irmos máis lonxe, de persoas
coma o bo Lugrís, ou coma Florencio Vaamonde, que a fins do século anterior
escribía prosa didáctico-científica nun galego culto e depurado, ou
traducía Anacreonte e Petrarca á nosa lingua con grave empaque formalista.
(Traducía Petrarca 3 , miñas donas e meus señores, e se cadra vós non
reparastes que eu, que traducín tanto Petrarca, fun chamado por vós para
a mesma cadeira que el ocupou primeiro...) Todo isto é unha das razóns
3. Polo menos o seu soneto “Amiña navicela vai pasando...”, de Mágoas, é unha versión moi libre
e moi fermosa do 189 de Petrarca “Passa la nave mia colma d’oblio...”
20