Seferihisar Belediyesi 2009 yılındayerel üreticiyi destekleme politikasınınbir sonucu olarak ilk üretici pazarını açar.Başta sadece on üç aile tezgâh kurmuştur.Giderek hem tüketicinin hem üreticininilgisi artar, pazar büyür. Pazarlarda yereltohumlarla üretilen ürünlere özel önemverilir, etiketlerde bu özellikle belirtilir.Belediye teşvik ettikçe ve tüketici bu ürünlereyöneldikçe, köylü de yerel tohumlarlaürettiği çeşitlere yönelir. Pazarda daha çokşevketi bostan, daha çok pembe domatesboy göstermeye başlar. Tekrar gün yüzüneçıkan değerlerdir bunlar.Bir sonraki adım yerel tohumu destekleyecekbir şenlik düzenlemek olur.2006 yılında çıkmış olan tohum yasasıylasertifikasız tohum alışverişi yasaklanmış,köylü tohum şirketlerinin kucağına itilmiştir.Belediye, "tohum satmak yasaksatakasını destekleriz" diyerek bir tohumtakas etkinliği düzenler. Amaç üreticileriher defasında tekrarlayan tohum giderlerindenkurtarmak, daha fazla kazanmabeklentisiyle yerel tohumlardan vazgeçmişköylülere eski atalık tohumlarıyeniden kazandırmaktır. Bu köylüdeYerelden başlayan harekethükümeti etkiliyor2019 Kasım ayında düzenlenen3. Tarım Şûrası’nın sonuç bildirgesinin22. Maddesi şöyle:“Ülkemizin yerel hazinesi olan ata(yerel) tohum çeşitlerinin korunması,geliştirilmesi ve ticarete kazandırılması”.Oysa 2006 yılında 5553 sayılı TohumculukYasasıyla yerel tohumlarınsatışını yasaklayan, yerel tohumlarıyok olmaya iten de aynı hükümetti.Tohum takas etkinliklerinin Türkiye’ninher yerinde doğmaya başlaması,yerel atalık tohumlara sahip çıkmanıntarımın geleceği açısından ne kadarönemli olduğunu ortaya koymuş, bunaseyirci kalamayan hükümet 2017 yılındaİzmir Kemalpaşa’da açılışı EmineErdoğan tarafından yapılan bir tohumtakas şenliği düzenlemişti. Bu etkinlik1. Takas Şenliği olarak lanse edilirken,bunun öncesinde Samsun’dan Antalya’ya,Diyarbakır’dan Kıbrıs’a, çoğundaaktif olarak Seferihisar Belediyesi’ninrol aldığı 60’dan fazla tohum takasetkinliği düzenlenmişti.de heyecan yaratır. Kenardaköşede saklanmış, unutulupkalmış tohumlar getirilir, eldenele yayılır. Belediye ilk tohumtakas etkinliğiyle birlikte Can Yücel’inadını taşıyan bir de tohummerkezi kurar. Takas şenliğindentoplanan 284 adet değişiktohumdan 80 kadarı Merkez’inbahçesinde çimlenir.Takas şenliği için GödenceKöyü’nün eski muhtarı Halilİbrahim Özgören de, “bir zamanlarburalarda hep bu buğdayekilirdi” diyerek, kendisinin artıkekmekten vazgeçtiği, sadece hayvanlarıiçin çok küçük bir miktarda devam ettirdiğikarakılçık buğdayını getirir. “40-50 kilokadardı, çoğu küflenmişti, Halil İbrahimamcayla tek tek ayıkladık.” diye anlatmış,o dönem Seferihisar Tarımsal HizmetlerMüdürlüğü’nde görevli olan Şevket Meriçkendisiyle yaptığımız bir röportajda.Sonuçta ayıklanan tohumların bir kısmıtakasta dağıtılır, bir miktar da Can YücelTohum Merkezi’ne kalır ve 2011 yılınınEkim ayında, Tohum Merkezinin 400 metrekarelikbahçesinin bir köşesine ekilir.Karakılçık beş yıl boyunca tohumlukolarak ayrılıp çoğaltılır. Belediye’nintoprağı yetmez olunca Seferihisar köylüsündenatıl duran toprağı istenir. Emekteolduğu gibi mülkiyette de imecedir bununadı. Köylü tarlasını Belediye’ye açar.Belediye buğdayı eker; saman köylüye,ertesi yıl ekilecek buğday Belediye’yekalır. Tohumun ıslahı için farklı topraklardadenemek daha sağlıklı olacağı için birmiktar da Torbalı’nın bir köyüne ekilir.2016 yılında artık buğday çoğalmıştır,ilk defa öğütülüp un ve ekmek yapılır.“Karakılçık buğdayından yapılan ekmek”diye haber geçilir Basın Bürosu’ndan.Raporlara göre Tarkan’ın konserindendaha fazla ilgi uyandırır. Gerçekten deinsanların en büyük derdi sağlıklı gıdadır;gıdaya, yerel üretime sahip çıkılmasıdır.Bir avuç tohumla başlayan bu hikâyeherkeste heyecan uyandırmıştır. Ülkenindört yanından ekmek siparişleri gelir.Oysa hepsi hepsi günde 20 ekmektirüretilebilen. Ama bu ilgi cesaretlendirir,cesaret büyüdükçe üretim de büyür.Ertesi yıl Seferihisar’da karakılçık ekilenarazi 120 dönüme çıkar. Sonraki yıl iseBelediye alım garantisi vererek köylüyetohum dağıtır, böylece Seferihisar’ıntarlalarında karakılçık daha da çoğalır.Karakılçık İzmir’de yayılıyorBu sene Seferihisar’da 300 dönümdenkarakılçık hasadı yapıldı. Yeniden veçoğalarak ekimi devam ediyor. Belediyealım garantili buğday projesini sürdürüyor.Turgut ve Ulamış köylerindekifırınlarda kadınlar tarafından yapılanekmekler ise Seferihisar Belediyesi’ninKarakılçık ekmeği köylerde kadınlar tarafından ekşi mayaylayapılıyor, taş fırınlarda pişiriliyor.bakkallarında ve üretici pazarlarında tüketiciyesunuluyor. Ama artık hikâyeninsınırları çoktan Seferihisar’ı aştı. Karakılçıkyeniden İzmir ovalarında boy veriyor.Tunç Soyer’in İzmir Büyükşehir BelediyeBaşkanı olmasıyla birlikte başlayansüreç sonucunda, Tire’de, Ödemiş’te,Bergama’da ve en son Menemen’de yüzlercedönüm toprak karakılçık tohumuylabuluştu.Artık mesele yerel yönetimin desteğiylebir tarımsal ürünün geliştirilmesinin,karakılçık buğdayının çoğaltılmasınınçok ötesine geçti. Köylüler bu takas şenliklerindeelden ele karakılçığı çoğaltmış,Belediye’nin kontrolündeki ekim alanındandaha fazlasına çoktan yayılmış. Buyıl Kemalpaşa Yörük Türkmen ve TohumTakas Şenliği’nde kendim şahit oldum.Kemalpaşalı köylü buğdayı Seferihisar’datohum takas şenliğinden almış, kenditoprağında ekmiş, çoğaltmış, şimdibaşkalarıyla paylaşıyor. Buca’dan birçiftçi Ulamış’taki köylüden aldığı 80 kilokarakılçıkla ekime başladığını söylüyor.Ekmek satan ablaya sorun, Veli AmcaCan Yücel Tohum Merkezi’nden almış, OKoca İsa’ya vermiş, İsa öbürüne, dördüncüelden kendisine ulaşan buğdaylaekmek yapmış, satıyor.Buğday yayılıyor. Ait olduğu topraklardaçoğalıyor.Belediye’nin de arkasında olduğunubilen köylü karakılçık ekiyor. Duyarlıtüketici ise hem sağlığı için hem üreticiyedestek için yerel tohumu, yerel üretimitercih ediyor.Karakılçık yeşil devrime, tohum yasasına,tarım tekellerine karşı İzmir’denbaşkaldırıyor.KAYNAKÇA- Buğday Genetik Kaynaklarından Yerel ve Kültür Çeşitlerine;Türkiye’de Buğday ve Ekmek, Fethiye Özberk,Alptekin Karagöz, İrfan Özberk, Ayhan Atlı, 2016.- Türkiye'nin Buğday Atlası, WWF-Türkiye, 2016- Türkiye Yerel Buğdaylar Sempozyumu Kongre Kitapçığı,Bolu Abant İzzet Baysal Ünivesitesi, 2018.- Tunç Soyer'le röportaj, "Mandalinanın Katma DeğeriniYükseltmeliyiz", Seferi Keçi Mandalina Özel Sayısı, 2018.- Şevket Meriç'le röportaj, "Köylü ürettiğini satarakmutlu olsun, tüketici aldığı üründen mutlu olsun, bizimderdimiz bu", Seferi Keçi, sayı 3, 2018.6
7