18. MÜZE KURTARMA.indd - Kültür ve Turizm Bakanlığı

Kalesi’nin dört köşesinde dört yuvarlak muazzam kule, aralarında ise dört
köşeli onikişer daha ufak kule ile dokuz kadar kapı sıralanıyor ve surların
önünde de bir hendek bulunuyordu. Kale, Bizans Döneminde büyük ölçüde
ilâve ve tamirler görmüştür 2 .
M.S. 197’de Roma İmparator Diocletianus (284-305) Hadrianapolis’i Tracia
eyaletinin altı ilinden birini oluşturan Haemimontus’un başkenti yapmıştır.
Kareye yakın bir plana sahip olan kale, Bizans ve Osmanlı döneminde
de kullanılmaya devam etmiştir. Edirne Kalesi, Osmanlı Döneminde de
korunmuş, deprem ve yangınlar sonrasında tamirine önem verilmiştir. Daha
sonra yer yer yıkılmak üzere olduğu belirtilen kalenin, 1866-1870 yıllarında,
Vali Hurşit Mehmet Paşa zamanında, hastane, okul, hükümet binaları, kışlalar
vb. resmî yapıların inşasına gelir sağlanması için, yarıdan fazlası satılmıştır.
Bu tarihlerde, kalenin duvarlarından malzeme alınmış, duvar yerleri satışa
konu olmuştur. 1883 yılında, bu yıkım engellenmeye çalışılmışsa da, o zamana
kadar büyük ölçüde duvarlar, burçlar ve kuleler yıkılmıştır. Bu bölümlerde,
kalenin temelleri derin ve taşları ise büyük olduğundan dolayı temeller
tamamıyla çıkarılamamıştır 3 . Daha sonra, kale taşlarının satışı uygulaması
Meclis-i vükelâ eliyle durdurulmuşsa da, sur ve burçların yıkılması zamanla
devam etmiştir.
2002 – 2003 yıllarında Müze Müdürlüğümüzce, kalenin Büyük (Saat) Kulesi
çevresinde yapılan kazı çalışmaları sonucunda, Edirne antik kalesi hakkında
önemli bilgiler elde edilmiştir. Kalenin, İsodomos tipinde örgüye sahip olan
surlarında malzeme olarak temelde iki sıra küfeki taşı ile temel üstü yerel
kireç taşlarından oluşan büyük blokların kullanıldığı, yapılış tekniğine göre;
Edirne surunun dört metrede bir; sur duvarını kesen 4 m. uzunluğunda, 60
cm. genişliğinde atkı duvarları ile desteklendiği, surun en altında yer alan
harç ve moloz taşlardan oluşturulmuş euthynteria üzerine, iki sıra küfeki taşı,
temel taşı olarak yerleştirildiği, sur cephesinde bulunan tüm taşların bosajlı
2 Eyice, Semavi; “Bizans Devrinde Edirne ve Bu Devire ait Eserler”, Edirne: Serhattaki Payitaht,
s.19, İstanbul 1998
3 Peremeci, Osman Nuri; “Edirne Tarihi”, s.39-43.
106