Vilâdetin, insanlığın da vilâdeti oldu. Dost-düşman ... - Yeni Ümit

“Kuddise sirruhu”, “kaddesallahu sirrahu”, “kaddesallahu
rûhehu” veya “kaddesallahu esrârehu” gibi dua
cümlelerindeki “kaddese” fiili (etken/edilgen yapılarda),
ve “sır” ismi (tekil ya da çoğul olarak) olmak üzere iki kelimeden
meydana gelen bir dua cümlesidir. Mazi fiil gramerde
aynı zamanda “dua kipi” olarak kullanıldığı için,
bu cümlenin anlamı, “Sırrı (ruhu) temiz olsun”, “Allah
sirrını/sırlarını nezih eylesin” “Allah sırrını mübarek eylesin”
anlamına gelmektedir.
Buradaki “sır”, diğer bazı kullanımlardan da anlaşılıyor
ki, “ruh” manasına gelen “sır”dır. “kaddese” fiili ise,
“her çeşit noksan ve ayıptan uzak olsun” anlamındadır.
Bazı tasavvufi metinlerde “kaddesallahu rûhahu’l-aziz”
(Uludağ, s. 314) ve “kaddesallahu nefsehu’z-zekiyye”, “şerrefallahu
kadrehu”, “kaddesallahu esrarahu”, “nevverallahu
mazcaahu”, “kaddesallahu rûhahu ve berade darîhahu”,
“kaddesallahu rûhahu’t-tayyib” gibi ifadeler kullanmışlardır.
(el-İhata, s. 136)
Mutasavvıflar, bu tabiri kullandıkları zaman Allahu
alem, “Allah onun ruhunu temizlesin ve arındırsın, katına
yaklaştırsın haziretü’l-kuds/kudüs (Müsned, V, 257) namındaki
cennetine koysun” manasında kullanmışlardır. (Uludağ,
s. 314)
Kanaatimize göre onlar hakkında, böyle bir duanın
yapılmasının sebebi şudur: Bilindiği gibi, Peygamberlere
gelen vahiy, Allah’tan gelen bir teminat ile duru ve her
türlü şeytanî tasallutlardan uzak bir şekilde kendilerine
ulaşır. (Cin 72/27-28) İlham ise böyle değildir. O, çoğu nezih
ve ilahî bilgiler içermesine rağmen, şeytanî tasallutlara
da açık ve izole edilmemiş bir şekilde geldiğinden bir kısım
karışıklıklara maruz kalır. İşte bu dua, yoğun bir şekilde
ilhama mazhar olan zatlara gelen bu varidatın, şeytanî
tasallutlardan korunması için “ruhu temiz olsun”, “sirrı
nezih” olsun diye yapılır.
Buna benzer daha içinde birçok dua talebi olan kutsayıcı
ifadeler mevcuttur. Fakat, yukarıda zikredilenler
daha yaygın kullanılmaktadır. Bu tabirler bazen Türkçe
metinlerde “ks” veya “K”; Arapça metinlerde ‏”س“‏ harfi
ile kısaltılmaktadır.
İslâm âlimlerinin geleneğine göre, hem konuşmada
hem de yazı dilinde, evliya ismi zikredildiği veya metinlerde
yazıldığı zaman, yukarıdaki dua metni okunur/yazılır.
Bediüzzaman’a göre, Şah-ı Geylânî, İmam-ı Rabbânî
gibi zatlara aynı zamanda, “Radıyallahu anh” da denir.
(23. Mektup, 2. sual)
“Kuddise sirruhu” tabirinin ne zaman doğduğu hakkında
kesin bilgi olmamakla birlikte, miladî onuncu ve on
birinci asırlarda ortaya çıktığı, araştırılan metinlerde göze
çarpmaktadır.
İyi insanlar için böyle dua cümlesi kullanılırken, kötü
insanlar için de bunun tam tersi, “La kaddesallahu ruhahu”
(Allah seni temiz tutmasın!, Allah seni mübarek kılmasın!
Allah senin ruhunu temiz kılmasın!) diye beddua
da edildiği bazı metinlerde görülür. (İsbehanî, s. 798) Bucümleden
olarak şeytan için de“la’netullahi aleyh” (Allah
ona lanet etsin), denilir.
3. Kur’ân-ı Kerim’e Karşı Edep
Kur’an-ı Kerim için, övgü maksadıyla, başta kendi
içinde zikredilen isimleri kullanılabilir. Bu konuda bir
nass olmamakla birlikte, Kur’an kendini, “Aziz ve Rahim”
olarak bizlere tanıtıyor. Baştan sonuna kadar bütün bir
edep, bütün bir zerafet abidesi olan Kur’ân-ı Azimüşşan,
kendisiyle meşgul olanları edebe davet etmez mi? Bu nedenle
en büyük edep ona karşı gösterilmeli ve onun ismi
de kendini öven bir sıfatla kullanılmalıdır. İslâm kaynaklarında
Kur’ân-ı Kerim, Kur’ân-ı Mecid, Kur’ân-ı Mübin,
Kur’ân-ı Şerif (Azerbaycan), Kur’ân-ı Hakim gibi ifadeler
kullanılmıştır. Öte yandan, bazı âlimler, “İhlas Sure-i Muazzaması”,
“Bakara Sure-i Celilesî” gibi surelerin hakkında
övgü ifadeleri yer alır. Yine bu cümleden olarak, Resûlüllah’ın
sözü olduğu için, hadislere, hadis-i şerif demek
ve benzeri övgü ifadeleri kullanmak bir edeptir.
SONUÇ
Bu yüzyılın başlarında pozitivizm, materyalizm vb.
akımların İslâm coğrafyasını istila etmesinin ardından,
Müslümanların yazı ve sözlerinde, Allah’ı sena, Hz. Peygamber’i
(s.a.s.) tebrik eden, din büyüklerini kutlayan
ifadelerin hazan vurmuş yapraklar gibi döküldüğü inkâr
edilmez bir gerçektir. Türkiye’de ve diğer İslâm dünyasında,
romanlara baktığınızda, binlerce sayfa çevirirsiniz,
çevirirsiniz de, sözünü ettiğimiz övgüler şöyle dursun,
bunların adı bile zikredilmez.
Son asır Türk aydınının Kur’an’a bakışını incelediğimizde
bunu çok bariz bir şekilde görmekteyiz. Hâlbuki
İslâmiyet her şeyden önce bir “İrfan”, bir “Hayâ”, bir
“İffet ve Edep” medeniyetidir. Bundan dolayı, onun metinlerine
de Edebiyat denirdi. Şimdi o edebi kaybettik,
ismi kaldı. Tekrar aynı edebiyata dönmek için, Allah’tan
bahsederken onun Esma-i Hüsna’sını, metin içinde bir
dantel gibi örmek ve Resûlüllahtan bahsederken, Onun
“Baki bir saadetini isteme” duasına “âmin” demek anlamına
gelen salât ü selamı getirmek, diğer din ve maneviyat
büyüklerini rahmetle anmak, bir Müslüman olarak hepimize
mühim bir görevdir.
28