Revista do II Encontro de Embarcacións Tradicionais de Galicia

Perspectivas históricas e actualidade das embarcacións tradicionais
Gamelas e barcos do Mino. Berce e escola de marrneiros
xangada! Ademáis das armadías de troncos, baixabanas
as de "castillos" feitos de tablóns, navegando todo castillo
"enxangado" con pinos novos amarrados por vergas. O son
da corrente, afincados no croque, a vara rematada con
punta de ferrón e gancho. ixangadeirooó!
Xa fui anos que desapareceron aquelas barcas
carqueiras de alto porte, que andaban o sal, a faritía e
incluso transportaban carruaxes e gado. Pola década dos
sesenta tamén desapareceron as barcas de madeira, que
izaban unha gran vela cuadrada ou eran remoicadas por
barcos polos carreiros de sirga, penosamente axudadas
polos tripulantes con longas varas que afincaban contra o
peito, apuntalándoas contra o fondo do río e camitíando ó
longo de toda a cuberta en sentido contrario ó rumo da
barcaza. Titían 22 metros de eslora; 6/50 de manga e un
~untal baixo, de 1/20 para facilitar a carga das toneladas.
Oseu cabotaxe era de Camposancos a Salvaterra e
tornaviaxe, recollendo os troncos que os carros depositaban
na ribeira.
Os barcos de tingladillo
Son barcas tradicionais cuxo número vai en aumento, debido
ós bos precio~ que acadan as especies que pescan;
meixóns, lampreas, sables, salmóns, robalizas, etc. Nas
dúas marxes dáselle o ambiguo nome de barco,
chamándolle tamén os portugueses carocho. Tetíen unha
eslora sobre os 6 metros, 1/60 de manga e 0,50 de puntal,
desprazando sobre unha tonelada. Trátase dunha reliquia
da arquitectura naval, pertencente a antiga familia nórdica
do casco de tingladillo, formado por tres fieiras de táboas
que montan unhas sobre a soutras, a partir da primeira
peza do fondo ou lastre.
24
II ENCONTRO DE EMBARCACIÓNS TRADICIONAIS.GALICIA 95
Podemos denominalas "a frota negra", por ir pinta-
das de negro, recendosos a pixe e breu, e a súa vela tamén
oscura e dependurada, de pendón. As veces levan timón, o
leme, pero xerançlmente van gobernadas cun remo a popa,
na cuatía, que favorece o atraque na ribeira e nos ariiíos,
onde abican coa súa proa lanzada, facilitando a entrada e
saída do pescador. A falta de trapo levantan a cuberta ou
canizo, taburno de proa e con esa triangular vela de madeira
navegan vento en popa. Cando vai un soio remador, éste
rema de costas a dirección do barco, cruzando os remos,
correspondendo o esquerdo a man dereita e viceversa. Se
van dous remadores, o remo dianteiro "manda", mantendo
o rumo, limitándose o traseiro a obedecer as ordes.
Cada barco leva unha longa vara con punta de fe-
rro, que sirve de amarradeiro, vara que tamén se usa para
impulsala embarcación e lembra os máis antergos siste-
mas de navegar, inmediatamente anteriores á aparición
do remo. O número de tripulantes vai de acordo coas artes
que empregan, alcharife, trasmallo, lampredeira, varga de
solla, etc. Pasan silandeiros, a remo ou a vela. Apenas
pousalos na auga, éstes barcos son os que mellor se adap-
tan ó Mitío, esguías e lanzales embarcacións de dúas proas,
de ,oita eslora para tan pouca manga e de inconfundible
faísca de Iúa en minguante.
Eliseo Alonso
Nota.- Para unha maior información sobre estas
embarcacións artesanais poden consultarse os libros do autor:
Gamelas y marineroe Pescadores de1 Río Mi~jaasí como
comunicacións en congresos.