OTOMATİK KONTROL'A GİRİŞ*

konumlandırılması, aktarılması, kaynak, boyama (otomobil endüstrilerinde) işlemlerindeyaygın olarak kullanılmaktadırlar.1.4 DENETİM SİSTEMLERİ VE TÜRLERİDenetim sistemlerini ve işlemlerini, bilinçli veya bilinçsiz günlük yaşantımızın her anındakullanırız. Örneğin, insan vücudu ile ilgili fizyolojik denetim işlemleri olarak vücutsıcaklığının denetimi, kan şekerinin ayarlanması, gözün ışığın şiddetine göre kısılması gibiişlemleri sayabiliriz. Doğada benzeri denetim işlemlerinin binlerce örneğiyle karşılaşmakmümkündür. Yine sosyal yaşamı doğrudan etkileyen denetim uygulamalarına rastlamakmümkündür. Örneğin fiyat artışları (enflasyon) belli oranda pazardaki talebin azaltılması veyaparanın değerinin arttırılması yolu ile denetlenebilir. Endüstriyel anlamda bir sıcaklık denetimsistemi bir kez ayarlandıktan sonra bizim müdahalemiz olmaksızın ortamın sıcaklığınıotomatik olarak belli bir değerde tutmak için sürekli olarak çalışabilir. .Türü ne olursa olsun bir denetim sisteminde mutlaka denetleyen veya yöneten, yönlendiren vedenetlenen veya yönetilen, yönlendirilen olmak üzere iki temel unsur vardır.Bu anlamda üç temel denetim sistemi vardır: (i)Doğal denetim sistemleri, (ii) Endüstridekullanılan insan yapısı denetim sistemleri ve (iii) Hem doğal ve hem de insan yapısı unsurlariçeren karma denetim sistemleri. Karma denetim sistemlerinde denetim organı olarak doğalunsur olan insan kullanılır. Örneğin, bir insanın bir otomobili belli bir rotaya göre sürmesigibi. Doğal denetim sistemleri esasında konumuz dışı olaylardır. Burada inceleme konusuolan sistemler insan yapısı endüstriyel denetim sistemleridir.Denetim sistemleri denetim etkisi açısından iki ana sınıfa ayrılır. Bunlar;(i) Açık-döngü denetim sistemleri ve(ii) Kapalı-döngü denetim sistemleri;(i) Açık-döngü denetim sistemlerinde denetim eylemi sistem çıkışından bağımsızdır. Açıkdöngüsistemlerde çıkışın ölçülmesi ve geribeslenmesi söz konusu değildir. Dolayısıylasistemin girişi çıkış bilgisinden haberdar olmaz.Uygulamada açık-döngü denetim sistemleri giriş-çıkış bağıntıları önceden belli olan ve içveya dış bozuculara maruz kalmayan sistemlerde kullanılır. Çıkış ve girişin bir karşılaştırmasıKaynak: Yüksel, İ., “Otomatik Kontrol Sistem Dinamiği ve Denetim Sistemleri, Bursa, 2001 12