Eylül 2007 - Sayı: 136 (1840 KB) - İzmir

İncelemelermümkün. Bakanlığın yürürlükteki genelgelerine(Bayındırlık Bakanlığı, 1983; Bayındırlık ve İskânBakanlığı,1993; 1997) bakılarak bugün için aynıbirikimin bulunduğunu söylemek çok zor. 1980sonrası devlet küçültüldü, “benim memurum işinibilir” mantığıyla özel sektöre yaptırılıyor bu işlerşimdi. Peki özel sektör özel sektör olabildi mi? Negezer, henüz uzun vadeli yatırım kredisi açacak birbanka bile yok, şirketlerin sabit aktifleri erimesindiye her sene yeniden değerlemeye gidildi uzun birsüre (Yüksel ve Tözün, 2000). Yazında, “bir ülkedünya savaşı gibi bir savaşa katılırsa ancak o zamanve bir kereye mahsus olmak üzere yenidendeğerlemeye gidilir” denilir (Pekiner,1977), olsun,iktisatçı başbakanlar bile bu durumu uygun gördü.1997 yılında yapılan, 1980-1996 yılları arasınıkapsayan bir çalışmada incelenen 318 yargıkararında (Yüksel, 2000), uyuşmazlığa düşen kamuhizmeti gören kurumların başında belediyelergeliyordu. Belediye başkanlarının siyasi kimlikleriile öne çıktığı, mevzuata uymadıkları, ya damevzuatı bilmedikleri, uyarıları da dikkatealmadıkları, bu durumun belediyelerinbüyümesiyle daha da arttığı görüldü.Konut yapı kooperatifleriSivil uygulamada, orta gelir sahibi yurttaşlarınkonut edinmek için başvurdukları yapıkooperatiflerindeki durumu da pek farklı değildir.1999 yılında sunulan bir çalışmada (Urkun,1999),İzmir ili içinde incelenen 768 konut yapıkooperatifinde; yönetimin, ortakların ve inşaatıyapan yüklenicilerin kendi durumlarıyla ilgilimevzuat bilgisine sahip olmadığı görüldü. Yargıtaykararlarında (Uygur,1993), konut yapıkooperatiflerinde; teknik, mevzuat ve yönetimaçısından tam bir karmaşa olduğu görülmektedir.Proje bürolarıİnşaat sektörünün bir diğer uygulama alanı,proje yapımında da yeterli düzenlemeden söz etmekmümkün olamamaktadır. Bir yazılımı kullanmayıöğrenen herkes büro açabilmekte, proje bürosusayısında bir kısıtlama bulunmamaktadır. Yüklenicisayısında olduğu gibi bu alanda da gerekenden çokfazla proje bürosu bulunduğu düşünülebilir. Projeyapımında kullanılan yazılımların denetimiyapılmamaktadır.Yapıların denetimiYapı denetiminde tam bir kaos yaşanmaktadır.Dün sorumlusu olduğu yapının yerini bilemeyenteknik uygulama sorumluları vardı, şimdi dedenetimini yaptığı yapının yerini bilmeyen denetimmühendisleri var. Sistem, yapının yalnız depremedayanıklılığını denetleme amaçlı, inşaatmühendislerince yapılan kaba inşaat denetimibiçimindeki Alman sistemi idi. Çözüme mimarlar,elektrik, makine, jeoloji, kimya, jeofizik ve haritamühendisleri de eklendi. Onlar da kazansındı,yapının maliyeti çok artacakmış, açık ayıplarla ilgiliTüketiciyi Koruma Yasası varmış olsundu(Yüksel,2002). Düzenlemede denetimlerin birsermaye şirketi olan limited şirket tarafındanyapılması öngörülmektedir. Ticaret Yasası uyarıncalimited şirket ortaklarının sorumlulukları şirketekoydukları sermaye ile sınırlı tutulmaktadır.Denetim sisteminde, denetim şirketini yapı sahibi(yüklenici demek daha doğru) bulur. Bu nedenlehizmet sözleşmesinin özellikleri öne çıkar, bir diğerifade ile mal sahibi (yüklenici) aleyhine denetimyapılamaz, proje hatası düzelttirilemez, hatalıimalat değiştirilemez, aksi halde o denetim firmasıbir daha iş bulamaz. Aksini düşünmek hizmetsözleşmesinin özelliklerine ters düşer. Bu durumadenetim şirketleri dahil hiçbir kurum tepkigöstermemektedir. Denetimin bağımsız olması için,Almanlar, denetim mühendislerini Yapı DenetimMerkezi (yapı denetimi için ilk çıkarılan 595 sayılıkanun hükmündeki kararnamede bu işlevi İnşaatMühendisleri Odası üstlenmek istemişti) adınıverdikleri bir kamu kurumu aracılığıyla belirler.Denetim mühendisi olabilmek için arananözelliklerde ve istenilenlerde de benzer hatalarbulunmaktadır. Görüldüğü gibi bu organize birkarmaşadır.Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılar,profesyonel mühendis denilen sertifikalı uzmanmühendislerce izlenmektedir. Fransa'da isedenetim, sigorta esasına dayanmaktadır. Projeyiyapan, yüklenici, kontrol eden,… tüm taraflarkendilerini kasko ile, yapı sahibi de yapıyı hasarakarşı korunmak için sigortalatmaktadır. Görüldüğügibi, Almanya, Amerika Birleşik Devletleri veFransa, yapılarını sağlam yaptırabilmek için farklısistemler uygulamaktadır. Yetkin mühendislik,Amerika Birleşik Devletleri'nde uygulanan sisteminbir benzeridir. Zaman zaman sigorta ağırlıklıçözümün de sisteme dahil edilmesi istenilmektedir.Tek amaç için üç ayrı modelin uygulanmakistenmesi hem denetimi, dolayısıyla yapı maliyetiniçok pahalı hale getirecek ve hem de denetimİMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136 23