OTOMATİK KONTROL'A GİRİŞ*

Şekil 1.6'da ayar değeri zamana bağlı olarak değiştirilen geribeslemeli sıcaklık denetimsistemi görülmektedir. Endüstriyel tav fırınlarında sıcaklığı belli zaman aralıklarında bellideğerlerde sabit tutulması kadar bu sıcaklığın zamanla değişimi de önemlidir. Tavlanacakmalzemenin özelliğine bağlı olarak belli bölgelerde sıcaklığın yavaş yavaş ve belli bölgelerdehızla yükselmesi veya düşürülmesi gerekir.Şekil 1.6 Ayar değeri zaman bağlı değiştirilen sıcaklık denetim sistemiŞekil l.6-a'da bu değişikliği bir zaman rölesine bağlı kam mekanizması ile mekaniksel olarakyerine getirilmektedir. Eski bir sistem olan bu mekaniksel denetim mekanizması belli zamanaralıkları için kam mekanizmasının belirlediği ayar değeri kapalı döngü çalışan fırın içisıcaklığının sabit bir değerde tutulmasını sağlar. Örneğin fırın içi sıcaklığın o an içinbelirlenen değerin altına düşmesi halinde sıcaklık duyargası içinde yer alan akışkanda birbüzülme meydana gelecek ve buna bağlı olarak yaylı körük yakıt vanasını açma yönündehareket ettirerek sisteme daha fazla ısı enerjisi sağlayacaktır. Aksi bir durumda ise sıcaklıkölçer duyargasında yer alan akışkan genleşerek körüğü şişirmeye çalışacak ki bu da yakıtdenetim vanasının daha fazla açılmasını sağlayacaktır. Böylece kam mekanizması yoluylasisteme yeni bir ayar değeri verilene kadar sistem bu sıcaklık değerinde sabit tutulmayaçalışılacaktır. Şekil l.6-b'de aynı sistem için günümüzde kullanılan mikroişlemci denetimyapısı verilmiştir. Bu şekilde mekaniksel denetim organının yerini elektronik denetim organıalmış, fakat sistemin denetim mantığı aynı kalmıştır. Mikroişlemcili denetici hem A/D, D/Açeviriciler ve hem de bellek içeren komple EPROM'lu programlanabilen deneticilerdir.Bunlar elektronik teknolojisindeki gelişmelere bağlı olarak gerektiğinde tekbir geribeslemedöngüsü için kullanılabilecek kadar ucuz tahsisli denetim organlarıdır. Burada sıcaklıkKaynak: Yüksel, İ., “Otomatik Kontrol Sistem Dinamiği ve Denetim Sistemleri, Bursa, 2001 23