As Enfida<strong>de</strong>s C. Ramón Pifieiro DIFICUL~ES NO ES'C~BLECEMENTO DA TERM%NOLO~L~ &m NO NOS0 IDIOMA A terminoloxía, en palabras <strong>de</strong> Xosé Antón Dobao,' é a ciencia das chamadas linguaxes especializadas (vareda<strong>de</strong>s comúns e supradialedais, códigos precisos <strong>de</strong> comunicación entre espe- 2 cialistas), agora ben, ten<strong>do</strong> en conta a Antón Santamarina (... "non se sabe on<strong>de</strong> acaba o que chamamos "lingua común" nin on<strong>de</strong> empregan o "dialedal ou tecnodialedal" ...) po<strong>de</strong>mos dun xeit; aproxima<strong>do</strong> dicir, coincidin<strong>do</strong> tamén con Carles Duarte i Monserrtui, que o Iéxico marítimo galego amais <strong>de</strong> pertenecer a un tecnole<strong>do</strong> tamén se inclue <strong>de</strong>ntro dun sociole<strong>do</strong>. Estamos ante a necesida<strong>de</strong> <strong>do</strong> establecemento dunha terminoloxía que tetia valida<strong>de</strong> estándar cun Iéxico supradialedal, sen non esquecermos que este Iéxico resi<strong>de</strong> na lingua viva das xentes que viven <strong>do</strong> mar. Pero este establecemento non está libre <strong>de</strong> obstáculos e problemas <strong>de</strong> dubi<strong>do</strong>sas solucións, porque: A normalización non se implantou en amplos se<strong>do</strong>res sociais <strong>de</strong> <strong>Galicia</strong>, sobre to<strong>do</strong> nos relaciona<strong>do</strong>s co mar. . Nas institucións <strong>de</strong> ensino náutico e pesqueiro non se contempla o galego como instrumento <strong>de</strong> comunicación. non existen textos marítimos (<strong>de</strong>s<strong>de</strong> náutica ata to<strong>do</strong> o relaciona<strong>do</strong> coa pesca en xeral) cun Iéxico compendia<strong>do</strong> entre as varieda<strong>de</strong>s dialectais. O castelán e o portugués contan cunha longa tradición histórica <strong>do</strong>cumental <strong>de</strong> textos náuticos e marítimos, feito que non acontece no galego. O propio establecemento dunha terminoloxía marítima en <strong>Galicia</strong> ainda carece <strong>de</strong> bases meto<strong>do</strong>lóxicas e programas <strong>de</strong> traballo (inclui<strong>do</strong> traballos <strong>de</strong> campo,etc.) No establecemento dunha terminoloxía marítima débese consi<strong>de</strong>rar que o Iéxico marítimo, en xeral, pertence a un grupo complexo no que se atopan a<strong>de</strong>máis <strong>do</strong>s campos conceptuais (por exemplo a nomenclatura das embarcacións tanto tradicionais como non tradicionais, a nomenclatura das partes e estrudura <strong>do</strong> barco segun<strong>do</strong> o tipo, as manobras, as artes <strong>de</strong> pesca, etc.), os diferentes rexistros ou níveis <strong>de</strong> formalida<strong>de</strong> no mesmo tecnole<strong>do</strong> (como por exemplo, a comunicación entre os diferentes profesionais, xa sexa oral ou escrito, etc.) Comentemos algúns vocábulos, recolli<strong>do</strong>s á acaso <strong>do</strong> castelán, para xustificar en parte a conclusion <strong>de</strong>ste artigo, como por exemplo cruiía, codaste, timón e ancla e contrastemos baixo unha perspectiva histórica as súas nocións, toman<strong>do</strong> como única referencia o Vocabulario Náutico <strong>de</strong> Diego Garcia <strong>de</strong>1 ~alaci;. Pois ben, se cruiíac cruxia <strong>de</strong>signaba unha parte concreta da galera, e dicir ...I1 Ia calle que va por medio <strong>de</strong>1 combes, en Ia xareta, y entre 10s remos en Ias galeras" ... hoxe en día non <strong>de</strong>fine ningún obxe<strong>do</strong> real e si unha liria imaxinaria que divi<strong>de</strong> a embarcación <strong>de</strong> proa a popa homoxeneamente, e polo tanto, a noción adual representa un obxecto i<strong>de</strong>al ou abstracto. Se en 1587 tiriamos como sinónimo <strong>de</strong> timón a forma leme, xa na actualida<strong>de</strong> escusa consi<strong>de</strong>ra10 <strong>do</strong> mesmo xeito, aínda que mantivo a súa vitalida<strong>de</strong> no transcurso <strong>do</strong>s séculos, nun outro <strong>de</strong>riva<strong>do</strong>, a palabra limera< lemera, aber- tura por on<strong>de</strong> vai a cana <strong>do</strong> timón. Vitalida<strong>de</strong> que pola contra sostivo o galego e portugués en áncora, tamén presente no castelán <strong>do</strong> XVI, no cal, como apunta Corominas no seu Diccionario Crítico Etimolóxico Castellano e Hispánico, sobreviviu a forma culta ánco- ra e a popular ancra> ancla, por ultracorreción. Xa en codaste (
valorización <strong>do</strong> nos di<strong>do</strong> este dun xeitoo e traballos diversos fica ben ás clara Administración tanto local como autonómica. E ac- Fe<strong>de</strong>ración Galega pola Cultura Marítima Información 52 i1 ENCONTRO DE EMBARCACI~NS TRADICIONAIS.CjALICIA 95 a os esforzos das CTÁWO LIXA FILGUEIRAS BIBLIOTECA MUNICIPAL
Change language