Revista do II Encontro de Embarcacións Tradicionais de Galicia

Perspectivas históricas e actualidade das embarcacións fradicionais
A Gamela Coruxeira: construcción da vela
A G ULA CORUXEIRA: Constv*ucczÓn da vela.
(DiARiO D UN CRONISlA AFICIONADO)
A vela dunha gamela coruxeira
poderíamola definir como de tipo latina cos
"coas puntas ben marcadas", segundo don
Ramón Pérez, veterano maritíeiro do lugar.
Esta puntualización na súa definición
coidámola de obligado cotíecemento para
a futura construcción, pois é precisamente
neste matiz onde radica a meirande dife-
rencia coas velas doutras "coruxeiras" da
Ría de Vigo; así, por exemplo, a vela ca-
racterística das bacías baionesas
diferénciase da de Coruxo no vértice supe-
rior da parte de barlovento: a deBaiona
non é tan marcada, déixase caer máis sua-
ve dando a impresión de triangular cando
se ve ó lonxe. A de Cangas parece ser máis
"picuda" na unión superior do "sotavento"
coa verga.
A confección dunha boa vela
antóxasenos algo realmente meritorio: por
unha banda resulta algo moi tradicional-
mente matemático, gardando un equilibrio
de magnitudes casi perfecto; e por outra
banda, algo estético, pois permite ó seu
construdor darlle uh toque de distinción e
beleza. Con todo isto, a vela tamén da a
posibilidade de raiar no mundo da arte
onde se misturan a armonía coa utilidade,
a frialdade do cálculo matemático coa ca-
lor da creatividade e o obxectivo co
subxedivo.
Tres factores fundamentais tivemos que ter en conta
no intre de comzar a face-Ia vela: a medida da parte "do
baixo", o ángulo do putío e a lonxitude do barlovento. A
medida da parte baixa debe de ser tomada directamente
da gamela: medimo-la distancia entre a pasteca de proa e
calquera das cabillas situadas entre os planos do tálamo, a
estampa de popa e a cinta. O ángulo do putío debe de ter
unha amplitude duns sesenta grados, aproximadamente,
conservado nun "falso escuadro" feito de madeira. O bar-
lovento debe de medir de acordo ó tamatío do casco da
embarcación; existe en Coruxo un baremo que foi transmi-
3 1
II ENCONTRO DE EMBARCACIÓNS TRADICIONAIS.ÇALICIA 95
tido de xeración e xeración: por cada catorce cuartas de
plan da gamela correspóndelle dezaoito cuartas de barlo-
vento.
Con estes tres cotíecementos encamitíámonos á
praia da Fontaitía guiados por tío Ramón "O Rabicho".
Aproveitando a marea baixa, cravamos na area uns
espeques de madeira amarrados por un cordel que marca-
ba o primeiro amago da forma da nosa vela. A primeira
litía que trazamos foi a do "baixo", que xa vitía medida da
gamela. Nun dos seus extremos puxémo-lo "falso escuadro"
superpondo un dos seus lados no cordel, o que xa nos