Şarkışla - Tarih ve Kültür

(Efsanenin yöreden derlendiği söylenen farklı bir anlatımına daha rastlanmıştır. Şarkışla yöresindeki
türkülerde Kızyandı Yaylası veya Kızanandı Yaylası adı geçmektedir. Bu efsanenin farklı bir anlatıma
sahip, aslında gerçek bir olayı anlatan "Bedir Türküsü" ile birleştirilerek uyarlama yapıldığı anlaşılan
bir varyantı mevcuttur. Ancak efsane büyük oranda anlatılan konudan farklılaştırılmıştır. Yalnızca
ekinlerin içinde yanma motifi ortaktır. Ayrıca bahsi geçen türküye konu olan gerçek olayda kesinlikle
aşıkların ölümü veya herhangi bir biçimde öldürülmesi söz konusu değildir. Ancak türkünün içindeki
"kız yandığın yere kadar ben de gittim" dizesinin uyarlamaya zemin teşkil ettiği anlaşılmaktadır.)
18
Kız-Oğlan Mezarı
Cemel köyünün girişinde yan yana iki mezar bulunmaktadır. Bunlara "Kız-Oğlan Taşı" adı verilir.
Anlatılanlara göre zengin bir ailenin Elif adlı bir kızı vardır. Bu kız fakir bir delikanlıya gönül verir.
Aileleri evlenmelerine karşı çıkınca birlikte kaçarlar. Kızın erkek kardeşleri peşlerine düşerler.
Yakalanacaklarını anlayan Elif dua ederek Allah'tan kendilerini taşa çevirmesini diler. Orada taşa
dönüşürler. Şarkışla yöresinde derlenen benzer bir öykü daha vardır. Cemel köyünün girişinde yol
kenarındaki bu taşlar belediyenin yol genişletme çalışmaları esnasında zarar görmüştür. Köy ahalisi
taşların arka kısmını toprakla kapatarak mezar görünümü sağlamıştır. (Konakyazı köyünde anlatılan
aynı isimli Kız-Oğlan Efsanesi içerisinde ise aşık gençlerin isimleri farklıdır ve ayrıca en son kısım ise
taş kesilme değil kışın soğukta donarak ölme şeklindedir.)
Gürçayır
Eski adı olan "Çayırşıhı" (veya Çayırşeyhi) ve daha eski bir isim olan "Çağşığın / Çayşığın" yörede
yaygın olarak kullanılmaktadır. Günümüzde ilçe merkezinin genişlemesi nedeniyle arada birkaç
kilometrelik kısa bir mesafe bulunmaktadır.
Köyün adı
Bir rivayete göre köyün bulunduğu yere ilk gelen kişi, yaşlı bir kervancıdır. Kervancı yörenin otlak bir
alan olduğunu görünce burada konaklamaya karar verir. Günümüzdeki mezarlığın bulunduğu yere
çadırını kurar ve kendine yurt edinir. Çevrede yaşayanlar bu yaşlı ve yalnız insana saygı duyarlar,
böylece zamanla çevrede manevi bir kimlik kazanır. Kendisine çayırda yaşayan kutsal kişi anlamında
"Çayır Şeyhi" denilmiştir. Bu isim zamanla yöresel ağızda "Çayırşıhı" şeklini almıştır. İlerleyen yıllarda
Yozgat ve çevresinde ün salmış olan Çapanoğlu adındaki bir kişiden selam getirerek buraya
yerleşenler olmuş. Çapanoğlu da heryıl bu köye gelir vergi alıp dönermiş, hatta son gelişinde köyün
ortasına çeşme yaptırmış ve o yıl Yozgat'a dönmeyip köyde ölmüştür. Köyün adı 1987 yılında 7.
Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in ziyareti esnasında kendisinin talimatı ile Gürçayır olarak
değiştirilmiştir. Ayrıca bu ziyaretin ardından köydeki "Çayırşeyhi İlkokulu"nun adı değiştirilerek
Kenan Evren'in adı verilmiştir (2012 yılında ise "Gürçayır İlköğretim Okulu" haline getirilmiştir).
Akçakışla
Yöresel söyleyişle Ağcakışla (veya Ağcagışla) nahiye (bucak) statüsündedir. Belediyesi kapatılarak
belde olma niteliğini yitirmiştir. İlkokul, ortaokul ve sağlık ocağı bulunmaktadır. Jandarma Karakolu
ise kapatılmıştır. Köyün sınırları içerisinden Kaldırak Özü adı verilen ırmak akmaktadır.
___________________________________________________________________________
Kaynak: Vikipedi (Wikipedia)