OTOMATİK KONTROL'A GİRİŞ*

dönüştürgeçten (transducer) ibarettir. Geribesleme elemanı denetlenen değişkenin ölçülendeğerini sağlar. Genellikle geribesleme elemanı bir ölçü elemanı biçimindedir.GERİBESLEME YOLU (Feedback Path): Denetlenen çıkış sinyalinden geribeslemesinyaline kadar uzanan iletim yoludur.İLERİBESLEME ELEMANLARI (Feedfonvard or Fonvard Element): Arzu edilen çıkışısağlamak üzere hata sinyaline tepki gösteren birimdir.İLERİBESLEME YOLU (Feedfonvard Path): Hata sinyalinden denetlenen çıkış sinyalinekadar uzanan iletim yolu.AÇIK-DÖNGÜ DENETİM SİSTEMİ (Open-Loop Control System): Denetim faaliyetinindenetim sistemi çıkışından bağımsız olduğu sistemdir. Açık-döngü denetimde arzu edilençıkışın denetlenen çıkış değişkeni ile hiçbir karşılaştırması yoktur (Şekil 1.3).KAPALI-DÖNGÜ DENETİM SİSTEMİ (Closed-Loop Control System): Denetim faaliyetisistemin denetlenen çıkışına bağlı olduğu sistemdir (Şekil 1.4).GERİBESLEMELİ DENETİM (Feedback Control): Denetlenen çıkış değişkenin ölçülüpgeri beslenerek arzu edilen giriş değeri ile karşılaştırıldığı kapalı-döngü denetim sistemidir.Sistemin çıkışı, arzu edilen çıkış değerini sağlayacak bir biçimde giriş niceliği üzerine etkieder.Açık-döngü ve kapalı-döngü denetim sistemleri arasındaki temel fark geribesleme etkisidir.Geribesleme etkisi ise negatif geribesleme ve pozitif geribesleme olarak ikiye ayrılır. Negatifgeribesleme çıkışın girişe ters yönde etki ettiği ve pozitif geribeslemede çıkışın girişe aynıyönde etkidiği sistem olarak tanımlanır. Endüstriyel denetim sistemlerinde uygulanangeribesleme etkisi negatif türdendir.DÜZENLEYİCİ DENETİM (Regülatör or Regulatory Control): Başvuru girişinin uzunzaman aralıkları içersinde belli bir çalışma koşulu için, değişmez veya sabit tutulduğugeribeslemeli denetim sistemidir. Düzenleyici denetimde sisteme etki eden bozucu girişlererağmen sistem çıkışının arzu edilen değerde tutulması esastır. Bu tür denetimde sabit birsinyal (ayar değeri) girişinde sabit kalıcı-durum çıkışı elde edilir.Kaynak: Yüksel, İ., “Otomatik Kontrol Sistem Dinamiği ve Denetim Sistemleri, Bursa, 2001 9