3RSNA Özel Sayısıtedavisi ve takibinde özellikle umut veren birgörüntüleme tekniği olarak gelişir 6 .4A3 Aromataz inhibitörü tedavisi nedeniyle kemik iliği hipoplazisi. Östrojen reseptörüpozitif meme kanseri olan, postmenopozal dönemdeki, 56 yaşındaki kadın hasta, uzunsüredir anastrozol tedavisi görüyordu. Anastrozol gibi aromataz inhibitörlerininkullanıldığı uzun süreli tedaviler, kadınları daha yüksek osteoporoz riski ile karşı karşıyabırakır ve bu durum, kemik iliği yağ dokusunda artışa neden olur. Soldan sağa doğruiki sütun: Omurga T1 ağırlıklı GRE sekansı (keşif görüntülerinden), T1 ağırlıklı spinecho,spektral yağ satürasyonlu omurga T2 ağırlıklı spin-echo ve b900 3D MIP(dönüştürülmüş) görüntüler. D9 vertebral vücudun vertebral yüksekliğinde bir miktarkayıp vardır. Dönüştürülmüş, 3 boyutlu MIP görüntülerinde omuriliğin tamamıylabrakiyal ve lumbar pleksusların dorsal sinir kökü düğümlerinin görülebildiğine dikkatedin. Göğsün sol kısmındaki fokal, yüksek sinyal yoğunluklu lezyonların nedeni,hastanın cildindeki akne benzeri kızarıklıktır.4 G-CSF tedavisi destekli kemoterapiden kaynaklanan kemik iliği hiperplazisi.Metastatik meme kanserli 50 yaşındaki kadın hasta, nötropaniyi önlemek için hastalaraverilen büyüme-koloni stimüle edici faktörlü (G-CSF), 3 döngü kemoterapiden(erubulin) önce ve sonra tarandı. b900 3 boyutlu MIP (dönüştürülmüş skalalı)görüntüler. Soldaki görüntüde, çoklu kemik metastazları (oklar ile gösterilen)görülüyor. 3 döngü kemoterapiden sonra alınan, sağdaki görüntüde ise kemikmetastazlarının daha az görünür olmasına yol açan, kemik iliği sinyal yoğunluğundakiartış yer alıyor. Ayrıca dalakta büyüme söz konusu. Arka plan kemik iliğinin artan sinyalyoğunluğu, malignitenin ilerlemesi olarak algılanmamalıdır.6 İnovasyon · Şubat 2013 · www.siemens.com.tr4BTüm vücut DWI tekniğiEcho-düzlemsel ve paralel görüntülemeözelliklerine sahip, günümüzün modern, genişsahalı, birçok MR görüntüleme sistemi, faz diziliçok kanallı yüzey bobinleriyle birlikte, WB-DWItekniğinin klinik uygulamalarda kullanılmasınımümkün kılan yüksek performanslı gradyanlarınkullanımına imkan verir. Halihazırda, WB-DWI tekniğinin en iyi 1,5T’de ve sinyal alışı içinbüyük görüş alanları içinde standart bir yağsüpresyonunun elde edilmesine imkan verençoklu yüzey coilleri kullanılarak gerçekleştirildiğinikeşfettik. 3T’de görüntüleme, sinyal gürültüoranını arttırsa da, WB-DWI tekniği, yapaygörüntülere yönelik artan hassasiyet ve daha zayıfyağ süpresyonu nedeniyle daha çok tercih edilir.Çoklu ortalamalı, serbest solunumlu bir teknik,genelde görüntü alımı için kullanılır. Genelde,difüzyon hassaslaştırıcı 2 gradyan kullanımı, klinikaçıdan kullanılabilir, yüksek kaliteli görüntülerelde etmek için yeterlidir. Anatomik görüntüleme,hastalığın tespiti ve ADC değerlerini hesaplamakiçin düşük b değerli (50 s/mm 2 ) görüntülerleyüksek b değerli (800-1.000 s/mm 2 ) görüntülerkullanılır 5, 7 . Bizim yağ süpresyonu için tercihettiğimiz yöntemde dönüştürme iyileştirmeyapılır, çünkü bu yöntem büyük görüş alanlarındastandart yağ süpresyonuna imkan tanır 8 .Opsiyonel sürekli hareketli masa ve toplamgörüntüleme matrisli (Tim) yüzey coilleri iledonatılan, 1,5T’lik MAGNETOM Avanto taramasistemimizde (<strong>Siemens</strong> Sağlık Sektörü, Erlangen,Almanya), kurumsal protokolümüz gereği,tüm vücut MR görüntüleme ile tüm vücut DWIteknikleri bir arada kullanılır. Öncelikle, omurganıngeleneksel sajital T1 ağırlıklı ve yağ süpresyonluT2 ağırlıklı görüntüleri alınır. Daha sonra, göğüs,karın, pelvis ve üst uyluk bölgesinden görüntüalabilmek için çoklu nefes tutma gerektirensürekli masa hareketleriyle, kafa kubbesindenkalçanın ortasına kadar uzanan bölgeninaksiyel T1 ağırlıklı ve STIR görüntüleri alınır. Sonolarak da, 5 mm’lik bir kesit kalınlığında 50 s/mm2’lik b-değerleri ve 900 s/mm 2 ’lik bir b-değerikullanılarak, kafa kubbesinden kalçanın ortasınakadar uzanan bölge, aksiyel DWI tekniğiyle taranır.Aksiyel DWI görüntüleme genelde 4 ardışıkistasyonda serbest solunum tekniği kullanılarakgerçekleştirilir, her bir istasyonda görüntü almaişlemi yaklaşık 6 dakika sürer. Yüksek b-değerligörüntüler, daha sonra ortogonal düzlemlerde,çok düzlemli ince rekonstrüksiyonlar (5 mm) ve
RSNA Özel Sayısıgenelde dönüştürülmüş bir gri skalaylagörüntülenen; 3 boyutlu, kalın, maksimumyoğunluklu projeksiyonlar (MIP) olarakyeniden düzenlenir. ADC haritaları, hervokselin doku yayılımını (birim: µm2/s)yansıttığı, mono üstel yerleştirme tekniğininkullanıldığı sistem yazılımlarıyla satır içindehesaplanır (Şekil 1).5A5B5C5DWB-DWI tekniğinde kemik iliğigörüntülemesiKemik metastazlarının teşhisi,tanımlanması, değerlendirilmesi vetedavisinde WB-DWI tekniğinin etkinolarak kullanılabilmesi için normal kemikiliklerinin yüksek b-değerli görüntülerüzerindeki sinyal dağılımlarına aşinaolmak önemlidir. Normal erişkinlerinkemik iliği dağılımı, genelde 25 yaşında,aksiyal iskelette ve humeral ve femoralmetafizlerde bulunan kırmızı kemikilikleriyle apendiküler iskelette bulunansarı kemik iliklerinin karışımıyla oluşur.Daha sonra, kırmızı kemik iliklerininsarı kemik iliklerine dönüşümü yavaşgerçekleşir, söz konusu dönüşümünhızı, hastanın cinsiyeti ve mevcut tıbbikoşullarına göre değişir 9 . Su miktarındakiazalma 9 , büyük ebatlı yağ hücreleri, yağhücrelerinin hidrofobik özellikleri ve dahazayıf perfüzyon gibi faktörlerin tamamının,sarı kemik iliklerinin düşük sinyalyoğunluğuna ve düşük ADC değerlerinesahip olmasına etki ettiği düşünülür.Diğer taraftan, selülerite, su miktarı veperfüzyon arttıkça karışık sarı-kırmızı kemikiliklerinin daha yüksek sinyal yoğunluklarıve paradoksal olarak daha yüksek ADCdeğerlerine sahip olduğu gözlenir 5, 10–12 .Normal iliklerin değişen dağılımı, WB-DWItekniğinde detaylı bir şekilde görüntülendi(Şekil 1). Benzer şekilde, kemik iliğininhiposelülaritesi ve hiperselülaritesi deWB-DWI tekniğinde çok iyi görüntülendi.Kemik iliği hiposelülaritesinin en sıkrastlanan nedenlerinden bazıları şunlardır:Kemoterapi (Şekil 2), radyoterapi,miyeloproliferatif hastalıklar (örnek:miyelofibroz, miyelodisplazi), kötü huyluolmayan kemik iliği hastalıkları (örnek:aplastik anemi), yaşlılık ve osteoporoz(ilaç kaynaklı olan dahil), kronik hastalıklar(örnek: böbrek yetmezliği, kronik karaciğerhastalığı, romatoid artrit) ve uzun sürelihareketsizlik. Buna karşılık olarak relatif5 Tedavi edilen metastazlar ile osteoblastik metastazların yukarıdaki görüntülerdentespiti zordur. Uzun süredir metastatik prostat kanseri olan ve üç kez hormon tedavisi(abiraterone) gören 69 yaşındaki erkek hasta, serum prostat spesifik antijen (PSA)seviyelerinin yükselip yükselmediğinin tespiti için değerlendirmeye alındı. 2 yıllık tedaviyemükemmel yanıtlar veren hastanın kemik iliğinde küçük çaplı anormallikler kaldı. Buanormallikler, T1 ağırlıklı (5A) ve yağ süpresyonlu, T2 ağırlıklı (5B) omurga görüntülerindeaçık bir şekilde görülüyor. b900 3 boyutlu MIP (dönüştürülmüş) görüntüsünde herhangibir aşırı yoğunluk saptanmadı (5C). Bu durum, hastada herhangi bir osteolitik hastalığınbulunmadığını gösterir. Kemik taraması (5D), b900 3 boyutlu MIP dönüştürülmüşgörüntüsünde ayrı bir bölge olarak görüntülenmeyen, sol femurun (ok ile gösterilen)intertrokanterik bölgesinde fokal bir osteoblastik alım alanı olduğunu gösteriyor.kemik iliği hiperselülaritesi, çocuk vegençlerde, kronik anemi hastalarında,sigara içenlerde, kronik kalp yetmezliğiolanlarda, hamilelerde ve granülositkolonistimüle edici faktörler (G-CSF)gibi hematopoetik büyüme faktörleriyletedavi edilen hastalarda gözlenir. WB-DWI tekniğinde kemik iliği hiposelüleritesi,yüksek b-değerli görüntülerde sinyalyoğunluğunda azalmaya ve omuriliğingörünürlüğünde artışa işaret eder (Şekil3). Kemik iliği hiperselüleritesi ise, yüksekb-değerlerinde sinyal yoğunluğunda yaygınbir artış olduğunu gösterir 5, 6 . Arka plankemik iliği selüleritesindeki değişiklikler,kemik iliği metastazlarının görünürlüğünüetkileyebilir. Kemoterapiden kaynaklanannötropeniyi önlemek için büyüme-kolonistimüle edici faktör (G-CSF) kullanıldığındakemik metastazları, arka planda artansinyal yoğunluklarına karşı daha az hassasolur ve bu nedenle zor tespit edilir (Şekil 4).Diğer taraftan kemik metastazları, örneğinyaşlı hastalarda veya kemoterapi görmüşhastalarda nispeten hiposelüler olan kemikiliğinde daha kolay tespit edilebilir (Şekil 2).Kemik metastazlarının tespitiWB-DWI tekniğinde, kemik metastazları,yüksek b-değerlerinde yüksek sinyalyoğunluklu fokal veya yaygın alanlar olarakgörünür (Şekil 2, 4, 5).Ancak şunu belirtmek gerekir ki, WB-DWItekniği tek başına uygulanmamalı ya datek başına uygulanacak bir teknik olarakdüşünülmemelidir. Bunun yerine tüm vücutanatomik MR görüntülemesini tamamlayıcıdeğerli bir teknik olarak düşünülmeli vebu nedenden dolayı geleneksel WB-MRIçalışmaları ile birlikte değerlendirilmelidir 13 .Bu iddia, WB-DWI tekniğinin metastazlarıtespitteki yüksek hassasiyeti karşılığındaözgünlüğünü yitirdiği gerçeğini ortayakoyan, yakın zamanda yapılan bir metaanalizde vurgulandı 3 . Hatalı pozitifbulguların nedenlerinden bazıları şunlardır:Kırıklardan kaynaklanan kemik iliğiödemleri, osteoartrit, enfeksiyonlar, kemikenfarktüsleri, vertebral hemaniyomlar,izole kemik iliği adacıkları ve G-CSF kaynaklıkemik iliği hiperplazisi (Şekil 4). Ancak buhatalı pozitif bulgulardan birçoğunu, yüksekb-değerli DW görüntülerini ADC haritaları veİnovasyon · Şubat 2013 · www.siemens.com.tr 7