Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
1. Quran xa`m onin` payda boliwi.<br />
Tema-8 Islamnin` tiykarg`i derekleri .<br />
J O B A:<br />
2. Quran surelerinin` toplaniwi xa`m awdarmalari.<br />
3. Xa`diysler toplaniwi, ta`rtipke saliniw. Shariat musilman nizamlar jiyindisi.<br />
1. Quran xa`m onin` payda boliwi.<br />
Quran (arab tilinen oqiw ma`nisin bildiredi). Islam dininin` muqaddes kitabi xa`m kitapta bul<br />
dinnin` taliymati bayan etilgen. Musilmanshiliqta bul kitabtin` mazmuni –Allanin` aspannan vaqia`<br />
qiling`an so`zi deb tusiniledi. Vaqiy so`zi- quday ta`repinen jiberilgen xa`m onin` tileklerin<br />
sawlelendiretug`in xaqiyqatlardi adamlarg`a siyqirliq joli menen bildiriwdi an`latadi.<br />
Islamnin` tiykarg`i derekleri - Islam dun`yasinda Qurannin` asl nusqasi dep ta`n aling`an “Osman<br />
topalmi”nin` to`rt nusqasi saqlanip qalg`an. Olardin` biri xa`zirde Tashkentte saqlanbaqta.<br />
nusqanin` Orayliq Aziyag`a qanday kelip qalg`anlig`i xaqqinda tu`rli pikirler bar<br />
Qurannin` payda boliwi xaqqinda xa`zirgi waqitta eki bag`dar bolip birinshisi diniy ko`z qaras<br />
ekinshisi ilimiy ko`z qaras. Birinshi ko`z qarastan islam ulamalari Qurannin` payda boliwi xaqqinda<br />
to`mendegi pikirlerdi bildiredi. Alla ta`repinen o`z payg`ambari Muxamedke bergen ko`rsetpeleri<br />
vakiylari xam aspanan kitablardin en` aqirg`isi (Injil,Tavrotlardan keyin). Ulamalardin`<br />
ko`rsetiwinshe Kuran g`q jil dawaminda ka`liplesip kelgen. Bunin` sebebi sonnan ibarat bolg`an.<br />
Alla-tala Muxamedke vakiyler jerdeminde jibergen ayatlari (arabshadan “Ilaxiy belgi” menisin<br />
an`latadi) este sekin toplana bergen.Bunin` sebebi ayatlar adamlarg`a jausi sin`iwi xa`m kewillerinde<br />
orin aliwi na`zerde tutilg`an. Sonday-ak a`tiraptag`i waqiyalardi, shart sharayatlar esapqa aling`an.<br />
Eger Kuran ayatlari izbe izlik penen emes, al xa`mmesi birden tusip kelgende, adamlarda Biz bunday<br />
ko`rsetpelerdi bejere almaymiz degen siltaw tuwliwi mumkin edi. Kurannin` birden emes, al<br />
bo`leklenip tu`siwinin` ja`ne bir sebebi ulamalardin` pikirinshe, xa`r qanday xaliq ushin ata<br />
babalarinan miyras bolip kiyatirg`an urp a`detlerden, turmis ta`rizinen birden bas tartiwi qiyin boladi.<br />
Bul izbe-izlik penen a`ste sekin a`melge asatug`in protsess. Ayatlardin` pa`rshelenip tusiwinin` ja`ne<br />
bir sebebi, oni aldawshilarg`a qiyinshiliq tuwdirmaw ushin.<br />
Ulamalardin` pikirinshe jer juzindegi xesh bir xaliq o`zlerinin` kimtablarinda yamasa awizeki<br />
do`retpelerinde Qurannin` surelerine uqsas bolg`an sureler keltire almag`an. Bul fakt Quran<br />
xaqiyqattan xa`m Alla talanin` qa`leminen shiqqan ja`ne bir da`lili dep esaplaydilar. Qurannin`<br />
do`retiliwinin` ilimiy kontseptsiyasi to`mendegilerden ibaratU` Muxammed payg`ambar oqiw jaziwdi<br />
bilmegen. Sol sebepten islamtaniw ilminde Quran awiz eki do`retpe na`tiyjesinde payda bolg`an<br />
degen pikirler orin alg`an. Muxammed payg`ambar jasag`an waqtinda Quran surelerin xesh toplap<br />
jasap barmag`an, tek g`ana onin` sha`kirtleri olarda eslerine saqlap kelgen. Olardin` arasinda en`<br />
mag`liwmatlilari bolip to`rt ulli char`yalar (xalifalar) Abu Bakr Siddiq, Omar ibn Xattab, Osman ibn<br />
Affan va Ali ibn Abu Tolib, en` jaqin sha`kirtleri Zayd ibn Sabit, Ubay ibn Ka`b,Maoz ibn Jabal, Abu<br />
Sufen ibn Muoviya xa`m basqalar esaplanatug`in edi.
Change language