You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Temiz Etiket<br />
43<br />
Doç. Dr. Arzu<br />
Akpınar BAYİZİT<br />
Uludağ Üniversitesi<br />
<strong>Gıda</strong> Mühendisliği<br />
Öğretim Üyesi<br />
k<br />
Yaşamın sağlıklı ve doğru olarak<br />
devam edebilmesi, yeterli ve dengeli<br />
beslenmenin yanı sıra güvenilir<br />
gıdaların tüketimi ile mümkün<br />
olabilmektedir. Bu nedenle içerdiği<br />
yaşamsal ögeler ve taşıyabileceği<br />
hastalık riskleri nedeniyle gıdaların<br />
sağlıklı yaşam üzerindeki direkt etkisi<br />
tartışılmazdır. Bununla birlikte çeşitli<br />
hastalıkların tedavisinde ya da<br />
önlenmesinde gıdaların kullanılmaları<br />
çok eskilere dayanmaktadır.<br />
Dünya nüfusunun hızla artması, sınırlı olan besin<br />
kaynaklarının daha verimli kullanılmasını zorunlu hale<br />
getirmektedir. İnsanlar bilgi ve davranış gelişmeleri ile<br />
kültürel ve çevresel faktörlere bağlı olarak daha sağlıklı ve<br />
kaliteli yaşam sürmek istemektedir. Ancak gözlenen sağlık<br />
sorunlarını tedavi ettirmek yerine önleyici tedbirler almayı<br />
tercih etmektedirler.<br />
Beslenme şekli ve gıda tercihi bu önleyici tedbirlerin en<br />
önemlileri arasında yer almaktadır. Beslenme ve tıp<br />
bilimlerinin yaşama süresini uzatma ve yaşam kalitesini<br />
arttırmaya yönelik çalışmaları gıda maddelerinin niteliği ve<br />
sağlık üzerine etkilerine karşı duyarlılığı da arttırmıştır.<br />
fonksiyonel gıda ve temiz etiket gibi kavramları ortaya<br />
çıkarmıştır.<br />
Günümüzde daha sağlıklı, daha besleyici ve yaşam<br />
kalitelerini artırıcı gıdaları tüketmek isteyen bilinçli<br />
tüketiciler, ambalajın üzerinde yazılanları okumanın<br />
önemini de hızla kavramaktadır.<br />
Yapılan tüketici anketlerinde içindekiler kısmı ile ambalaj<br />
üzerinde yer alan mesajların satın alma kararını büyük<br />
oranda yönlendirdiği ifade edilmektedir.<br />
İngiltere’de “katkısız yiyecek ve içecek ürünleri”nin<br />
üretimine yönelik olarak ortaya çıkan “temiz etiket (clean<br />
label)” kavramı hızla dünyaya yayılmaya başlamıştır.<br />
Endüstri tarafından sağlıksız bazı katkı maddelerini<br />
içermeyen ürünlere olan tüketici talebini karşılamak için<br />
geliştirilen yeni bir gıda hareketi olarak ifade edilen “temiz<br />
etiket’ teriminin kabul görmüş bir tanımı yoktur.<br />
Sağlık üzerine olumlu etkileri olan tuz, şeker, yağ, trans<br />
yağ, yapay katkı maddelerinin kullanım miktarlarının<br />
azaltıldığı gıdalar, doğal gıda bileşenlerinin kullanıldığı<br />
gıdalar ya da yapay katkı maddeleri içermeyen gıdalar için<br />
kullanılmaktadır. Genel anlamda temiz etiket en doğal ya<br />
da doğala en yakın durumunda üretilmiş gıda maddesini<br />
ifade etmektedir. Diğer bir deyişle temiz etiketli gıda<br />
yapay katkı içermemeli, basit bir malzeme listesine sahip<br />
olmalı ve minimum işlemden geçiş olmalıdır. Bu ifade<br />
“doğal, basit, taze, şeffaf, organik, GDO’suz, alerjen<br />
içermeyen, büyüme hormonu içermeyen” gibi ifadelerle<br />
de bağlantılıdır.<br />
Temiz etiket hareketinin yayılmasında i) gıda üretiminde<br />
doğal, organik, sağlıklı, taze, güvenilir, sürdürülebilir<br />
ifadelerinin çıkış yapması, ii) yediklerinden zevk almak<br />
isteyen tüketici profili ve iii) tüketicilerin ürünlerin<br />
gerçekliği, güvenilir olması ile ilgili taleplerinin artması rol<br />
oynamaktadır. Temiz etiket dürüstlük, şeffaflık ve<br />
sürdürülebilirlik, adil ticaret gibi anlamlarda da<br />
kullanılmaktadır.<br />
Görünüm açısından çekici fakat besin kalitesi düşük olan<br />
gıda ürünlerinin tüketimi ile yanlış ya da eksik beslenme<br />
alışkanlıkları sağlık sorunlarının oluşmasına neden<br />
olmaktadır.<br />
Bu noktada tüketicilerin sağlıklı yaşama isteği ve sağlıkbeslenme<br />
arasındaki farkındalığın artması, gıdalardan<br />
beklentilerin yükselmesi, yeni işleme teknolojilerinin<br />
geliştirilmesi gibi çeşitli etkenlerle birlikte gıda-sağlık<br />
ilişkisi, gıda-metabolizma ilişkisi, sağlıklı gıda, güvenli gıda,<br />
<strong>Gıda</strong> üreticilerinden şeffaflık bekleyen tüketiciler temiz<br />
etiketli ürünlerde sevdikleri ürünlerin taviz vermek<br />
istemedikleri tat ve yapı özelliklerinin nasıl korunacağı ve<br />
sağlık üzerine etkileri hakkında dürüst bilgi verilmesini<br />
istemektedir.<br />
Ayrıca tüketici “ana hammaddesi doğal olan bir ürüne<br />
teknolojik amaçlı olarak bir katkı maddesi ya da aroma<br />
vermek amacıyla bir aroma verici katıldığında bu ürün<br />
Bursa <strong>Gıda</strong> <strong>Rehberi</strong> – 2017 www.gidaci.org Bursa <strong>Gıda</strong> <strong>Rehberi</strong> – 2017 www.gidaci.org
Change language