lektsiya teksti

Na`tiyjede oqitiw ha`m ta`rbiya mashqalalarin u`yrenetug`in pedagogikaliq ilimler
sistemasi payda boldi. Pedagogikaliq ilimler sistemasi, o`zinin` maqsetin tarai a`m ilim izertlew
metodlari arqali birlesken ayirim pedagogikaliq ilimler jiyindisinan quraladi. Pedagogikaliq
ilimler sistemasina pedagogikanin` to`mendegi tarawlari kiredi.
1. Mektepke shekemgi balalardi ta`rbiyalaw mashqalalarin u`yrenetug`in mektepke
shekemgi pedagogika.
2. Mektep jasindag`i balalardi ta`rbiyalaw oqitiw ha`m mag`liwmatl etiw u`yrenetug`in
mektep pedagogikasi.
3. Ta`rbiya oqitiw mag`liwmat beriwdin` uliwma nizamliliqlarn u`yrenetug`in uliwma
pedagogika.
4. Arnawli pedagogika a) qulag`i esitpeytug`in balalardi ta`rbiyalaw, oqitiw ha`m
mag`liwmatli etiw ma`selelerin u`yrenetug`in pedagogika, b) ko`zi ko`rmeytug`in balalardi
ta`rbiyalaw, oqitiw mag`liwmat beriw ushin mashg`alalarin u`yrenetug`iin tiplolelogika, v) aqili
jag`inan artta qalg`an balalardi ta`rbiyalaw, oqitiw mag`liwmat beriw ma`selelerin u`yrenetug`in
oligofopedagogika.
5. Mekteptegi ayirim pa`nlerdi (ana tili, matematika, fizika, tariyx, geografiya ha`m t.b.)
oqitiiwdin` o`zgeshelikleri menen nizamliqlarin u`yrenetug`in jeke metodikalar.
6. Ta`rbiya ha`m pedagogika iliminin` payda boliw menen rawajlaniinin` u`yrenetug`in
pedagogika tariyxi.
7. Etnikaliq topardin` xaliiqtin` millettin` basqalarg`a qarag`anda bala ta`rbiyalawdag`i
o`zine ta`n bolg`an o`zgesheliklerin u`yrenetug`in etnopedagogika. Bulardan basqa pedagogika
iliminin` jan`a tarmaqlari qa`liplespekte. Olar qatarina shan`araq pedagogikasi, balalar ha`m jaslar
aqaminin` pedagogikasi u`lkenler pedagogikasi, a`skeriy pedagogikasi, joqari mektep
pedagogikasii, u`git na`siyat jumislari pedagogikasi, ma`deniy ag`artiw pedagogikasi, ka`sip o`ner
ta`limi pedagogikasi salistirmali pedagogika, u`zliksiz ta`lim pedagogikasi t.b.
Pedagogika iliminin` tarawlari bir-biri menen tig`iz baylanista tez pa`t penen rawajlanip
barmaqta sonliqtan joqarida ati atalg`an pedagogika ilimlerinin` jan`a tarmaqlarda pedagogika
ilimler sistemasinan o`zlerine ilayiqli orinli iyelewi ha`m basqa jan`a tarawlardin` kelip shig`iwi
nizamli qubilis bolip tabiladi.
7. Pedagogikanin` basqa ilimler menen baylanisi.
Ja`miyet turmisinin` qublislari bir-biri menen ku`ta` tig`iz baylanista rawajlanadi. Sol
sebepten ja`miyet turmisinin` ha`r tu`rli qubilislarin u`yrenetug`in ilimler de o`z ara jaqinnan
baylanista boladi ha`m birgelikte rawajlanip baradi. Bul qubilis pedagogika iliminde tiyisli.
Pedigogikanin` ja`miyet turmisi qubilislarin u`yrenetug`in basqa ilimler menen baylanisi ayriqsha
a`hmiyetke iye o`ytkeni pedagogika basqa ilimlerdin` jan`aliqlarin jetilistiriw ha`m bekkemlew
na`tiyjesinde o`zinde tez pa`t penen rawajlanadi.
Pedigogika basqa ilimler menen baylanisti ku`sheytpey turip zaman talabina ilayiq
rawajlaniw mu`mkin emes. Pedagogika birinshi gezekte ja`miyet ag`zasi bolg`an adam
mashqalasin u`yrenetug`in ja`miyetlik ilimler menen tig`iz baylanisadi. Solardin` biri filosofiya
ilimi.
Joqarida pedagogika filosofiya iliminen bo`linip shig`ip o`z aldina ilim bolip jetilisti degen
edik filosofiya ja`miyet, ta`biyat ha`m adam oylawi rawajlaniwinin` uliwma nizamliqlari haqqinda
ilim sipatiinda pedagogikanin` rawajlaniwina ku`shli ta`sir jasaydi. Sebebi pedagogikaliq
teoriyalar filosofiyaliq konseptsiyalarg`a su`yenedi. Pedagogika filosofiyada tiykaranip
pedagogikaliq protsessti nizamliqlardi ashadi, printsiplerin belgileydi.
Salamat a`wladti ta`rbiyalap kamalg`a keltiriwin` ilimiy a`meliy- tiykarlarin islep shig`adi.
Ja`miyetlik qubilis bolg`an teoriyanin` ma`nisin pedagogikaliq protsesstin` qarama-qarsilqlarin
ha`reketke keltiriwshi ku`shlerin ilimiy tu`sindiriw mu`mkinshiliklerine iye boladi. Sotsiologiya
tarawindag`i ilim izertlew jumislarin jan`aliqlarda pedagogikag`a u`lken ja`rdem beredi.
Jas a`wladqa a`dep ikramliliq estetikaliq ta`rbiya beriw waiypalarin eshiwde pedagogika
filosoifyanin` o`z betinshe tarawlarina aylang`an etika ha`m estetika ilimlerinin` na`tiyjelerin
basshiliqqa aladi. A`sirese pedagogika G`pedagogika tariyxi menen jaqinnan baylanisqan
pedagogika tariyxi pedagogikani adamzat ja`miyeti ta`repinen toplanilg`an bay pedagogikaliq