Amargi Feminizm Tartışmaları 2012 - Heinrich Böll Stiftung Derneği

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları
Diziler nasıl yapılıyor/yazılıyor, nasıl okunuyor?
Algın: Tatminsizlik simgesi olarak da gösterildi.
Nükhet: Aynen. Bütün orta yaşlı kadınlar, genellikle bütün dizilerde
tam da böyle resmediliyor.
Feyza: Şu da olabilir: Fatmagül’ün suçu yok, hepsi ona destek oluyor,
sanki “Bu kadar da olur mu?”yu kırmak için, yenge bazen izleyicinin
ağzıyla da konuşuyordu. Tam da insanın aklından geçeni,
içinden geçeni böyle söyleyiveren bir karakterdi, onun için biraz da
komplike bir karakterdi, kötüyü temsil ediyordu ama esas kötüler
diğer adamlardı. Mesela şu da var: Bir yerde dayak yedi bu kadın.
Nükhet: Eski sevgilisinden.
Feyza: O mesela korkunç bir şeydi çünkü bütün izleyiciler twitterda
“Oh olsun!” yazdılar. “Hepimiz dövmüş sayılırız.” Dolayısıyla
o alanı açıyordu. Bütün o ataerkil normu açık eden ve aslında o
çözümlerin o kadar kolay olmadığını da gösteren bir karakterdi.
Hazal: Bir de edebiyatta falan da kötü yenge ya da onun muadili
kıskanç teyze var. Esas kız zaten iyi ve güzel olmak zorunda, bir de
anne ya da anaç karakterler var dolayısıyla ortada bir yerde kalmış
ama uzaktaki düşman da değil, tam kötü kadın da değil, ailemizin
içinde, bize en yakın olan ve bizim kötü olmamızı isteyen bir
kadın yenge figürü. Bütün hikâye de onun tatminsizliği ve sürekli
daha fazlasını istemesi üzerinden kuruluyor.
Nükhet: Aynen öyle. Tabii ki bunun abartılı hali o yenge, hepimizin
aslen bildiği bir karakter. Bu da bildiğimiz anlatıların içinde
olan bir hikâye. Düşünsenize, evlendirildiğinde kızı alıp, gerdek
odasına sokan yengedir zaten. Daha ne olsun? O rolü yapan yenge
kendi çerçevesi içinde en gerçekçi çözümü de bulmuştu. Kendini
de Fatmagül’ü de kurtaracak, yani herkes için bir çözüm bulmuştu,
Fatmagül sadece kendini kurtardı, onları bıraktı. Öbür tarafı
da görebilmek mümkün. Feyza’nın söylediği, önemli bir şey var:
Seyircinin sesi ne zaman ve nerede belirecek dizilerde o da çok
belli değil ve bu da çok ilginç bence.
Algın: Ama işte, izleyicinin neresini kaşıyorlarsa orasını patlatıyorlar
sonunda. Ve seyirci de o patlamayla patlıyor.
Nükhet: Evet. Dövünce oh, dediler.
Katılımcı (f): Yenge’nin adı Mukaddes’ti sanırım, o dayak yediği
günü hatırladım fakat kadının durumu içler acısıydı. Aslında
yaşadığı bir trajedi, aşk uğruna, bir adamla kaçamak yaptı diye,
bütün bunlara “Oh ne güzel dövdüler,” gibi bir tepki vermek…
Nükhet: Ama demin söylediğimiz mesele; toplumsal normların
ataerkilliğini açık ediyor ve kapatıyor. Onun için bu diziler çok ilginç,
orada kadını anlamamak mümkün değil; gösteriyor da onu,
“Gel, anla bu kadını,” diyor ama ondan sonra da cezalandırıyor.
Bence zaten bütün bu gelgitlerle, çelişkilerle işliyor bu diziler.
Öyle düz olsa kim seyreder? O yüzden “Tek Türkiye”, “Şefkat Tepe”
gibi kötü dizileri seyretmiyoruz. Sinema ve televizyon izlemede
eğitilmiş, kodları bilen bir seyirci var artık ve bu seyirci 1990’ların
seyircisi değil. 2010’ların seyircisi çok daha fazla bilen ve daha
fazla şey talep eden bir seyirci. Onun için karmaşık hikâyeler var,
Lost’u izlemiş bir kuşağa -ki ben izlemedim, ben Buffy’ciydim-
(Gülüşmeler) o senaryoları ve hikâyeleri izlemiş olan seyirciye artık
o dümdüz hikâyeleri veremiyorsun.
Katılımcı (g): Ama bir ara Tek Türkiye de, Şefkat Tepe de çok
izlendi.
Nükhet: Evet, ne zaman Kürt meselesi alevlense o zaman izlendiler…
Ayşe: Ben gerçekten dizi izlemiyorum ama bizim evde herkes izliyor.
Bizim evde de bir RTÜK var ve RTÜK evde olduğu saatlere
denk geldiği için çok sinirlerim bozuluyor, dizi izlemek benim
için işkenceye dönüşüyor, tartışmalar, konuşmalar vs. RTÜK benim
babam oluyor…
Nükhet: Anladık zaten. (Gülüşmeler)
Ayşe: Evet, bir taraftan normları kırıyor bu diziler ama bir taraftan
da normların devamını da sağlıyor. Ben bunu babamla yaşadığım
son on yıllık ilişkide çok net görebiliyorum. Bir yandan da
kadınla erkek arasındaki izleme farkını da düşünüyorum. Teyzem
inanılmaz bir televizyonkoliktir, sabahtan akşama kadar kesintisiz
bütün programları izler. Babamın o inişleri ve çıkışlarıyla, teyzemin
bir kadın olarak inişleri ve çıkışları çok farklı. Teyzemde
başka bir biçimde gelişiyor, bir paranoyaya dönüşebiliyor ya da
tepkiler duygusallık üzerinden gidebiliyor. Bu noktada izleyicilerin
dizileri doğru okuyabilmesi cinsiyetle de değişebiliyor mu?
Onu merak ediyorum, siz bunun araştırmasını da yapmışsınızdır
muhakkak...
Nükhet: Doğru okuma diye bir şey yok, tam da diziler bu çoklu
okumaya açık. Hem teyzene konuşabilir, hem babana konuşabilir.
Dizi bunu kurgusuyla mümkün kılıyor, çok izlenmeyi de böyle
sağlıyor. Dolayısıyla doğru noktadan değil, herkes kendi yerinden
okuyor.
Ama erkekleri daha çok çeken diziler var. Mesela ben bu
dizi araştırmasına “Bizimkiler” üzerinden başladım, bunu biliyor
muydunuz? Bu araştırmaya o zaman bölümden bir arkadaşımın
“Bizimkiler dizisini niye benim eşim habire seyrediyor?” diye
sormasıyla başladım. “Süper Baba”, “Ekmek Teknesi”, Bizimkiler,
bunlar erkekleri çağıran diziler. “Kurtlar Vadisi”nden bahsetmiyorum
bile. Bu dizilerde şöyle bir şey var: Bu üç dizi de bir aileyi
geçindirmenin problemleri üzerine kuruluydu, yani babayı, tam
494 495