OTOMATİK KONTROL'A GİRİŞ*

davranışı giriş çıkış bağıntısı ile belirlenir. Burada giriş neden, çıkışta girişin neden olduğu birsonuçtur. Bu nedenle giriş-çıkış bağıntısı elemanın neden-sonuç davranışı olarak ifade edilir.Örneğin bir elektrik direncine bir gerilim uygulandığında bu nedenin sonucu olarak dirençtebir akım oluşur. İşlevsel şemadaki elemanların işlevlerini matematiksel ifadelerle gösterenşemalara ise blok şema denir ve bu konu ayrıca ileride ayrıntılı olarak incelenecektir.Şekil 1.1 Temel tanımları gösteren genelleştirilmiş geribeslemeli sistem blok şemasıYapılan tanımlara esas teşkil etmek üzere, Şekil 1.2'de genelleştirilmiş kapalı-döngü birsistemin işlevsel blok şeması verilmiştir. Burada verilen tanımların bir kısmı blok şemaüzerinde gösterilen eleman ve işaretlerin işlevlerin tanımı, bir kısmı da konu ile ilgili genelifadelerin tanımları olacaktır.SİSTEM (System): Genel anlamda; bir bütün oluşturacak şekilde karşılıklı olarak birbirinebağlı elemanlar toplamıdır diye tanımlanabilir. Fiziksel anlamda; bir amacı gerçekleştirmekiçin düzenlenmiş ve bütün bir birim olarak hareket etmek üzere birleştirilen etkileşimli ya dailişkili fiziksel elemanlar düzenidir.DENETİM (Control): Denetim kelimesi genellikle ayarlamak, düzenlemek, yöneltmek veyakumanda etmek anlamlarına gelir. Tanım olarak; bir değişken niceliğin ya da değişkennicelikler kümesinin önceden belirlenmiş bir koşula uyumunu sağlamaya yönelik olarakgerçekleştirilen işlemler bütünüdür.DENETİM SİSTEMİ (Control System): Kendisini veya diğer bir sistemi kumanda etmek,yönlendirmek veya ayarlamak üzere birleştirilen fiziksel organlar kümesidir. Mühendislikaçısından denetim sistemi, en az veya hiçbir insan girişimi gerektirmeyecek şekilde, arzuedilen işlevleri ve sonuçları sağlamak üzere bir araya getirilen makine, süreç (process) ve diğerKaynak: Yüksel, İ., “Otomatik Kontrol Sistem Dinamiği ve Denetim Sistemleri, Bursa, 2001 5