Üç Çizgi Dergisi/2

Senem yüzünü erkeklere tutarak diyor ki, “Bütün erkekler bilsinler ki, biz Müslüman kadınları onların
düşündükleri kadar iradesiz, aciz kadınlar değiliz” (Pyesler, 1984: 24).
Eynali Bey derlediği ata sözlerini kendi hikayelerinde de bol-bol kullanmıştır. Şöyle ki, onun
“Kayın ana—Hain Ana” (Sultanov, 1966: 126) isimli hikayesinde de konuya ait olan birçok ata sözüne
yer verilmiştir. Zaten hikâyenin adı bile bir ata sözünden götürülmüştür. Bundan başka, “Ev Kadınının
Süsü Olmalı Ocak Külü” (Sultanov, 1966: 129), “Avrattı, Berbattı” (Sultanov, 1966: 131) ve sair
kadınlara ait ata sözlerine yer verilmiştir ki, buradan da göründüğü üzere kadınlar hep küçük
düşürülmüştür. Eynali Bey ise ata sözlerinde bile küçük düşürülen kadınların haklarını müdafaa etmeyi
kendince karara bağlamış, kadına münasebette hep saygıyla davranılması gerektiğini öne sürmüştür.
Aslında E. Sultanov bu tipli ata sözlerini kullanarak yaşadığı devirde kadına yapılan muamelelerin
doğru olmadığını gösteriyor ve kadınların kadın gibi muamele görmediğini, onlara merhamet
edilmediğini, haklarından mahrum olduğunu, aslında ise kadının da bir insan olduğunu, onun da
haklarının, hukuklarının olduğunu savunmaya çalışıyordu. Bir nevi Peygamber efendimizin (S.A.V.)
“İnsanlara merhamet etmeyene, Allah da merhamet etmez” (Kırk hadis, 1991: 13) hadisi-şerifini elde
rehber tutarak kadınların da özgür bir fertler olduğunu ve onlara merhamet edilmesi gerektiğini
düşünüyordu.
KAYNAKÇA
Efendiyev, P. (1973). Azerbaycan Folklorşünaslığının Tarihi. Yayınlanmış Doktora Tezi, BDU, Bakü.
Habibbeyli, İsa. (1985). Edebi Yükseliş. Bakü: Bilik.
Habibbeyli, İsa. (1987). Eynali Sultanovun Dünyagörüşünün Formalaşma Devri. Azerbaycan
Edebiyatının Nezeriyesi ve Tarihi Meseleleri Dergisi, s.91-95, Bakü.
Kırk hadis. (1991). Bakü: Yurt.
Kuranı Kerim. (2004). Bakü: Çırak.
Mehmetguluzade, C. (2004). Eserleri, Dört Ciltte. IV cilt. Önder, Bakü.
Pyesler. (1984). Bakü: Gençlik.
Sultanov, E. (1907). Kadın. Zakafkazya Gazetesi, Tiflis.
Sultanov, E. (1907). Kadın ve Erkek. Zakafkazya Gazetesi, № 4, Tiflis.
Sultanov, E. (1907). Ne Doğrudur, Doğrudur. Zakafkazya Gazetesi, № 201, Tiflis.
Sultanov, E. (1907). Sahip ve Eşya. Zakafkazyea Gazetesi, № 252, Tiflis.
Sultanov, E. (1907). Seçilmiş Hikayeleri. Azerneşr, Bakü.
Sultanov, E. (1891). Tatarski Posloviçı, Novoe Obozrenie Gazetesi, № 2547, Tiflis.
24